səhv etmişəm. Lakin nə olursa olsun, mən inanıram ki, siz öz sözünüzün üstündə
duracaqsınız və müqavilənin müddəti bitənə qədər burada yaşayacaqsınız.
Əvvəl-axır, biz – insanıq, yoxsa meymunuq – seçim özümüzdən asılıdır”.
Hə, deməli, təzə təqvim ayı başlayanda həmin centlmen gəldi və özü şəxsən
mənzil haqqını ödədi. O dedi ki, onlar həyat yoldaşı ilə bu məsələni müzakirə
ediblər və qalmağı qərara alıblar. Onlar bu qənaətə gəliblər ki, edə biləcəkləri
yeganə ləyaqətli hərəkət – bu, müqavilə müddəti bitənə qədər buradan
köçməməkdir”.
Mərhum lord Nordkliff qəzetdə özünün mətbuat səhifələrində görmək
istəmədiyi portretini görəndə redaktora məktub yazmışdı. Məktubda o, əlbəttə,
yazmamışdı ki, “bu portreti dərc etdirməyin, lütfən, o, mənim xoşuma gəlmir”.
Xeyr. O daha nəcib hisslərə toxunmuşdu. O, bizim hamımızın anaya olan hörmət
və sevgi hissinə apelyasiya etmişdi. Buna görə də yazmışdı: “Xahiş edirəm, bu
portreti bir daha dərc etdirməyin, bu, mənim anam üçün xoş olmayacaqdır”.
Con D.Rokfeller-oğul da qəzet fotoqrafları onun uşaqlarının şəkillərini
çəkmək istəyəndə nəcib hisslərə toxunmuşdu. O deməmişdi ki, onların
fotoşəkillərinin dərc etdirilməsini istəmirəm. Xeyr. O, hər bir adamda dərin kök
salan uşaqlara ziyan vurmamaq hissini motivasiya etmişdi. O demişdi: “Uşaqlar,
məsələ bilirsinizmi nə yerdədir? Sizin bəzilərinizin övladları var. Və həddən artıq
böyük səs-küyə məruz qalmağın körpələr üçün nə qədər ziyanlı olduğunu
bilirsiniz”.
Sayrus U.K.Kurtis, Meyndən olan yoxsul oğlan uşağı “Seterdey İvninq Post”
qəzeti və “Qadınlar üçün jurnal”ın mülkiyyətçisi kimi ona milyonlar gətirəcək
gözqamaşdırıcı karyerasını başlayanda onun başqa naşirlərin ödədikləri qədər
zəhmət haqqı verməyi özünə qıymaq imkanı yox idi. O, birinci dərəcəli
müəllifləri yalnız pul sayəsində özünə cəlb edə bilmirdi. Buna görə də o, onların
nəcib duyğularına apellyasiya edirdi. Beləcə o, “Kiçik qadınlar” kitabının müəllifi
o vaxt yaradıcılığının çiçəklənən çağında olan Luiza Mey Olketti özü üçün
yazmağa inandıra bildi. Və o, buna yüz dollarlıq çeki xanım Olkettin özünə yox,
onun rəğbətlə yanaşdığı xeyriyyəçilik cəmiyyətinə göndərməyi təklif etməklə
nail oldu.
Burada kimsə deyə bilər: “Bütün bunlar Nordkliff, Rokfeller və ya hətta
sentimental yazıçı xanım üçün yaxşıdır. Lakin mən baxmaq istəyərdim ki, cavan
oğlan, bu, mən öz tərs müştərilərimdən hesablar üzrə almalı olanda necə özünü
göstərəcək?”
Siz, ola bilsin ki, haqlısınız. Bütün hallarda məqbul olan üsul yoxdur və heç
nə adamların hamısına eyni cür təsir göstərmir. Əgər siz nail olduğunuz
nəticələrlə qane olursunuzsa – nəyisə dəyişmək nəyə lazım? Lakin razı
deyilsinizsə, niyə də eksperiment etməyəsiniz?
Hər halda, düşünürəm ki, mənim keçmiş tələbəm Ceyms L.Tomasın danışdığı
aşağıdakı gerçək əhvalatı oxumaq sizin üçün maraqlı olardı.
Bir avtomobil kompaniyasının altı müştərisi onlara göstərilən xidmətə görə
hesabları ödəməkdən imtina edirdi. Müştərilərdən heç biri öz hesabını
bütövlükdə şübhə altına qoymurdu, lakin onlardan hər biri xərclərin bu və ya
digər bəndinin düzgün olmadığını hesab edirdi. Haqqında söhbət gedən hər bir
downloaded from KitabYurdu.org
halda müştərilərin imzaladıqları qəbzlər var idi ki, işlər yerinə yetirilib. Və
kompaniya bunu müştərilərə bildirdi.
Bu, birinci səhv idi.
Maliyyə şöbəsinin işçilərinin həmin hesabların ödənməsinə nail olmaq üçün
həyata keçirdikləri addımlar bunlardır:
1. Onlar müştərilərdən hər biri ilə görüşüb və kəskin şəkildə bildiriblər ki,
vaxtı çoxdan ötmüş hesab üzrə ödənişi almağa gəliblər.
2. Onlar aydın surətdə başa salıblar ki, kompaniya mütləq qaydada və söz-
söhbətsiz haqlıdır. Müştəri isə mütləq qaydada və söz-söhbətsiz haqlı deyildir.
3. İşçilər eyham ediblər ki, avtomobillərlə bağlı kompaniya müştərinin nə
vaxtsa öyrənə biləcəyinə ümid etdiyindən qat-qat çox bilir. Belə olan təqdirdə,
ümumiyyətlə, nə söhbət ola bilər.
Nəticə: mübahisə başlayırdı. Bu cür arqumentlər müştərini inandıra və
hesabın ödənilməsinə gətirə bilərdimi? Bu suala siz özünüz cavab verə bilərsiniz.
Münaqişənin bu mərhələsində maliyyə şöbəsinin müdiri hüquq sahəsinin
talantlarından ibarət batareyanın yaylım atəşini açmağa hazır idi. Lakin,
xoşbəxtlikdən, məsələ kompaniyanın işlər müdirinin diqqətini cəlb etdi. İşlər
müdiri ödənişdən imtina edən həmin müştərilər haqqında məlumat topladı və
gördü ki, onların hamısı yaxşı reputasiyaya malikdir və hesabları həmişə
vaxtında ödəyib. Burada nə isə düzgün deyildi, onlara yanaşmada nə isə səhvə
yol verilmişdir. İşlər müdiri Ceyms L.Toması yanına çağırtdırdı və ondan bu
“ödənilməyən hesablarla” məşğul olmağı xahiş etdi.
Budur, cənab Tomasın atdığı addımlar:
1. “Müştərilərdən hər biri ilə görüşümün məqsədi, – deyə cənab Tomas
danışırdı, – vaxtı çoxdan keçirilmiş, bizim bildiyimiz kimi, tamamilə dəqiq olan
hesablar üzrə pulları almaq idi. Lakin mən bu barədə bir söz belə demədim.
Əvəzində isə dedim ki, bizim kompaniyamızın hansı işləri etdiyini, hansı işlərisə
yerinə yetirmədiyini aydınlaşdırmaq üçün gəlmişəm.
2. Müştərilərə aydın anlatdım ki, onları şəxsən özüm dinləmədən nə isə
etmək iqtidarında deyiləm; dedim ki, kompaniya özünün səhvsiz olduğuna
iddialı deyildir.
3. Müştərilərdən hər birinə deyirdim ki, məni yalnız onun maşını maraq-
landırır; deyirdim ki, o, öz maşını haqqında başqa istənilən adamdan çox bilir və
bu mənada yeganə sözükeçən adamdır.
4. Onlardan hər birinə danışmaq imkanı verərək, söhbətlərini onların
həsrətlə gözlədikləri diqqət və onların halına şərik olmaq hissi, eləcə də onların
lap başlanğıcdan ümid etdikləri maraqla dinlədim.
5. Müştəri, nəhayət, ona dözmək mümkün olan hala çatanda onun təmiz
oyun aparmaq meylinə apellyasiya etdim. Nəcib hisslərə toxunurdum və “Hər
şeydən əvvəl, – deyirdim mən, – istəyirəm biləsiniz ki, sizin hisslərinizi başa
düşürəm və sizinlə pis rəftar edildiyini anlayıram. Sizə xoşagəlməz hallar
yaşadıblar və sizi işçilərimizdən biri hövsələdən çıxarıb. Bu heç bir halda baş
verməməli idi. Mən çox təəssüflənirəm və kompaniyanın təmsilçisi qismində
üzrxahlıq edirəm. Mən sizin danışdıqlarınızı dinləyəndə sizin nə qədər ədalətli və
nə qədər səbirli olduğunuz məni bərk təəssüratlandırdı. Və indi sizin ədalətli və
səbirli olduğunuzu bilərək başqa bir kimsədən yaxşı bildiyiniz işi görməyi sizdən
downloaded from KitabYurdu.org