Azərbaycan döVLƏt neft və SƏnaye universiteti
NEFT NAFTEN TURŞULARIN NEYTRAL
Yüklə 3,74 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- NEFT NAFTEN TURŞULARIN NEYTRAL KARBOHIDROGENLƏRDƏN TƏMIZLƏNMƏSI ÜSULUNUN IŞLƏNMƏSI
- NEFT SƏNAYESININ SU TƏMIZLƏYICI QURĞULARININ EKOLOJI VƏZIYYƏTININ ANALITIK TƏHLILI
182
KARBOHIDROGENLƏRDƏN TƏMIZLƏNMƏSI ÜSULUNUN IŞLƏNMƏSI
Magistrant
Elmi rəhbər Cəlilov Abdulla Zahid oğlu prof . Mustafayev S.Ə. II kurs, A3326 qrup
Yanacaq və yağlardan naften turşularını ayırmaq üçün neft emalı zavodlarında onları natrium hidroksidin sulu məhlulu ilə işləyərək naften naftenatlar şəklində ayırırlar. Alınan məhlula zavod təcrübəsində “qələvi tullantılar” deyilir. Qələvi tullantılarını mineral turşularla tam parçalayaraq “xam” naften turşuları alırlar. Bu turşuların tərkibində xeyli miqdarda yağ karbohidrogenləri və fenollar qalır ki, bunlar da naften turşuları əsasında faydalı neft – kimya məhsullarının alınmasında böyük çətinliklər yaradır. Bu qarışıqları naften turşularından təmizləmək üçün hələ indiyə qədər sənaye üsulu yaradılmamışdır. Göstərilən istiqamətdə tədqiqatları davam etdirmək üçün natrium naftenatların qələvi tullantılarından ayrılması aşağıdakı reaksiya ilə aparılmışdır: RCOONa + CuSO 4 →(RCOO) 2 Cu + NaOH Aparılan tədqiqatlar göstərmişdir ki, (RCOO) 2 Cu çöküntüsü əmələ gələn zaman qələvi tullantıları ilə ayrılan neytral karbohidrogen qarışıqları adsorbsiya olunurlar. (RCOO) 2
üçün onları yüngül benzin, heksan, benzol və s. həlledicilərlə ekstraksiya yolu ilə ayrılması prosesləri işlənib hazırlanmış və aparılan tədqiqatların nəticələri göstərir ki, bu üsulla alınan turşuların təmizlik dərəcəsi 97 – 99 % -ə çatır və bu turşular neft – kimya prosesləri üçün tam yaralı xammal kimi istifadə edilə bilər. Tədqiqatlar hal-hazırda davam edir. 183
QURĞULARININ EKOLOJI VƏZIYYƏTININ ANALITIK TƏHLILI Magistr: Elmi rəhbər: Abdullayev Əkbər Bəxtiyar oğlu dos. Məmmədova F.M II kurs,qrup TMA 16/17
Ətraf mühitin çirklənməsində neft sənayesi əsas yerlərdən birini tutur.Neft sənayesində ətraf mühiti çirkləndirən əsas mənbələr neftin çıxarılması ,nəqli,onun emalı,emaldan alınmış məhsulların istifadəçiyə çatdırılmasıdır.Neft sənayesinin çirkab sularına neftin çıxarılması zamanı alınan,neft bazalarında neftdən ayrılan ,tankerlərdə ballast sular,nasos kompressor stansiyalarındakı sular,həmçinin qurğuların soyudulması zamanı işlədilən sular və.s aiddir.Bu sənaye sahəsi böyük su istehlakçısıdır.Neft emalı sənayesinin ən problemli tullantıları külli miqdarda turş qudron,yağlı sintetik turşulu
və kükürdlü qələvili çirkab
sularıdır.YUNESKO-nun məlumatına görə,neft və neft kimya sənayesinin çirkab sularının tərkibində yüksək toksikliklər səbəbindən ətraf mühitin ən təhlükəli siyahısına aid olan neft,mazut,kerosin,yağlar və müxtəlif kimyəvi maddələr (tetraetil qurğuşunun,fenol və.s) olur.Neft məhsulları emulsiyalı, həll olmuş formada həlledici ola bilər və səthdə bu cür məhsullar üzən təbəqə əmələ gətirir.Bu cür hallara Abşeron yarımadasında quyu ətrafında neft anbarları və çirkab lay sularının gölməçələrində də rast gəlmək olur.Abşeron yarımadasının bir çox gölləri də lay suları ilə çirklənməyə məruz qalmışdır.Odur ki,çirkli suların ətrafa yayılması riskləri qalmaqdadır. İşin məqsədi: Biz neft sənayesinin çirkab sularında maddələrin normal limit göstəricilərini normada saxlamaq məqdəsilə təmizləyici qurğular və avadanlıqların analitik
184
təhlilini aparacıq və tədqiqatları bu istiqamətlərdə davam etdirəcik. Çirkab sularını neft məhsullarından təmizləmək üçün üsulun seçilməsi aşağıdakılara əsaslanır: çirkab suyunun miqdarı və onların tərkibi,çirkab sularının tərkibində olan qiymətli qarışıqların alınması və istifadə edilməsinə, ilkin və təmizlənmiş çirkab sularının texnoloji proseslərdə və su təchizatında dövri
sistemlərdə təkrar
istifadə olunmasına.Ekspriment tətqiqatlar aparılır və bu nəticələrə görə optimal təmizlənmə üsulu seçilir.
Qabaqcıl dünya təcrübəsi və yeni texnologiyaların tətbiqinə əsaslanaraq ölkəmizdə də müasir ekoloji monitorinq sistemi yaradılmış, ətraf mühit komponentlərinin dəqiq analizi və qiymətləndirilməsi məqsədilə respublikanın müxtəlif bölgələrində, o cümlədən ölkəyə daxil olan transsərhəd çayların üzərində ən müasir cihazlarla təmin olunmuş analitik tədqiqat laboratoriyaları təşkil edilmişdir. Çoxfunksiyalı və avtomatik rejimdə işləyən müasir cihazlar havada, suda və torpaqda 3 mindən artıq çirkləndiricini təyin etməyə imkan verir. Əsasən neft və neft məhsulları olan çirkab suları təmizləmək üçün ümumi tipli təmizləyici qurğulardan istifadə edilir.Bu tip təmizləyici qurğularda mexaniki,fiziki kimyəvi və bioloji təmizləmə üsulları tətbiq olunur. Mexaniki təmizləmə qurğularına: qumtutucuları, nefttutucuları, çökdürücülər, flotator və süzgəc qurğuları və.s aiddir. Bu qurğularda çirkab sular nisbətən iridənəli qarışıqlardan təmizlənir.Fiziki kimyəvi təmizləmə qurğularına : kimyəvi reagentin tətbiqi ilə flotator qurğusu və kaoqulyantın tətbiqi ilə qurğu daxildir. Bioloji təmizləmə qurğularına isə aerotenlər, biosüzgəclər və bioloji gölməçələr və.s aiddir. Çirkab suların daha Azərbaycanda istifadə olunan təmizləyici qurğular və avadanlıqlar: layihə gücü 2 500 m 3 /saat olan mexaniki təmizləyici qurğular sistemi (H.Əliyev adına BNEZ-nun 9-cu sexinin ərazisində); layihə gücü 1200 m 3 /saat
olan Almaniyanın “FACET“ şirkətinin təmizləyici separatorlar qurğusu; layihə gücü 1 600 m 3 / saat olan mexaniki təmizləyici qurğular sistemi (“Azərneftyağ” NEZ-nun ərazisində);sənaye- Yüklə 3,74 Mb. Dostları ilə paylaş:
|