252
araşdırılmış və onların aradan qaldırılması yolları müəyyən
olunmuşdur.
PLASTIK KÜTLƏDƏN HAZIRLANMIŞ DETALLARIN
HAZIRLANMA TEXNOLOGİYASI
Magistr: Elmi rəhbər:
Vəliyev Rövşən prof. K.Ə.Cahid
II kurs, qrup A422.6
Plastik kütlələr hərarətə az davamlı və tez köhnələn
olurlar. Bunlardan hazırlanan məmulatların əksəriyyətinə
verilən forma və möhkəmlik uzun müddət 120C-dən çox
olmayan isti şəraitdə saxlanıla bilir. Müxtəlif atmosfer
təsirlərindən plastik kütlələrdə bərpa oluna bilməyən əsaslı
dəyişikliklər baş verə bilir. Belə ki, bunların rəngi dəyişir,
qabalıq və kövrəklik baş verə bilir. Onların möhkəmliyi azalır,
dielektrik xassələri zəifləyir, su çəkməsi artır.
Qızdırıldıqda plastik hal alan, təzyiq altında öz formasını
dəyişən, soyuduqdan və təzyiqdən azad olduqdan sonra tələb
olunan formanı saxlayan yüksək molekul çəkili üzvi maddələrə
və ya həmin maddələr əsasında alınan xəlitələrə plastik kütlələr
deyilir. Plastik kütlədən hazırlanmış hissələrin ucuz başa
gəlməsi onlardan hazırlamaq üçün bir neçə üsul tətbiq edilir.
Preslənən – bu üsul ilə hazırlanan hissələr xarici
görünüşünə görə müxtəlif ola bilər. Əsasən dairələrə, linglərə,
gövdələrə və s. hissələrə oxşar olur.
Tökülən – bu hissələr xarici görünüşünə görə təkərlərə,
vintlərə, dairələrə və oymaqlara oxşayırlar.
Preslənənlər – bu hissələr naməlum konstruksiyası ilə
əlaqədar olaraq tətbiq edilən texnologiya proseslərinə görə üç
qrupa ayırmaq olar; a - preslənmədən tamam hazır alınan; b -
preslənmədən sonra mexaniki emal əməliyyatlarını keçən
tökmə; c - preslənməsi ilə hazırlanan hissələr.
253
KÜLƏK TURBINLƏRİ
Tələbə: Elmi rəhbər:
Cəfərov Kamran Cavad oğlu Hüseyinli Z.S.
IV kurs, qr 424.4
Tədimat alternativ enerji məbələrindən istifadə etməklə
mexaniki enerjidən elektrik enerjisinin alınma mexanizimi olan
külək trubininə həsr edilmişdir.
Dünya iqtisadiyatının inkişafı və tənəzzülü enerji
mənbələrindən bilavasitə aslıdır. Yeraltı enerji mənbələrinin
tükənən olması, onların istehsalının insan və maşın
resurslarından bilavasitə aslılığı dünya sənayesinin alternativ
enerji mənbələrində səmərəli və faydalı istifadəsini tələb edir.
Küləyin təbii sürətini külək trubininin daxilində mexaniki
üsulla artırmaqla turbinin faydalı iş əmsalının yüksəldilməsi,
daha az sürətdə avadanlığın iş qabliyyətinin təmin edilməsi və
nəticədə ərazidə daha çox kilovat enerji əldə edilməsidir.
Konstruksiyanın iş prinsipi aşağıdakı kimidir:
Külək trubininin girişinə daxil olan külək külək tutucusunun
hesabına sürəti hesabi parametr qədər artacaqdır. Nəticədə iki
pəri eyni vaxtda fıraltma gücünə malik külək sürəti əldə
edildiyindən birinci pillədəki iki pəri fırladacaqdır. Qurğunun
daxilində olan külək öz istiqamətini böyük diametrdən kiçik
dimetrə dəyişən birinci pillədə hərəkət edərək Bernuli
qanununa əsasən onun sürəti artaraq ikinci pillədə yerləşən
pəri fıraltmış olur. Sonradan kinetik enerjisinin çox hissəsini
sərf etmiş külək gövdənin qapalı olması hesabına ikinci və
üçüncü pillələr arasında yerləşən külək tutucusunda toplanaraq
yenidən böyük diametrdən kiçik diametr istiqaqmətidə üçüncü
pilləyə doğru hərəkət edir və üçüncü pillənin girişindəki pəri
fırladaraq eyni qaydada dördüncü pillədəki pəri fırladaraq
beşinci pillədən atmosferə xarıc olur.
Nəticədə çoxpilləli rejim əsasında küləyin kinetik
enerjisindən faydalı və itkisiz şəkildə istifadə etməklə daha çox
254
enerjinin əldə olunması ilə yanaşı, nisbətən kiçik sürətlərdə
küləyin sürətinin artırılması hesabına külək turbinlərinin iş
qabliyyəti təmin edilmiş olur.
255
“ENERGETIKA” BÖLMƏSİ
“ŞİMAL” İSTİLİK ELEKTRİK STANSİYASININ
ƏTRAF MÜHİTƏ TƏSİRİNİN ARAŞDIRILMASI
Magistr: Elmi rəhbər:
Abbasov Elçin Canblat oğlu, dos. F.A.Rəhimov
II kurs, qr.A5316
Qlobal ekoloji problemlərin aradan qaldırılması, ətraf
mühitin qorunması bütün dünyanın diqqət mərkəzindədir.
İES-lər həm atmosferi, həm də hidrosferi çirkləndirən
əsas müəssisələrdən biridir. İES-in ekoloji cəhətdən xarakterizə
edilməsi ancaq onun istismar nəticələrinə əsasən aparılmalı və
ətraf mühitə zərərli təsiri araşdırılmalıdır.
İstilik elektrik stansiyasının tüstü borularından atmosferə
aşağıdakı maddələr atılır: tam yanma məhsulları (CO
2
, H
2
O,
SO
2
, SO
3
), natamam yanma məhsulları (CO, CH
4
, C
2
H
4
,
C
20
H
12
),azot oksidləri (N
2
O,NO,N
2
O
3
, NO
2
, N
2
O
4
, N
2
O
5
) və s.
İES-nin ətraf mühitə təsiri əsasən yandırılan yanacağın
növündən asılıdır.
Ətraf mühitin çirklənməsinin qarşısını almaq məqsədilə
təbii ehtiyatlardan, o cümlədən enerji ehtiyatlarından səmərəli
istifadə etməklə yanaşı ilk növbədə ətraf mühitə atılan zərərli
maddələrin azaldılmasına yönəlmiş texnologiyalar tətbiq
etməklə yanaşı dövlətin bu sahədə normativ sənədlərinə əməl
edilməlidir.
“Azərenerji” ASC enerji obyektlərinin tikintisində və
yenidən qurulmasında ən müasir və qabaqcıl texnologiyalar
tətbiq etməklə, ekoloji təmizlik prinsiplərinə əməl edilməsi
istiqamətində məqsədyönlü tədbirlər həyata keçirir.
Təqdim etdiyimiz işdə Şimal İES-in fəaliyyətinin ekoloji
aspektləri tədqiq edilmiş, stansiyanın ətraf mühitə təsiri
araşdirilmış və atmosferə atılan zərərli tullantıların miqdarları
Dostları ilə paylaş: |