80
Onun özünə inamla və uca səslə səsləndirdiyi
bu komanda kütləni hərəkətə gətirdi. İnsanlar Haq-
verdiyev küçəsilə üzü yuxarı qaçmağa üz qoydular.
Az sonra seyrəklik yaranmağa başladı. Amma an-
laşılan o idi ki, heç də hamı qaçmağa meylli deyil.
Özəlliklə də gənclər meydanda qalmaq, dirənmək,
yalın əllə də olsa düşmənin ağır texnikasının üzərinə
şığımaq istəyirdi. Artıq hər kəsin qəzəbi zirvədəydi.
Düşüncələrsə Azərin beynini yeyib dağıdırdı: “Öz
ordumuz, öz dövlətimiz silahını bizə qarşı çevirdi.
Dövlətimiz, ordumuz bizi öldürür. Heç nəyə görə!
Biz heç bir günahın sahibi deyilik. Kimsənin toyuğu-
na daş atmamışıq. Sadəcə günahsız soydaşlarımızın
Ermənistandakı yurd-yuvalarından, ev-eşiklərindən
qovulmasına, dövlətin də buna seyrçi qalmasına
etiraz edirik. Özü də bu etirazı dövlətə qarşı çevir-
mirik. Dövlətdən mədət umuruq. Hələ də inanırdıq
ki, Sovet dövləti öz vətəndaşlarını - Ermənistandan
didərgin salınmış Azərbaycanlıları müdafiə edəcək.
Biz bunu gözləməkdəykən dövlətimiz üzərimizə
tank göndərir”.
O anlarda yalnız küçələrə çıxıb etiraz edənlər de-
yil, evindən çölə çıxmayanlar belə güllə-baran edildi.
Adamlar balkondan, pəncərədən çıxıb dışarıda nə
81
baş verdiyini öyrənmək istərkən vuruldu. Bu, acı bir
gerçək idi. Bir böyük dövlətin ordusu soyuq bir qış
gecəsinin qaranlığında heç bir xəbərdarlıq etmədən
öz dinc vətəndaşlarına qarşı ağır texnika və silahlar-
la hücuma keçmişdi. Ağla gələcək hal deyildi, amma
Azərbaycanın başına gəlirdi bu. Sovet İttifaqının
bir parçası olan Azərbaycan Moskvanın hücumuna
məruz qalmışdı o gecə...
Başqalarına “qaçın, qurtulun!” deyən Azərin özü
isə sanki yerə pərçimlənmişdi. Ayaqları asfalta ya-
pışmışdı elə bil. Geri dönüb qaçmaq, xilas olmaq
istəyirdi, amma yerdən qopa bilmirdi. Ələkbərov
küçəsindən yavaş-yavaş yaxınlaşan ağır texnikanın
yetişməsinə lap az qalmışdı. Amma o, yenə də qaça
bilmirdi. Sanki içindəki bir qüvvə onu tutub saxla-
yır, zorun qarşısından geri çəkilməsinə əngəl olur-
du; ancaq durum çox ciddi idi. Rus əsgərləri zirehli
maşınlardan sağa-sola nizamsız atəş açmağa davam
edirdilər və çoxsaylı güllələrdən birinin onu haqla-
mayacağına təminat yox idi. Bir anlıq bunu ağlından
keçirərək, yavaş-yavaş üzü yuxarı hərəkət etməyə
başladı. Yox.., qüruru qaçmağa imkan vermədi,
sadəcə addımladı. Ələkbərov küçəsini keçdi, qarşı
tərəfdəki tək qatlı binanın önünə gəldi. Bina yoldan
82
bir az hündür olduğu üçün zirehli maşınların yan
tərəfindən açılan atəşlər düz ona tuş gəlirdi. Deməli,
bir neçə saniyə sonra maşınlar yaxınlaşacaq və Azər
atəş altında qalacaqdı. Ona görə də özünü toparladı,
düşündü və üzüqoylu torpağa sərildi. Ayaq üstdə
durmaq sadəcə cəlbedici hədəfə çevrilmək demək
idi. Bunun ardınca rus zirehli maşınları düz onun tu-
şundan keçərək Haqverdiyev küçəsinə yönəldi. Azər
uzandığı yerdən onları yaxşı görə bilməsə də maşın-
ların nərəsindən hiss etdi ki, uzun bir dəstədir keçən.
Həm də ara vermədən avtomatlardan atəş açırdılar.
O, hiss edirdi ki, güllələrin bəziləri qarşısında uzan-
dığı binanın divarlarına dəyib yerə düşür. Bütün
bunlara baxmayaraq Azər soyuqqanlılığını qoruma-
ğa, an etibarilə yalnız öz canını qurtarmağa çalışırdı.
Zatən başqa bir qəhrəmanlıq etmək üçün imkan da
yox idi. Ayağa dursa vurulacaqdı.
Beləcə bir müddət torpağın üzərində uzanıqlı qal-
dı. Burada nə qədər qaldığını tam kəsdirə bilməsə
də artıq səslərin azaldığını, ağır texnikanın ardının
gəlmədiyini hiss etdi. Yavaşca başını yerdən qal-
dırıb ehtiyatla ətrafa baxdı. Zirehli maşınlar gözə
dəymirdi. Keçib getmişdilər. Avtomat silahdan açı lan
83
atəş səsləri eşidilirdi. Amma bir az aralıdan gəlirdi
bu səslər. Lap yaxında atəş səsləri yox idi artıq.
Azər qət etdi ki, təhlükə sovuşub. Ayağa qalxdı,
bir daha ətrafa baxdı. Əmin olduqdan sonra üst-ba-
şını təmizləyib Haqverdiyev küçəsinə sarı yollandı.
Burada adamlar vardı, amma yaman seyrəlmişdilər.
Çoxu qaçıb ayrı-ayrı həyətlərə doluşmuşdu ki, vu-
rulmasın.
Azər yavaş-yavaş üzü yuxarı getməyə başladı.
Az irəlidə, yolun sağında bir gənc yerə çöküb divara
qısılmışdı. Ya qorxudan, ya da doğrudan da vurul-
duğu üçün - anlamaq olmurdu. Azər ona yaxınlaşdı.
Gənc, “deyəsən, güllə dəydi mənə”, - deyib ona sarı
baxdı. Azər də soyuqqanlı şəkildə, “indi həll edərik”,
- deyə cavab verdi. O, ətrafa boylanıb yaxınlıqdakı
gəncləri çağırdı. Bir anda bir neçə nəfər onlara yaxın-
laşdı. “Tez bunu təcili yardıma çatdırın! Görün, bir
problemi yoxdur ki? Götürün məhəllənin içərisinə,
burada dayanmayın, təhlükəlidir. Aparın binaların
arxasına, ruslar yenə qayıda bilər”, - deyə tapşırıq
verib özü yoluna davam etdi.
Azər bu anlarda özünü elə aparırdı, sanki baş
verənlərə görə rəsmi sorumluluğu var. Elə bil orada
olan hər kəs ona tabe olmalıydı. Tanrıdan, onun belə
84
tapşırıqlarına etiraz edən də yox idi. Elə o gənclər də
əmrə hazır kimi bir anda yaralı gənci yerdən qaldırıb
evlərin arxasına yollandı. Heç kim soruşmadı ki, “sən
kimsən, niyə bizə tapşırıq verirsən?” Kim bilir, bəlkə
də qəfil təcavüzə yaxalanmış insanlar onları idarə
edəcək birisini görmək istəyirdi öz aralarında; lakin
yox idi elə birisi. Heç kim heç kimi tanımırdı. Heç bir
hərəkət əlaqələndirilmirdi. Zatən əlaqələndirilməsi
də mümkün deyildi. Çünki heç kim belə bir təcavüz
gözləmirdi o gecə.
***
Gecənin ortasında Bakının işğalı xəbəri bir anda
bütün ölkəyə yayıldı. İmkanı olan hər kəs rayonlara
zəng edir, rusların Bakıda törətdiyi faciənin xəbərini
verirdi.
Xudata da xəbər çatmışdı o anlarda. Hələ də
küçələrdə olan etirazçılar arasında şayiələr dolaşma-
ğa başlamışdı ki, Bakıda qan su yerinə axır. Heç kim
inanmaq istəmirdi; di gəl ki, bu şayiələr küçələrdəki
insanların sayının artmasıyla müşayiət edilirdi.
İndi evlərdə heç kim qalmamışdı. Bütün Xudat əhli
küçələrdə idi. Hər kəs ümid edirdi ki, Bakıdan gələn
Dostları ilə paylaş: |