Azərbaycan diLİ VƏ Nİtq məDƏNİYYƏTİ FƏNNİ ÜZRƏ kollokvium suallarinin cavablari

kar, cingiltili
l)Kar samitlərin yaranmasmda səs telləri iştirak etmir və ona görə də 
təkcə küydən 
ibarət olur. 
2)Cingiltili samitlərin yaranmasmda səs telləri iştirak etdiyi üçün 
küylə 
yanaşı, 
avaz 
da olur.
Yaranma və səslənmə ardıcıllığına görə kar və cingiltili samitlər bir-biri ilə qarşılıq 
təşkil edir. 
 
 
Sual 8 – cavab 
Ahəng qanunu nəyə deyilir. 
Fonetikanın əsas qanunlarından biri ahəng qanunudur. Ahəng qanunu bütün türk 
dillərinin əsas qanunudur. Bu qanuna görə sözün ilk hecası incə saitdirsə, sonrakı saitlər 
də incə, qalın saitdirsə, sonrakı saitlər də qalın saitli olmalıdır. Sözdə 
qalın və 
ya 
incə 
saitlərin bir-birini izləməsinə ahəng qanunu deyilir. 
Məs: "
 qaranlıqdakılar''' 
sözündə 
qalın, hərəkətsizlikdir sözündə isə incə saitlər biri birini izləmişdir. Buna dilçilikdə 
damağ ahəngi deyilir. Dodaq ahəngi dedikdə isə dodaqlanan (üzüm, ölüm,) və 
dodaqlanmayan (çiçək, elçilik) saitlərin ahəngi nəzərdə tutulur. Ahəng qanununu 
pozulduğu sözlər milli sözlərimiz deyil. 
İstisna
: ilan, işartı, tikan, inanc, quzey, iraq və s. 

---

6 
Ahəng qanununa tabe olan sözlərin hamısı milli sözlər deyil. 
Məs: məktəb, təhsil, karbon, 
namaz və s. 
Ahəng qanunu fonetikanın mövzusu olduğu kimi, həm də morfoloji xüsusiyyət daşıyır. 
Çünki kök və şəkilçi arasında ahəng qanunu daha möhkəm və dəyişməz olur. Hər hansı 
bir söz alınma olsa da, öz dilimizə məxsus şəkilçi qəbul edərsə, mütləq sözün son saitinin 
ahəngini qorumalıdır. Məs.:şi-ka-yət-çi-lər-dən, sa-hib-kar-la-rı-mız . Bu xüsusiyyətinə 
görə ahəng qanunu 
morfonoloji hadisə 
adlanır.