39
-
Freminqem, Massasusets, ABŞ) 2013-cü ildə təqdim etdiyi
proqnozlara gör
ə, “bulud texnologiyaları”nın yaradılmasına sərf
olunan x
ərclər 47.4 milyarddan (2013-ci il) 107 milyard (2017-
ci il) dollara q
ədər artacaq (şəkil 7). 2017-ci ildə İT sahəsində
s
ərf ediləcək illik xərclərin 17%-i bulud texnologiyalarının
payına düşəcək [50].
Şəkil 7
.
Bulud
texnologiyalarının yaradılmasına sərf olunan
x
ərclərin dinamikası
Bulud
texnologiyalarının inkişafından razı olmayan
kompaniyalar da var.
N
əhəng kompüter istehsalçıları olan Dell, Hevlet-Pactard və
Sun kompaniya
ları bulud texnologiyalarının inkişaf etdirilmə-
sind
ə çox da maraqlı deyillər. Çünki bu texnologiya bir başa
onların biznes maraqlarına zərbə vurur. Eyni zamanda bulud
texnologiyası hostinq xidməti göstərən kompaniyalar üçün də
probleml
ər yaradır. Amazon firmasının göstərdiyi hostinq
xidm
ətlərinin qiyməti məşhur hostinq xidmətləri göstərən
Rackspace v
ə Equinix kompaniyaların qiymətlərindən 90%
ucuzdur [43].
40
Bulud
texnologiyasının inkişafı nəticəsində müəssisə və
t
əşkilatlarda məlumatları (verilənləri) onlara məxsus olan
serverl
ərdə emal etmək və yadda saxlamaq iqtisadi cəhətdən
s
əmərəli olmayacaq. Kooperativ istifadəçilər onlara lazım olan
hesablama v
ə yaddaş resurslarını müəyyən olunmuş ödənişlə
icar
əyə bulud provayderlərindən götürə biləcəklər.
Hal-
hazırda dünyanın müxtəlif ölkələrində “Elektron
hökum
ət” konsepsiyasının işlənməsi üzərində tədqiqat işləri
aparılır. “Elektron hökumət” in yaradılması böyük hesablama
v
ə yaddaş resursları tələb edir. Ayrı-ayrı nazirliklərin
m
əlumatlarının etibarlılıq və təhlükəsizlik baxımından bulud
sisteml
ərində saxlanılması daha səmərəlidir. Müxtəlif
t
əşkilatların veb-resurslarının buludlar üzərində yerləşdirilməsi
hostinq xidm
ətləri göstərən provayderlərin serverlərində
saxlanmasından daha ucuz başa gəlir və eyni zamanda
buludlarda yerl
əşən veb-resurslararası əlaqənin (trafikin) idarə
edilm
əsi asanlaşır.
Bulud
texnologiyaları sistemlərinin yaradılmasında siyasi
aspektl
ərə də fikir verilməlidir. Belə ki, hostinq xidmətləri
göst
ərən bir çox nəhəng kompaniyaların ABŞ-ın ərazisində
olması onlardan istifadə edən istifadəçilərin məlumatlarına
n
əzarəti asanlaşdırırdı. Bir çox ekspertlər hesab edir ki, bu
texnologiyadan istifad
ə şəbəkədə ötürülən məlumatların
üz
ərində nəzarətin itirilməsinə gətirib çıxaracaq. Bu isə, ABŞ-
ın hərbi və kəşfiyyat imkanlarının zəiflədilməsi deməkdir [51].
Bir çox dövl
ətlər artıq başa düşürlər ki, onların trafikinin
xarici dövl
ətlərin nəzarətində olması onların milli təhlükəsiz-
liyin
ə problemlər yaradır. Bunun qarşısını almaq üçün
müt
əxəssislər ya bir neçə dövlət tərəfindən razılaşdırılmış
qaydada idar
ə olunan bulud sistemlərinin quraşdırılmasını, ya
da h
ər bir ölkənin özünün nəzarətində olan bulud sisteminin
yar
anmasını təklif edirlər. Hal- hazırda birinci təklifdən daha
çox istifad
ə olunur, çünki bu daha ucuz başa gəlir.
Bulud
texnologiyalarında saxlanan məlumatlardan dünyanın
ist
ənilən nöqtəsində istifadə etmək olar. Bu isə,
bəzi ölkələrin
41
m
əlumatlarının məxfiliyinin qorunması ilə bağlı qanunlarına
zidd ola bil
ər. Məsələn: Avropa Birliyi (AB) ölkələrində
mövcud qanunvericiliy
ə əsasən, müəyyən növ məlumatlar AB -
d
ən kənara ötürülə bilməz. Bununla əlaqədar olaraq, Amazon
v
ə digər şirkətlər AB ölkələrində yerləşən məlumatların
saxlanma xidm
ətindən istifadə edə bilən istifadəçilər üçün
t
ələblər işləyib hazırlamışdır.
Bel
əliklə, tezliklə daha çox kompaniyalar və fərdi
istifad
əçilər güclü və bahalı kompüterlər, serverlər, proqram
t
əminatları almadan bulud texnologiyaları xidmətindən istifadə
ed
ərək hesablama və yaddaş resurslarını ucuz qiymətə icarəyə
götürm
əklə, lazımi məsələlərini həll edə biləcəklər.
3.1
Bulud texnologiyaları əsasında paylanmış hesablama
sisteml
ərinin arxitektur-texnoloji prinsiplərinin işlənməsi
Bulud
texnologiyaları istifadəçilərə güclü
hesablama və
böyük yaddaş resursları əldə etməyə imkan verir və eyni
zamanda, bu resursların harda yerləşməsi və sazlanması
istifad
əçinin marağında olmur. Bulud texnologiyaları sistemi
t
əyinatına görə 4 yerə ayrılır (şəkil 8) [52,53]:
•
Ümumi t
əyinatlı buludlar;
•
Öz
əl (xüsusi) təyinatlı buludlar;
•
Qrup t
əyinatlı buludlar;
•
Hibrid buludlar.
Şəkil 8. Bulud texnologiyaları sisteminin təyinatına görə
bölünm
əsi