Konvertin üstündə Hamburq poçtunun möhürü vurulub, yoxsa sənin düşdüyün
Vandbesk Hamburqa çox yaxındır? De görüm, dənizi görə bilmisənmi? Mənim
alqışlarımı ona yetir, vaxt gələcək, biz onun sahilinə ikilikdə gedəcəyik. Gərək dənizlə
torpaq barış içində yaşasınlar, mənim adaxlım isə onların arasında dayanıb, açılmış
çiçək kimi, öz gözəlliyi ilə göz oxşasın. Nə işdir bilmirəm, ayrılıq onu daha da cəlbedici
eləyir, ondan uzaqda olduqca onun çəkiciliyi (cazibəsi) daha da artır.
Mən elə coşmuşam, qorxuram birdən sənə olan sevgim vətənə olan sevgimi də
üstələsin. Görünür, bu səni öz sevgilim sayacaq qədər aşırılığa varmağımdandır.
Yazıq Minna mənə gileylənib deyir, gərək bacıma beşsəhifəlik uzun bir məktub
yazam. Mənim Marhenim ona necə qorxu gəlibsə, qız oturub kağızları necə yazıb
doldurmaq üstündə baş sındırır. Çox istərdim, Elinin mənimlə bağlı sənə nə yazdığını
biləm. Onun mənimlə bağlı nə düşündüyünü öyrənmək çox maraqlı olardı.
Sən məni poetik kitabları oxumaqdan çəkindirməyə başlamısan, Marthen. Mən
bütün günü, var gücümlə işləyirəm, yorğunluqdan, axşamlar öz peşəm üzrə kitab da
oxuya bilmirəm. Poetik əsərlər isə məni ilgiləndirmir. Mənim sənin sevginlə
yaşamağımın özü elə poeziya deyilmi?
Mənim qulluq eləməyə çalışdığım Böyük Elmə gəlincə, ona ürəkdən gələn bu
sözlərimi çatdırmaq istərdim: “Ey Böyük Elm, mən Sizin üzüyola qulluqçunuz olaraq
qalıram, Siz mənə çox dərin sevinclər aşılayırsınız, ancaq mənim mənəviyyatsız birisi
olduğumu da düşünməyin. Siz, heç vaxt mənimlə dost kimi davranmadınız, məni
ovundurmaq üçün bir söz belə demədiniz. Mənim yazılarıma cavab vermirsiniz;
mənim dediklərimi eşitmirsiniz; mən bir Xanım da tanıyıram və onu Sizdən qat-qat
yüksəkdə tuturam, o mənim ona göstərdiyim qulluğu sizdən yüzqat artıq
dəyərləndirə bilir. Mən onun təkbir qulluqçusuyam, Sizin isə qulluqçularınız
minlərlədir. Ona görə də, mənim nə üçün öz ömrümü dediyim bu əvəzolunmaz və
istiqanlı xanıma qulluqda keçirmək istədiyimi anlayarsınız. Məni yaxşılıqla xatırlayın,
mən tezliklə yenə qayıdacağam. İndi isə, üzrlü sayın, mən gərək Martaya məktub
yazam”.
Ancaq mənim Marthenim yanımda olanda və mən onu hər gün görə və onunla
ürəyim istəyən qədər danışa biləndə, bu durum dəyişəcək və hər şey daha yaxşı
olacaqdır.
Hər iki Xanım (Elm ilə Martanı deyirəm), onda, biri-biri ilə anlaşacaq və barış
içində yaşayacaqlar, ötkəm və yovuşuqsuz Elm xanım öz yerini istiqanlı və ciddi
Xanıma verəcək, sonra yenidən məni yanına çağırıb, doğruluğu axtarmaq yoluna
yönəldəcək, qazandığım uğurlara görə ödül də verəcəkdir.
Dünən mən dostluq eləməyə başladığım Ernst fon Fleyşlin
4
evində oldum.
İndiyədək mən ona çox şeydə həsəd aparırdım. Ancaq indi bir sıra şeylərdə ondan
üstün olduğumu anlayıram. O, on, yoxsa on iki il bundan öncə adaxlanıb, adaxlısı
onunla yaşıddır və onunla evlənəcəyini neçə il desən gözləməyə də hazırdır, ancaq
mənim bu dostum, bilmirəm nəyə görəsə, onunla savaşıb, sonra da ayrılıbdır.
Ernst çox gözəl insandır, özəllikləri və tərbiyəsilə başqalarından çox seçilən
birisidir. Onun çoxlu məşqlərlə yetkinləşdirdiyi fiziki sağlamlığı, olduqca dərin ağlı və
çoxçalarlı istedadı ilə uyuşaraq, gözəl bir insani bitkinlik örnəyi yaradır.
downloaded from KitabYurdu.org
Görkəmcə yaraşıqlı və adlı-sanlı soydan olması, habelə, çoxsaylı bacarıqları,
çalışqanlığı və istənilən konu üzrə özgün mühakimələri ilə seçilməsi onu mənim
idealıma çevirmişdi. Biz onunla dostluq eləməyə başlayanda mən onun bu
üstünlüklərini görüb sevinirdim. Budəfəki görüşümüzdə mən onunla, yenicə
oxuduğum bir pamfletlə bağlı düşüncələrimi bölüşdüm, o isə yaponların qo deyilən
intellektual oyununu mənə öyrətdi. O mənə sanskrit dilini öyrəndiyini deyəndə isə,
mən lap sarsılmışdım. Anlaşmamız üzrə mən onun bu dili öyrənməyini kimsəyə
deməyəcəyimi boynuma götürsəm də, ancaq mən Martadan nəyisə gizlətməyi
özümə sığışdırmadığım üçün, bu önəmli sirri də ona deməkdən özümü saxlaya
bilmirəm.
Mən özümü çoxlu yönlərdə üstələyən dostumla bağlı düşünəndə birdən ağlıma
gələn bir fikirdən sarsıldım: görəsən, mənim bu dostum Marta kimi gözəl bir qızı
görsə nə baş verərdi, onun işığı Marta adlı almaza gözqamaşdıran bir parıltı verə
bilərdimi? Axı sən artıq bir dəfə, bizim tanışımız olan yazıq Kalenberqin ağlını
başından çıxarmısan. Alplar da, Venesiyanın su yolları da, Romadakı Müqəddəs Pyotr
kilsəsinin azmanlığı da, sənin gözəlliyinin yanında çox solğun görünür. Mənə elə gəlir,
bu duyğularımda pis heç nə yoxdur: mənim sevgilimin özümdən üstün olduğunu
bildiyim bir gənc kişiyə necə təsir edəcəyini görə bilmək arzusu sevgilimin bütün
konularla bağlı düşüncələrinin, mənim üçün necə dəyərli olduğunun göstəricisidir.
Məndən doqquz yaş böyük olan Ernestin bu illərdə yaşaya bildiyi xoşbəxtliyini,
mənim ömrümdə çatmayan bu doqquz illə tutuşduranda, elə bilirəm, məndən artıq
yaşadığı bu illərin ona heç bir üstünlük qazandıra bilmədiyi aydın görünməkdədir.
Ondan fərqli olaraq, mən gözləməyi bacarıram və bu dözümlüyümə görə də, Tanrı
mənə Marta kimi bir xəzinə bağışlamışdır. Boynuma alıram, bir anlığına, birdən sənin
Ernstlə qarşılaşa biləcəyini gözlərimin önünə gətirəndə duyduğum acını sözlə demək
çətindir. Axı o, hər il iki aylığına Münhenə gəlir və orada oxumuş insanların
yığıncaqlarında dolaşır. Marta onu öz əmisinin
5
yanında görə bilərdi. Sənin onda
hansı təəssürat yaradacağını bilmək, mənim üçün, çox ilginc olardı.
Sonra mən başımda dolaşan bu qara-qura düşüncələri bir qırağa tulladım. Bu
düşüncələrim mənim üçün büsbütün aydın olan bir sonuca gəlib çıxdı: sevgilimin
mənə qarşı hansısa bir yanlış addımı olsa belə, kiminsə onu mənim əlimdən almasına
yol vermərəm. Adaxlanandan sonra Martanın könüllü olaraq əl çəkdiyi sərbəstliyini
biz çox keçmədən, köməkləşib, birlikdə geri qaytaracağıq. Mənim gözəlim gərək uzun
illər boyunca gənc və sağlam qalsın, lap doqquz il keçsə belə, bugünkü kimi, öz
gözəlliyi və başqa qadınlardan üstünlüyü ilə baxanları təəccübləndirə bilsin.
İnanmıram, Marta, gecə-gündüz, başı evin iş-gücündən ayılmayan bir ev xanımı
olsun, axı Marta Lizetta deyil
6
.
Elə mən də, gələcəkdə haqqım çatan hansısa bir yaxşılığa yetməli deyiləmmi?
Mənim yalnız bir diləyim var: Marta mənim olsun.
Mənim istəkli sevgilimə, Ziqmundun ürəkdən gələn alqışlarını yetirməklə
məktubumu bitirirəm!
4 Ernst fon Fleyşl (1847-1891) – Vyana universitetində elmi işçi-assissent
olmuşdur.
downloaded from KitabYurdu.org