Azer-dili 5s Derslik 2016 Layout 1
Yüklə 3,25 Kb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Çap üçün deyil Çap üçün deyil
- Qılman İlkin 1.
- KÖMƏKÇİ: təşəkkür etdi, mane oldular, başında, dəcəli, sevindilər, götürmək, çıxan, dırmaşdı, danladı 5.
- SÖZ EHTİYATI dövrə vurmaq – кружиться çəkinmək – здесь: опасаться sahmana salmaq – приводить в порядок SÖZLÜK
- “QIRMIZI KİTAB”
“Atamın dediyi maraqlı şey budur? Bundan ötrü məni buraya gətirib?“– deyə Nurlan fikirləşdi və hirsindən onu ağlamaq tutdu. Ancaq yan yörəsindəki fəhlələrdən utanıb, özünü zorla saxladı. Bu müddətdə isə fəh lələr budaqları mişarlayıb, qurtarmışdılar. İndi onlar yuvanı başları üstündə iri papaq kimi tutub saxlayırdılar. Atası kranın milini başqa is tiqamətə yönəltdi. Sonra kranın mili yaxındakı parkın hündür ağaclarına yaxınlaşdı. Yuvanı başları üstə tutan fəhlələr onu ağaclardan birinin başına qoydular və sonra yuva ilə birlikdə kəsilmiş qısa budaqları dəmir məftillə ağaca bağlamağa başladılar. Eynəkli adam aşağıdan onlara tərəf çığırdı: – Bir az tələsin. İndilərdə qayıdacaqlar. Eynəkli adamın sözlərini Nurlan başa düşdü. Ata və ana leylək yuva dan uçub getmişdilər. O istəyirdi ki, leyləklər qayıdanadək yuvanı möhkəmləndirib, qurtarsınlar. Biriki dəqiqədən sonra atası yenə kranın uzun milini təzə binalara tərəf döndərdi və əllərində mişar olan fəhlələri aşağı endirdi. Atası bir azdan krandan aşağı endi. Nurlana yaxınlaşıb dedi: – Hə, necədir, bizdən razı qaldın? Onları da təzə mənzilə köçürdük. İndi gedək evə. Pəncərədən bax gör, leyləklər təzə mənzili necə axtarıb tapırlar. Evə qayıtdılar. Nurlan pəncərənin qabağında durub gözlədi. Bir azdan leyləklər uçub gəldilər. Yuvalarını yerində görmədikdə üst budaqları kəsilmiş ağacların üstündə həyəcanla dövrə vurmağa başladılar. Nurlan quşlardan ötrü narahat oldu: – Təzə yuvanı tapa bilmirlər. Bir azdan hər iki leylək parka tərəf uçdu. Onlar yuvanı görmüşdülər. Ancaq yuva ya birdənbi rə enmədilər. Əv və l cə onun ət ra fında bir neçə də fə dövrə vurdular. Elə bil nə dən sə çəkinir di lər*. Axır da ata leylək, onun dalınca da ana ley lək yuva ya qondu. Ye nə qırmızı dimdiklər uzan dı, ağız lar açıl dı. Balalarını ye di rəndən sonra ley lək lər təzə yu vanı sah mana sal maqla məş ğul oldular. Nurlan nənəsini səs lədi: – Nənə, nənə, gəl bax, ley ləklər təzə mənzilə kö çüb lər. 98 Çap üçün deyil Çap üçün deyil Nənə mətbəxdən qayıdanda leyləklər yuvanı səliqəyə salıb qurtar mışdılar. İndi bir ayaqları üstə durub, elə bil fikrə . Qılman İlkin 1. Hansı hadisə Nurlanın fikrində yanıldığını göstərdi? 2. İnsanların digər canlılara münasibəti mövzusunda müzakirəyə qoşulun. 3. Sizcə, hansı quşlar insanlardan qorxmadan onların yaxınlığında yuva qurur? Həmin quşlardan biri haqqında informasiya toplayın. 4. Aşağıdakı cümlələrdə hansı sözlər yerində işlənməyib? “Kömək çi” dən istifadə edərək cümlələri düzgün şəklə salın və dəftərinizə köçürün. Quşlar ağacın aşağısında yuva qurmuşdular. Uşaqlar bundan çox kədərləndilər. Onlardan ən sakiti ağacdan düşdü. Yuvanı yerinə qoymaq istədi. Digər uşaqlar ona kömək etdilər. Bunu görən müəllim uşaqları danladı. Ağacdan düşən uşağı təriflədi. KÖMƏKÇİ: təşəkkür etdi, mane oldular, başında, dəcəli, sevindilər, götürmək, çıxan, dırmaşdı, danladı 5. Birləşmələri tərcümə edin və yazın. один из рабочих срубленное дерево новое здание смотреть с волнением молодой рабочий вокруг гнезда над головой красный клюв 6. Mətni aşağıdakı sözlərdən hansı ilə bitirmək olar? a) gəlmişdilər b) getmişdilər c) düşmüşdülər d) salmışdılar 7. Aşağıdakı cümlələrdə hansındakı saylar əşyanın dəqiq miqdarını bildirir? Həmin sayları seçib altından xətt çəkin: 1) İş yerinə çatanda iki nəfər gənc fəhlə əllərində mişar atanı göz lə 99 SÖZ EHTİYATI dövrə vurmaq – кружиться çəkinmək – здесь: опасаться sahmana salmaq – приводить в порядок SÖZLÜK yanyörə – вокруг həyəcanla – взволнованно kranın çalovu – ковш крана yerləşmək – расположиться yönəltmək – направить Çap üçün deyil Çap üçün deyil yirdilər. 2) Biriki dəqiqədən sonra atası yenə kranın uzun milini təzə bina lara tərəf döndərdi. 3) Bir azdan hər iki leylək parka tərəf uçdu. 4) Əvvəlcə onun ətrafında bir neçə dəfə dövrə vurdular. 5) Dörd bala yuvada onları gözləyirdi. 8. Fərqli tələffüz olunan sayları seçib yazın və cümlələrdə işlədin. min, səkkiz, altmış, doxsan, əlli, səksən, dörd, yetmiş, doqquz, beş, yüz 9. Mətndə göy rəngdə verilmiş isimlərin hansı halda işləndiyini müəy yən edin və həmin isimləri əvvəlcə sifətlərlə, sonra isə saylarla işlədin. 10. Mətndə qırmızı rəngdə verilmiş sözləri ismin müxtəlif hallarında işlədin. Sözlərin sonundakı “q” samitinin ismin hansı hallarında “ğ” samitinə keçdiyini müəyyənləşdirin və səbəbini izah edin. 11. Mətndə üzərində ulduz işarəsi qoyulmuş sözün əvəzinə aşağı dakılardan hansını işlətsəniz, cümlənin mənası dəyişməz? a) utanmaq b) ehtiyat etmək c) qorxmaq d) təəccüblənmək 12. Mətndə altından xətt çəkilmiş sözləri aid olduğu sözlərlə birlikdə dəftərinizə yazın. Yazdığınız birləşmələrdəki birinci sözlərə sual verin və qarşılarında qeyd edin. Deyə bilərsinizmi, bu sözlər nə bildirir və niyə onları birlikdə yazdınız? 13. Mətndə altından xətt çəkilmiş sözlərdən hansını “ən, çox, daha, lap, olduqca” sözləri ilə işlətmək olar? Özünüzü yoxlayın. 14. Təbiətin qorunması heyvanlara, quşlara, ağaclara qayğıdan başlanır. Siz bu mətni oxuduqdan sonra quşlara necə qayğı göstərərdiniz? Müzakirəyə qoşulun. 15. Aşağıdakı cümlələri oxuyun və bu cümlələrdə neçə say işləndiyini mü əy yənləşdirin. Bir filosofdan soruşurlar: – Nə üçün az danışır, çox qulaq asırsan? – Çünki mənə iki qulaq veriblər, bir dil. Yəni iki eşit, bir de ... A) 6 B) 2 C) 4 D) 3 “QIRMIZI KİTAB” Bütün digər kitablardan fərqlənən bir kitab var. Bu kitabda adları ya zıl mış heyvanları, quşları, balıqları ovlamaq, onları öldürmək qəti qa da ğan dır. Buna görə böyük məbləğdə pul cərimələri və hətta azadlıqdan 100 Çap üçün deyil Çap üçün deyil Yüklə 3,25 Kb. Dostları ilə paylaş:
|