Azərbaycan Mədəniyyətində Ata Babalar Sözləri



 Copyright 2003, Şǝhriyar Rǝhnǝmayan vǝ Vǝhid Gǝrusli 

46

Dǝli bağlayanı ağıllı aça bilmǝz. 

Dǝli başına dövlǝt quşu qonub. 

Dǝli qazandı, ağıllı yedi. 

Dǝli qazının yazdığını, ağıllı qazı pozmaz. 

Dǝli quyuya bir daş atdı, min ağıllı çıxarda bilmǝdi. 

Dǝli qız dayısından yaşınar. 

Dǝli qız evdǝ qalmaz. 

Dǝli qırmızı sevǝr, gij – sarı. 

Dǝli deyingǝn olar. 

Dǝli demiş, ağıllı inanmış. 

Əlisi dǝli, Vǝlisi dǝli qırılmışın hamısı dǝli? 

Dǝli dǝlidǝn xoşlanar, molla – halvadan. 

Dǝli dǝliyǝ qoşular, dǝyǝnǝk göydǝn yağar. 

Dǝli  dǝliyǝ xoş gǝlǝr. 

Dǝli dost, qǝlbi qara, mǝn belǝ dostu neylǝrǝm? 

Dǝli dostun olunja, ağıllı düşmǝnin olsun. 

Dǝli dövran sürǝr, ağıllı vaxt gözlǝr. 

Dǝli elsiz, el dǝlisiz olmaz. 

Dǝli ilǝ dövlǝtli, ikisi dǝ bildiyini eylǝr. 

Dǝli ilǝ sǝrxoşun meydanı birdir. 

Dǝli ilǝ tapmaqdansa, ağıllı ilǝ itirmǝk yaxşıdır. 

Dǝli inǝyin dǝli dǝ buzovu olar. 

Dǝli ol, bǝxtin olsun. 

Dǝli öz zǝrǝrini güdǝr. 

Dǝli özü deyǝr, özü dǝ gülǝr. 

Dǝli özünǝ bir dǝli yoldaş tapdı, elǝ bildi ki, çox ağıllıdır. 

Dǝli sǝrxoşdan qorxar. 

Dǝli söylǝyǝn doğru olar. 

Dǝli utanmaz, yiyǝsi utanar. 

Dǝli çomağa rast gǝlib. 

Dǝlidǝn ağıl ummaq olmaz. 

Dǝlidǝn doğru xǝbǝr. 

Dǝlidir, başını vursun divara! 

Dǝliyǝ ağıl, qaraya sabun kar eylǝmǝz. 

Dǝliyǝ bir hava bǝsdir. 

Dǝliyǝ qanun yoxdur. 

Dǝliyǝ qoşulma, sǝni dǝ dǝli edǝr. 

---



 Copyright 2003, Şǝhriyar Rǝhnǝmayan vǝ Vǝhid Gǝrusli 

47

Dǝliyǝ daş atma, başına daş yağdırar. 

Dǝliyǝ dedilǝr: - Dünyada dǝli çoxdur, ağıllı? 

Dedi: - Dǝli!  

Dedilǝr: - Nǝ üçün? 

Dedi: - Dǝli bir nǝfǝrdir, ona dǝli deyǝn minlǝrlǝ! 

Dǝliyǝ dedilǝr: - Nǝ üçün  dǝli olmusan? 

Dedi: - Ağıllıların dǝrdini çǝkmǝkdǝn! 

Dǝliyǝ dǝyǝnǝk vermǝzlǝr. 

Dǝliyǝ dǝli kimi javab vermǝzlǝr. 

Dǝliyǝ yazı yoxdur. 

Dǝliyǝ yer ver, ǝlinǝ bel! 

Dǝliyǝ yüz öyrǝt, öz bildiyini eylǝr. 

Dǝliyǝ gündǝ bayramdır. 

Dǝliyǝ sorğu olmaz. 

Dǝliyǝ üz vermǝ. 

Dǝliyǝ halva-külçǝ neylǝsin? 

Dǝlilǝr dünyanı ǝkdilǝr, ağıllı indi jüt qoşur! 

Dǝlini apardılar toya. Dedi: - Bura bizim evdǝn yaxşıdır! 

Dǝlini zǝnjirlǝ yox, tǝdbirlǝ tutarlar. 

Dǝlinin başında qoz ağajı bitmǝz. 

Dǝlinin bir ağıllısı olmaz? 

Dǝlinin buynuzu olmaz ki? 

Dǝlinin dilinǝ pǝhriz yoxdur. 

Dǝlinin düşünmǝsinǝ, toyuğun eşǝlǝnmǝsinǝ dǝrman yoxdur. 

Dǝlinin yadına daş salma. 

Dǝlinin eşşǝyi dǝ dǝli olar. 

Dǝlinin nǝ toyu olsun, nǝ bayramı. 

Dǝlinin sözü, sǝrxoşun gözü. 

Dǝlinin ürǝyi dilindǝdir, ağıllının dili ürǝyindǝdir. 

Dǝlinin xırmanı olmaz. 

Dǝlijǝ qızdan dǝlijǝ gǝlin olar. 

Dǝllǝyi müştǝrisindǝn çox. 

Dǝllǝk dǝllǝyin başını qırxanda pul almaz. 

Dǝllǝkliyi bizim başımızda öyrǝnir. 

Dǝm dǝm gǝtirǝr, qǝm qǝm. 

Dǝm-dǝm halvası deyil ki. 

Dǝmir ayaq, dǝmir çarıq, dǝmir diş. 

---



 Copyright 2003, Şǝhriyar Rǝhnǝmayan vǝ Vǝhid Gǝrusli 

48

Dǝmir qapının taxta qapıya işi düşǝr. 

Dǝmir dǝmiri kǝsǝr. 

Dǝmir ki var,  döydükjǝ uzanar. 

Dǝmir nǝmdǝn, insan qǝmdǝn çürüyǝr. 

Dǝmiri döyǝn dǝmirçi olar. 

Dǝmiri isti-isti döyǝrlǝr. 

Dǝmiri kürǝdǝn dǝmir çıxardar. 

Dǝmirsiniz, missiniz, hamınız bir jinssiniz. 

Dǝmirçi yanından keçǝn qığıljım yeyǝr. 

Dǝmirçi nǝ bilir qızıl nǝdir? 

Dǝmirçidǝ bıçaq tapılmaz. 

Dǝmirçinin ömrü tax-taxla, leylǝyin ömrü lağ-lağla keçǝr. 

Dǝni ellǝrdǝn, suyu göllǝrdǝn. 

Dǝni mǝndǝn yeyir, başqa yerdǝ yumurtlayır. 

Dǝniz dalğasız, qızlar sevdasız olmaz. 

Dǝniz suyu kimi, nǝ içilir, nǝ kiçilir. 

Dǝnizdǝ balıq sevdasız olmaz. 

Dǝnizdǝ batan saman çöpündǝn yapışar. 

Dǝnizǝ getsǝ dǝnizi qurudar.  

Dǝnizi çömçǝ ilǝ boşaltmaq olmaz. 

Dǝr-divarın da qulağı var. 

Dǝrviş, belǝ iş? 

Dǝrviş dilriş olar. 

Dǝrviş yabısı hǝr evin yolunu tanıyar. 

Dǝrviş mǝsjidǝ girmǝz, bazarda meydan qurar. 

Dǝrviş odur ki, dünyanı tǝrk edǝ, fǝqir odur ki, dünya onu tǝrk edǝ. 

Dǝrviş olan şahlıq iddiası eylǝmǝz. 

Dǝrviş öz evini çiynindǝ gǝzdirǝr. 

Dǝrvişǝ bir şey vermǝmisǝn, kǝşkülün bǝs niyǝ sındırırsan? 

Dǝrvişi – tǝkyǝdǝ, sǝrxoşu meyxanada axtar. 

Dǝrvişin olduğundan. 

Dǝrvişin fikri nǝ isǝ, zikri dǝ odur. 

Dǝrd ağladar, eşq söylǝdǝr. 

Dǝrd adamı ağladar. 

Dǝrd bir deyil, iki deyil. 

Dǝrd bir idi, iki oldu. 

Dǝrd bir olsa, yeriyǝr. 

---



 Copyright 2003, Şǝhriyar Rǝhnǝmayan vǝ Vǝhid Gǝrusli 

49

Dǝrd bir olsa çarǝyǝ nǝ var? 

Dǝrd bir ülgüjdür, udsan yaralar, atsan yaxalar. 

Dǝrd var gǝlǝr keçǝr, dǝrd var dǝlǝr keçǝr! 

Dǝrd dǝrd üstündǝn gǝlǝr. 

Dǝrd dǝrdǝ bǝnzǝmǝz. 

Dǝrd dǝrdi açar. 

Dǝrd getmǝz, deyişǝr. 

Dǝrd gǝzǝr, dǝrman arar. 

Dǝrd gǝlǝndǝ lailajı, pişiyǝ deyǝrlǝr: - Xanım bajı! 

Dǝrd gǝlǝndǝ xalvar ilǝ gǝlǝr, çıxanda misqal ilǝ! 

Dǝrd olmaz dǝrmansız, dǝvǝ gördüm sarbansız, hamıya dǝrman oldu, 

balam öldü dǝrmansız. 

Dǝrd olsun, söz olmasın. 

Dǝrd çǝkǝnǝ gǝrǝkdir. 

Dǝrdi verǝn, dǝrman da verǝr. 

Dǝrdi olan danışar. 

Dǝrdi olan dǝrman axtarar. 

Dǝrdimi dağa desǝm dağ  ǝriyǝr,  şam yanar, şölǝ  çǝkǝr, piltǝ yanar, 

yağ ǝriyǝr. 

Dǝrdimiz hardan ǝyan olsun bizim dǝrdsizlǝrǝ. Dǝrdlilǝr yaxşı bilir 

alǝmdǝ dǝrdin qiymǝtin. 

Dǝrdin yoxdur söylǝn, borjun yoxdur evlǝn. 

Dǝrdini qoy dǝrdim üstǝ, onu da mǝn çǝkim. 

Dǝrdini dǝrd bilǝnǝ söylǝ. 

Dǝrdini gizlǝdǝn – davasını tapmaz. 

Dǝrdini unut, sözünü unutma 

Dǝrdli dǝrdlinin dǝrdini axtarar. 

Dǝrdlini dindirmǝ, özü dillǝnǝr. 

Dǝrdsiz baş – bostan qırağında köpǝk. 

Dǝrdsiz könüldǝ mǝhǝbbǝt yuva açmaz. 

Dǝrǝ mǝnim, düz mǝnim sǝnin burada nǝ işin var. 

Dǝrǝ mǝnim, düz sǝnin. 

Dǝrǝni, tǝpǝni sel bilir, yaxşını, yamanı el bilir. 

Dǝrzi öz yırtığını yamamaz. 

Dǝrziyǝ köç dedilǝr: iynǝsini yaxasına sanjdı. 

Dǝrzinin mayası iynǝ-sapdır. 

Dǝrilmǝmiş güldǝn dǝstǝ bağlamaq olmaz. 

---