Azərbaycan döVLƏt neft və SƏnaye universiteti

319 

 

ölçülərinin  kiçik  olması,  kompüterə  asan  qoşulması, 

etibarlığının  yüksək    və  maya  dəyərinin  aşağı  olması  ilə 

fərqlənir.  

 

İNTELLEKTUAL PLETİZMOQRAF QURĞUSU 

Bakalavr:                                              Elmi rəhbər: 

Məlikova Könül Hicran qızı                dos.A.S.Abbasquliyev 

IV kurs, qrup 657.4 

 

Pletizmoqrafiya yunan sözü olub tərcüməsi  plēthysmos – 

doldurma,  böyütmə  graphō  –  yazmaq,  təsvir  etmək  deməkdir. 

Pletizmoqrafiya bədən hissəsinin qanla doldurmasının tədqiqat 

metodu olub, onun həcminin dəyişməsinin qrafik qeydiyyatına 

və ya müvafiq elektrik hadisələrinə əsaslanır. 

Həcm  pletizmoqrafiyası  –bədənin  tədqiq  olunan  hissəsi 

kondensatorun 

lövhələri 

arasında 

yerləşdirilir 

və 

kondensatorun həcminin dəyişməsi qeydə alınır. 

İmpedans 

pletizmoqrafiya 

– 

bədən 

hissəsinin 

impedansının  (müqavimətlər  həcminin  cəmi)  dəyişməsinin 

qeydiyyatına  əsaslanır.  Reoqrafiyadan  fərqli  olaraq  impedans 

pletizmoqrafiyada  daha  yüksək  tezlikli  cərəyandan  istifadə 

edilir. 

Mexaniki  pletizmoqrafiya  –  hidravlik  və  (və  ya) 

pnevmatik  sistemin  köməyilə  bədən  üzvünün  həcminin 

dəyişməsinin  qeydedici  qurğuya  ötürülməsini  həyata  keçirən 

pletizmoqraf. 

Okklyuzion  pletizmoqrafiya  –  ətrafların  mexaniki 

pletizmoqrafiyası olub, sıxan manjetlər venoz axını dayandırır, 

sonra ətrafların həcminin artmasını qeyd edir. 

Orbital  pletizmoqrafiya  –  göz  bəbəyinin  yumşaq 

əzələlərinin pletizmoqrafiyası. 

Pletizmoqraf ilk dəfə on yeddinci əsrdə daxili orqanların 

qan  tutumunu  eksperimental  tədqiq  etmək  üçün  tətbiq 

edilmişdir.  Həmin  qurğu  xüsusi  kapsulalarda  yerləşdirilmişdi 

---

320 

 

və  onkoqrafiya  adlanırdı.  Klinikalarda  pletizmoqraf  on 

doqquzuncu  əsrdən  tətbiq  olunmağa  başlanmışdır  və  ətraf 

arteriyaların  qanla  dolmasının  tədqiqi  üçün  nəzərdə 

tutulmuşdu. Keçən əsrdə metodun nəzəri əsaslarının işlənməsi 

başa çatdırıldı  

-  Pletizmoqrfın  köməyilə  artereial  qan  axınının, 

venaların  tonusunun,  arterial  və  venoz  təzyiqin  ölçülməsi 

metodikası yaradılmış ; 

-  Pletizmoqrafın 

köməyilə 

dərinin 

(barmaq 

pletizmoqrafiyası),  skelet  əzələlərin,  kəllə  daxili  ,  kəllə  xarici 

qan  axınlarının  hovuzların  (orbital  pletizmoqrafiya),  burunun 

selikli qişa (rinopletizmoqrafiya)  damarlarının funksiyalarının 

öyrənilməsi metodikası hazırlanmışdır

. 

Pletizmoqrafiya  diaqnostik  metod  kimi  əsasən  damar 

xəstəliklərində  reqionar  qan  axınının,  arteriya  və  venaların 

tonusunun  vəziyyətini  və  pozulma  dərəcəsini  obyektiv 

qiymətləndirilməsi, 

damarların  orqanik  və  funksional 

xəstəliklərinin  diferansial  diaqnostikası  üçün,  həmçinin 

damarların 

funksiyasının 

bərpası 

məqsədilə 

aparılan 

müalicənin  səmərəliliyinə  nəzarət  üçün  istifadə  olunur. 

Xüsusən  qiymətli  informasiyanı  eyni  xəstənin  zədələnmiş  və 

zədələnməmiş damarlarının simmetrik tədqiqatında almaq olur. 

Eyni  hal  farmakoloji  yoxlamalar  apararkən  və  funksional 

yükləmələrin təsirilə pletizmoqramma dinamikasına da aiddir. 

 

ПОСТРОЕНИЕ БАЗЫ ДАННЫХ - ЭКСПЕРТНЫХ 

ОЦЕНОК ОТНОСИТЕЛЬНО ДИНАМИКИ РОСТА 

ТЕМПЕРАТУРЫ В ОБОРУДОВАНИИ ЭЛОУ-АВТ 

ДЛЯ ПУСКОВОГО РЕЖИМА. 

 

Студент:                                        Научный руководитель: 

Мирзаева Хадиджа Яшар к.        Доц. А.А.Сафарова 

4 курс, группа 620.4 

При  эксплуатации  крупнотоннажных  установок 

---

321 

 

первичной 

переработки 

нефти 

возникает 

задача 

управления  пусковыми  операциями  в  энергосберегающих 

режимах,  в  решении  которой  важная  роль  отводится 

построению математических моделей пусковых процессов. 

Уровень сложности  установки ЭДОУ АВТ-2 не позволяет 

использовать традиционные математические методы для ее 

моделирования  и  оптимизации  управления  в  режиме 

пуска.  Однако  пуски  все-таки  редкие  события  с  большим 

многообразием  исходных  состояний  и  наличием  ряда 

ограничений,  что  практически  исключает  повторяемость 

пусковых 

территорий. 

Проведенные 

исследование 

показывают,  что  наиболее  актуальным  показателем 

интенсивности  ведения  пусковых  процессов  является 

значение температуры в кубе сырьевой колонны. В связи с 

изложенным, 

очевидно, 

присутствует 

актуальная 

потребность построение базы данных - экспертных оценок 

относительно 

динамики 

роста 

температуры 

в 

оборудовании ЭЛОУ-АВТ для пускового режима. 

Построение  базы  данных  -  экспертных  оценок  для 

каждой  вершины  графа  сопровождается  следующей 

последовательностью действий: 

1) определение допустимого диапазона управления. 

2)  определение  диапазона    изменения    времени 

достижения вершины . 

3)  проведения  опроса  методом  последовательных 

интервалов  в  целях  выяснения  распределения  на  оси 

времени  категории  субъективных  вероятностей  для 

каждого дискретного значения параметра управления  

4)построение  интервальных  шкал  вероятности  по 

результатам экспертизы . 

.В  соответствии  с  постановкой  задачи  оценивания, 

решение может быть найдено с применением статических 

методов. 

Статические 

методы 

основаны 

на 

предположении,  что  отклонение  оценок  экспертов  от 

---