325
Məsələ
aşağıdakı funksionalı minimallaşdırmaqla
]
,
[
0
f
s
x
x
x
,
l
s
,...,
2
,
1
yüklənmə nöqtələrinin yerlərinin
bərpasından ibarətdir:
)
(
))
(
),
(
(
)
(
1
2
0
1
0
x
dx
x
u
x
u
f
x
J
f
x
x
.
(3)
İşdə yüklənmiş nöqtələrin yerlərin təyini üçün birinci
tərtib optimallaşdırma üsulunun tətbiqi ilə məsələnin ədəi həll
üsulu təklif olunmuşdur. Test nümunələr əsasında ədədi
eksperimentlər aparılmış və alınan nəticələr analiz edilmişdir.
İNTEQRAL HOLL ÇEVİRİCİSİ ƏSASINDA
NEFT AVADANLIĞI HİSSƏLƏRİNİN
DEFEKTOSKOPİYASI
Tələbə: Elmi rəhbər
Ələkbərov Abbas Mehman oğlu dos.R.Ə.Zeynalov
IV kurs, qrup 619.4
Defektoskopiya nəzarəti texniki qurğuların texniki və
iqtisadi göstəricilərini yüksəltmək üçün onlarda tətbiq olunan
ilkin informasiya çeviricilərinin inteqral yığımıdır.Onların
tətbiq olunmalarının böyük əhəmiyyəti vardır.İnteqral yığımlı
vericilər əsasında qurulmuş ilkin infirmasiya çeviricilərin
mürəkkəb konfiqurasiyalı hissələrində kiçik həndəsi ölçülərdə
mikroçatların aşkar edilməsi zamanı tətəbiq edilə bilər.Maqnit
sahasinin inteqral vericilərində əsasən Holl effektindən geniş
istifadə olunur.
Holl çevircisi - iş prinsipi Holl effektinə
əsaslanan, maqnit sahəsinin induksiyasını ölçmək üçün istifadə
olunan texniki cihazdır.Çevirici element Holl gərginliyin
maqnit sahəsindən xətti asılığı olan yarımkeçiricidən
düzəldirilir
.
Holl hadisəsinin mahiyyəti aşağıdakılardan ibrətdir.
Əgər elektrik keçirən materialdan hazırlanmış lövhəni
müəyyən maqnit induksiyalı maqnit sahəsində yerləşdirsək,
326
onda maqnit sahəsinə və cərəyana perpendukliyar olan elektrik
hərəkət qüvvəsi yaranacaqdır.Maqnit sahəsində hərəkət edən
cərəyan daşıyıcılarına Lorens qüvvəsi təsir edir.Bu qüvvə
elektronların hərəkət trayektoriyasını əyərək dəyişdirmiş
olur.Lövhənin əks tinlərində Holl e.h.q-i adlanan e.h.q yaranır.
Bu Holl e.h.q lövhədən axan cərəyanla lövhəyə perpendukliyar
təsir edən maqnit induksiyasının hasilinə mütənasib olur.
E
n
=
Holl lövhəsinin çıxış e.h.q-si yükdaşıyıcıların
sıxlığından aslı olur.Holl e.h.q lövhənin materialının yük
daşıyıcılarının sıxlığı azaldıqca yüksəlməsi baş verir.Bir qayda
olaraq Si yarımkeçirici materialından hazırlanan kristallar
tenzorezistiv effektə malik olurlar.Bu effektin alınmasına əsas
səbəb onun elektrik müqavimətinin mexaniki gərginliklər
olduqda dəyişməsidir.Holl vericisi əsasında defektoskopiya
ilkin informasiya çeviricisi işlədikdə bu effektin təsirini
azaltmaq lazım gəlir.Neftmaşınqayırma defektoskopiyasında
qarşıda duran əsas texniki məsələlərdən biri də mürəkkəb
konfiqurasiyalı hissələrdə kiçik sahələrdə mikroçatlar, daxili
boşluqlar və mühafizə örtüklərinin qalınlığının buraxılabilən
normalara uyğun gəlməməsi kimi deffektlərin aşkarlanması
işləridir. Bu məsələnin müəyyən qədər öhtəsindən kiçik
həndəsi ölçülü ilkin informasiya çevricisinin yaradılması ilə
həll etmək olar. Bu baxımdan inteqral yığım texnologiyası
əsasında hazırlanmış inteqral holl vericilərinin öyrənilməsi və
onun maşınqayırma defektoskopiyasında tətbiqi böyük
əhəmiyyət kəsb edir.
327
“İQTİSADİYYAT VƏ MENECMENT”
BÖLMƏSİ
SƏNAYE MÜƏSSISƏLƏRINƏ TƏTBIQ OLUNAN
YENILIKLƏRIN RƏQABƏT QABILIYYƏTINƏ TƏSIRI
Magistr:
Elmi rəhbər
Abbaslı Osman Gündüz oğlu
b/m Novruzov A.Ə.
II kurs, qrup A7216
Hazırda ölkə iqtisadiyyatlarının məhsuldarlıq səviyyəsi
və istehsal quruluşu sabit iqtisadi inkişafı təmin etmək və rifah
halını yüksəltmək baxımından böyük əhəmiyyət kəsb edir.
Məhsul və xidmət çeşidinin getdikcə artdığı bir dövrdə bazarda
fərq yaratmaq, yeni məhsullar hazırlamaq və bu rəqabətdə bir
addım önə keçmək məqsədilə şirkətlərin araşdırma və inkişaf
etdirmə fəaliyyətlərinə yönəlməsi tendensiyası müşahidə
olunur.
Müəssisənin həyata keçirdiyi araşdırma və tədqiqat işləri
onun innovasiya fəaliyyətinin əsasını təşkil edir. Müəssisənin
innovasiya fəaliyyəti məhsulların keyfiyyətinin və texniki
səviyyəsinin yüksəldilməsinə, məhsul çeşidlərinin artmasına və
yenilənməsinə şərait yaradaraq onun kommersiya nəticələrinə
əhəmiyyətli dərəcədə təsir göstərir.
Ölkələrin araşdırma və inkişaf etdirmə xərclərinin
məbləği ilə onların iqtisadi inkişafı, rəqabətqabiliyyətlilik
səviyyəsi və gəlirləri arasında böyük əlaqə vardır. Ölkənin
araşdırma xərclərinin həcminə təsir edən edən faktorlara
ölkənin inkişaf səviyyəsi, iqtisadiyyatın və sənayenin strukturu,
ölkədə olan böyük şirkətlərin sayı, texniki personalın hazırlılıq
səviyyəsi, ölkənin elm və texnoloji infrastrukturu, xarici
bazarlara çıxma imkanları, bu sahəyə olan dövlət dəstəklərinin
həcmi və s. aid etmək olar. Belə fəaliyyətlərə çəkilən xərclər
ölkə iqtisadiyyatına bir sıra üstünlüklər qazandırır:
Dostları ilə paylaş: |