Azərbaycan Dövlət qtisad Universiteti
Yüklə 5,01 Kb. Pdf görüntüsü
|
292 5) sosial məişət infrastrukturunda və sosial mədəni sferada institusional yeniləşmənin aparılması; 6) əhaliyə göstərilən hər növ xidmətin keyfiyyətinin yüksəldilməsi və pulsuz minimal səviyyədə bütün vətəndaşlara onların tədbiq edilməsi. 293 Fəsil 10 ƏHALİNİN SOSİAL MÜDAFİƏSİ SİSTEMİ 10.1. Dövlətin sosial-iqtisadi siyasətinin tərkib hissəsi kimi əhalinin sosial müdafiəsinin mahiyyəti. Əhalinin sosial müdafiəsi mexanizmi. Sosial müdafiə sisteminin prinsipləri və funksiyaları. Azərbaycandakı sosial-iqtisadi vəziyyyətinin mövcud xüsusiyyətləri ondan ibarətdir ki, bazar münasibətlərin inkişafı sosial problemlərlə müşaiyət edilir. Belə şəraitdə dövlətin əsas vəzifəsi iqtisadi innkişafın əsas istiqamətlərini sosial problemlərin həlli istiqamətləri ilə glaqələndirməkdən ibarətdir. Sosial norma və normativlərə istiqamətləndirilmiş sosial bazar təsərrüfatının təşkili ilk növbədə dövlətin səmərəli sosial siyasətinin həyata keçirilməsi nəticəsində mümkündür. Ölkədə əhalinin həyat səviyyəsinin yaxşılışdırılmasına dair xüsusi məqsədli proqramlar hazırlanmış və həyata keçirilmişdir: «2003-2005-ci illərdə Yoxsulluğun Azaldılması və İqtisadi İnkişaf üzrə Dövlət Proqramı», «2004-2008-ci illərdə Azərbaycan Respublikası 294 Regionlarının Sosial-İqtisadi İnkişafı üzrə Dövlət Proqramı», «2005- 2008-ci illər üçün Yoxsulluğun azaldılması və Davamlı İnkişaf Proqramı» və s. Həyat səviyyəsinin yaxşılaşdırılması sahəsində dövlətin strateji məqsədləri aşağıdakılardır: - insanların maddi vəziyyətinin və həyat şəraitinin əsaslı şəkildə yaxşılaşdırılması; - əhalinin səmərəli məşğulluğunun, işçi qüvvəsinin keyfiyyətinin və rəqabət qabiliyyətinin artırılması; - əhalinin sosial müdafiəsi, əməyin, sağlamlığın mühafizəsi, mədəniyyət, təhsil və səhiyyə xidmətlərin təkmilləşdirilməsi, mənzillə təminat sahəsində vətəndaşların konstitusiya hüquqların təmin edilməsi; - ailənin, qadınların, uşaqların və gənclərin sosial təminatın və hüquqların genişləndirilməsi; - demoqrafik vəziyyətin yaxşılaşdırılması, əhalinin, xüsusilə uşaqlar və əmək qabiliyyətli yaşda olan vətəndaşlar arasında ölümün azalması; - sosial infrastrukturun kökündən təkmilləşdirilməsi. Son illərdə aparılan sosial siyəsətin əsas vəzifələrindən birini əhalinin sosial müdafiəsi işində ünvanlıq prinsipinin yerinə yetirilməsi, az təminatlı ailələrin, ailə başçısını itirənlərin, şəhid ailələrin, əlillərin pensiya və müavinət təminatında ciddi dəyişiklərinin həyata keçirilməsidir. 295 Azərbaycanda əhalinin həyat səviyyəsinin inkişaf etmiş ölkələrin səviyyəsinə çatdırılması ən mühüm vəzifələrdən biridir. Bu istiqamətdə əsas prioritetlər aşağıdakılardır: - şəxsi və ictimai tələbatların ödənilməsi üçün istehsal olunan ictimai məhsulun və gəlirlərin ədalətli bölgüsü; - aztəminatlı əhali qruplarının müdafiəsi; - yüksək məhsuldarlı əmək və sahibkarlığın inkişafı üçün əlverişli mühitin yaradılması; - ölkə əhalisi üçün layiqli yaşayış, əlverişli əmək, maişət və istirahət, təhsil və sağlamlıq şəraitinin yaradılması. Bu və digər məqsədlərə nail olmaq üçün nəzərdə tutulmuş tədbirlər Yoxsulluğun Azaldılması üzrə, Kiçik və Orta Sahibkarlığın İnkişafı üzrə Dövlət Proqramlarında və başqa proqramlarda öz əksini tapmışdır. Ümumiyyətlə, ölkədə sosial yönümlü bazar iqtisadiyyatına üstünlük verilməsi ilə əlaqədar əhalinin bütün təbəqələrinin həyat səviyyəsinin yaxşılaşdırılması məqsədilə bir çox əhəmiyyətli tədbirlər hazırlanmış və həyata keçirilmişdir. Bununla yanaşı ölkədə daha təkmil sosial sisteminin inkişaf etdirilməsi üçün aşağıdakıların həyata keçirilməsi məqsədə uyğundur: 1. həyat səviyyəsinin yüksəldilməsinə yönələn fəal siyasətin həyata keçirilməsi, əhalinin sosial müdafiəsi, insanlara öz rifahını yaxşılaşdırmaq üçün imkanlarından geniş şəkildə istifadə etmək üçün şəraitin yaradılması; 2. əmək bazarına təsir göstərən tədbirlər məşğulluq strukturunun optimallaşdırılması və işsizliyin azaldılması; 296 3. sosial cəhətdən az müdafiə olunan və əmk qabiliyyətli olmayan əhalinin sosial müdafiəsi mexanizminin inkişaf etdirilməsi; 4. vətəndaşın hüquq və təhlükəsizliyinin səmərəli müdafiə sisteminin işlənməsi; 5. sosial məişət infrastrukturunda və sosial mədəni sferada institusional yeniləşmənin aparılması; 6. əhaliyə göstərilən hər növ xidmətin keyfiyyətinin yüksəldilməsi və pulsuz minimal səviyyədə bütün vətəndaşlara onların tədbiq edilməsi. Dövlət əhalinin sosial müdafiəsini öz üzərinə götürməklə fərdləri və ev təsərrüfatlarını müdafiə edə bilir. Əgər ölkədə yoxsulluq dərinləşərsə, onda dövlət tərəfindən fərdləri və ev təsərrüfatlarını riskdən və təhlükədən müdafiə edilməsi daha də çətinləşir və onları aradan qaldırılması üçün daha çox vəsait tələb olunur. Ona görə də, dövlət yoxsulluğun dərinləşməsinin qarşısının alınması istiqamətində geniş şəkildə tədbirlərin həyata keçirilməsini təmin etməlidir. Çünki, yoxsulluğun dərinləşməsi doğulanda gözlənilən ömür müddətini azaldır, əhalinin təhsil almasını, səhiyyə xidmətlərindən istifadə etməsini çətinləşdirir ki, bu da son nəticədə insan inkişafına və həyat səviyyəsinin artmasına mənfi təsir göstərir. Ölkədə əhalinin həyat səviyyəsinin yaxşılışdırılmasına dair xüsusi məqsədli proqramlar hazırlanmış və həyata keçirilmişdir: «2003-2005-ci illərdə Yoxsulluğun Azaldılması və İqtisadi İnkişaf üzrə Dövlət Proqramı», «2004-2008-ci illərdə Azərbaycan Respublikası Regionlarının Sosial-İqtisadi İnkişafı üzrə Dövlət Proqramı», «2005- Yüklə 5,01 Kb. Dostları ilə paylaş:
|