haqqında düşünür, ancaq çox uzun çəkən götür-qoydan sonra bu işdən əl çəkir.
Deyəsən bu, Götenin “Vilhelm Meysterin özünə qapıldığı illər” dramında verilən
nağılda olmalıdır. Bu süjet mənim istəklərimin dumana bürünmüş təsviridir.
Üstündən neçə il keçəndən sonra mən bu kitabı tapıb bir də oxudum və
yanılmadığımı gördüm. Bu kitabı oxuyanda, orada, axtardığımdan çox şeylər tapdım.
Buradakı oxucunu əyləndirən yüngül eyhamlar gözlənilməz və təkəmseyrək olsa da,
bizim ilişkilərimizlə bağlı çoxlu şeyləri mənə andırdı.
Ancaq sonradan, sənin məndə yaratdığın özüməinamı xatırlayıb bu kitabdan üz
döndərdim, onu bir qırağa tullayıb: “Mənim Martam bu kitabdakı kimi bir pəri
deyildir, gözəl bir insan övladıdır” deyərək, toxtaqlıq tapdım. Bildiyimə görə, biz
yumorla danışanda da biri-birimizi çox gözəl anlaya bilirik, ancaq ola bilsin, sən
Vilhelm Meyster haqda olan bu kiçik kitabçanı vərəqləyib burada sənə oxşar olan
kimisə axtardığıma görə məndən inciyə də bilərsən. Sözün düzü, mənim baş-beynimi
aparan bu yaramaz fantaziyalarla sənin başını ağrıtmağı heç istəməzdim.
Sevimli Marthen
1
, bu məktubu birdəfəyə yazmamışam. Eli
2
ilə Şenberq dünən
mənim yanıma gəlmişdilər, bu axşam yenə də mənimlə idilər; dünən onlarla bir neçə
qız da buraya gəlmişdi. Qızların könlünə toxunmamaq üçün mən onlara qulluq
göstərməli, onlarla danışmalı oldum, ancaq onlarla vaxt keçirməkdənsə təkliyə
qapılmaq daha çox ürəyimdən olardı.
Mənim əyləncəmə bax, Şenberqin enerji və doğruculluq yağan üzünə baxıram,
onun gözlərindən bir yığın alabəzək xatirələri oxuyub sevinirəm. Bütün bu xatirələrin
baş qəhrəmanı isə sənsən, ay mənim möcüzə yaradanım... İkimizin də tanıdığımız
Şenberqə baxıb səni xatırlaya bilməyim, onu get-gedə mənim üçün ən doğma birisinə
çevirir.
Səninlə vağzalda ayrıldığımız anları, sənin, arxamca baxıb, əlini yellətməyini
xatırlayıram. Eli bugün sənin yaxın günlərdə buralara gəlmək istədiyini deyəndə,
deyəsən, ən böyük arzuma çata biləcəyimi düşündüm.
Sənin qardaşın Vyanada, bizdə olanda könlü açılır. Mənə yalqızlığımı
unutdurmağa da çalışır, ancaq mən ona, sənin buralara gəlmək sorağını alandan
sonra, artıq yalqız olmadığımı deyib, ürəyinə toxunmaq istəmədim. Bundan başqa da,
mən iş yerimdə özümə yaxşı bir əyləncə tapmışam, özümü belə bir inam ilə
ovuduram: Marta çox uzun bir müddətə mənim olacağına görə, o, uzun bir ömür
sürə biləcəkdir.
Mənim istəkli adaxlım! İndiyədək sənin taleyinlə özümünkünü qırılmaz tellərlə
bağlamağa, səni bütün sevinclərimizi və kədərlərimizi bölməyə çağırmağa ürək
eləmirdimsə, indi, elə bilirəm, bunu eləmək çağı gəlib çatıbdır. Çalış, yaxın
qohumlarında qorunan bütün uşaqlıq fotolarını toplayıb mənə gətirəsən. Mənə elə
gəlir, burada olacağın sürədə, sənin ananla çəkilmiş bütün fotolarını özümdə
saxlamağa haqqım çatır. Buralardan nəsə alıb göndərmək gərəksə mənə yaz, sənin
istənilən tapşırığını yerinə yetirmək mənim üçün xoşbəxtçilikdir.
Çox istərdim, özünün işgüzar və dostluq ilişkilərindən mənə yazasan. Bu, sənin
ayrılığına dözə bilməyimə kömək eləyərdi.
Hamburqda olmağından yararlanıb sağlamlığını bərkitməyə çalış. Səni, yenə də,
uşaqlıq fotolarında olduğun kimi, toppuş yanaqlı görsəydim, bilsən necə sevinərdim.
downloaded from KitabYurdu.org
Gecə yarıdan keçib, məktubu bitirirəm, kağız da qurtarır və beləliklə də, səninlə
danışığımı burada kəsməli oluram... Sağlıqla qal və ruhunu xilas elədiyin, xoşbəxtliyə
çatdırdığın bu yazıq kişini unutma.
Şenberq mənə Minnanın
3
alovlu salamlarını yetirdi.
1 Marthen – almanca “Martacığaz”demək olub, əzizləmək üçün deyilən bir
sözdür.
2 Eli – Martanın kiçik qardaşıdır.
3 Minna – Martanın kiçik bacısıdır.
Vyana, ikinci gün, 27 iyun 1882-ci il, günortaya yaxın,
laboratoriyada
Mənim sevimli adaxlım, apardığım hesablamaları yazdığım dəftərdən bir neçə vərəq
qoparıb, keçirdiyim sınağın gedişini izləyərək, sənə məktub yazıram. Peronu
professorun yazı stolundan oğurlamışam. İş yoldaşlarım da elə bilirlər başım sınağa
qarışıb, onlardan biri bayaq yaxınlaşıb məni sorğuladı, on dəqiqəyəcən vaxtımı
əlimdən aldı. Yaxınlığımdakı stolda yoxsulları müalicə eləmək üçün təyin olunmuş
həkim yeni tapılmış məlhəmi araşdırır, görsün, onun sağlamlığa ziyanı var, yoxsa yox.
Qarşımdakı aparatdakı məhlul qaynayır, ondan burum-burum qaz çıxır, mən də
gərək bu qazı izləyib, məhlul quruyandan sonra yerdə qalan qalığın necə olacağını
araşdıram.
Burada hamı özünə qapılıb apardıqları sınaqların hansı sonucları verəcəyini
gözləyir. Kimyəvi sınaqlar aparanda vaxtın üçdə ikisi gözləməyə gedir; görünür, elə
yaşam da belədir, mən isə bu durumda görə biləcəyim ən gözəl işlə başımı
qatmaqdayam.
Sənin sevimli məktubcığazın gözlənilmədən gəldi və bu mənim umacaqlarımı
ikiqat ödəmiş oldu. Vurğunluqla oxuduğum dəyərli yazında bir qarmaqarışıqlıq olsa
da, mən sevincimdən özümü göyün yeddinci qatında duymağa başladım. Yazanda
düşüncələrini topla, gözəl qız, özünün dağınıq düşüncələrinə yön verməyə çalış. ...
Yenə nəsə demək istəyirdim, ancaq bu anlamaz qonşum məni civə duzları ilə bağlı
danışığa tutub düşüncələrimi dağıtdı. Tanrı bu yaramazlığına görə onun cəzasını
versin.
Sənin məktubcığazın bugünkü bu iyrənc havanı da dəyişdi, elə bil başımın
üstündə dayanan buludlu və yağışlı hava öz yerini mavi və günəşli bir günə verdi.
Yazdığın bu sevimli kağız parçası Berlindən keçib gəlib. İstəyirəm sənin adına biri-
birindən gözəl incə sözlər deyəm, ancaq baxıram, mən belə sözləri deyəsən çox az
bilirəm.
downloaded from KitabYurdu.org