297
2008-ci illər üçün Yoxsulluğun azaldılması və Davamlı İnkişaf
Proqramı» və s.
Həyat
səviyyəsinin
və
keyfiyyətinin
yüksəldilməsi
cəmiyyətin inkişafının əsas məqsədi, dövlətin apardığı sosial
siyasətinin mühüm istiqamətləridir. Bu məqsədə nail olmaq üçün
ümumi daxili məhsulun artımı, makro və mikro səviyyələrdə onun
bölgüsü mexanizminin təkmilləşdirilməsi üzrə tədbirlər həyata
keçirilir.
Həyat səviyyəsinin yaxşılaşdırılması sahəsində dövlətin
strateji məqsədləri aşağıdakılardır:
- insanların maddi vəziyyətinin və həyat şəraitinin əsaslı
şəkildə yaxşılaşdırılması;
- əhalinin
səmərəli
məşğulluğunun,
işçi
qüvvəsinin
keyfiyyətinin və rəqabət qabiliyyətinin artırılması;
- əhalinin sosial müdafiəsi, əməyin, sağlamlığın mühafizəsi,
mədəniyyət, təhsil və səhiyyə xidmətlərin təkmilləşdirilməsi, mənzillə
təminat sahəsində vətəndaşların konstitusiya hüquqların təmin
edilməsi;
- ailənin, qadınların, uşaqların və gənclərin sosial təminatın və
hüquqların genişləndirilməsi;
- demoqrafik vəziyyətin yaxşılaşdırılması, əhalinin, xüsusilə,
uşaqlar və əmək qabiliyyətli yaşda olan vətəndaşlar arasında ölümün
azalması;
- sosial infrastrukturun kökündən təkmilləşdirilməsi.
Son illərdə aparılan sosial siyəsətin əsas vəzifələrindən birini
əhalinin sosial müdafiəsi işində ünvanlıq prinsipinin yerinə
298
yetirilməsi, az təminatlı ailələrin, ailə başçısını itirənlərin, şəhid
ailələrin,
əlillərin
pensiya
və
müavinət
təminatında
ciddi
dəyişiklərinin həyata keçirilməsidir.
2000-2008-ci illərdə bazar münasibətlərinin inkişafı istiqamətində
aparılan sosial-iqtisadi islahatlar əsasında dövlət məşğulluq siyasətinin
səmərəliliyinin artırılmasına, sosial müdafiəyə ehtiyacı olan əhali
qrupları üçün iş yerlərinin yaradılmasına yönəldilmiş investisiya,
verği, gömrük, təhsil və digər müvafiq sahələrlə bağlı siyasətlərin
təkmilləşdirilməsinə, yeni iş yerlərinin açılmasını stimullaşdıran
mühitin formalaşmasına yönəldilən bir sıra tədbirlər həyata
keçirilmişdir. Bu da öz növbəsində əvvəlki illərlə müqaisədə
vətəndaşların yaşayış səviyyəsinə xeyli dərəcədə müsbət təsir
göstərmişdir. Lakin buna baxmayaraq əhalinin həyat səviyyəsi o qədər
də qənaətbəxş deyildir. Azərbaycanda əhalinin həyat səviyyəsinin
inkişaf etmiş ölkələrin səviyyəsinə çatdırılması ən mühüm
vəzifələrdən biridir. Bu istiqamətdə əsas prioritetlər aşağıdakılardır:
- şəxsi və ictimai tələbatların ödənilməsi üçün istehsal olunan
ictimai məhsulun və gəlirlərin ədalətli bölgüsü;
- aztəminatlı əhali qruplarının müdafiəsi;
- yüksək məhsuldarlı əmək və sahibkarlığın inkişafı üçün
əlverişli mühitin yaradılması;
- ölkə əhalisi üçün layiqli yaşayış, əlverişli əmək, maişət və
istirahət, təhsil və sağlamlıq şəraitinin yaradılması.
Bu və digər məqsədlərə nail olmaq üçün nəzərdə tutulmuş
tədbirlər Yoxsulluğun Azaldılması üzrə, Kiçik və Orta Sahibkarlığın
299
İnkişafı üzrə Dövlət Proqramlarında və başqa proqramlarda öz əksini
tapmışdır.
Ümumiyyətlə, ölkədə sosialyönümlü bazar iqtisadiyyatına
üstünlük verilməsi ilə əlaqədar əhalinin bütün təbəqələrinin həyat
səviyyəsinin yaxşılaşdırılması məqsədilə bir çox əhəmiyyətli tədbirlər
hazırlanmış və həyata keçirilmişdir. Bununla yanaşı, ölkədə daha
təkmil sosial sisteminin inkişaf etdirilməsi üçün aşağıdakıların həyata
keçirilməsi məqsədəuyğundur:
1. həyat səviyyəsinin yüksəldilməsinə yönələn fəal siyasətin
həyata keçirilməsi, əhalinin sosial müdafiəsi, insanlara öz rifahını
yaxşılaşdırmaq üçün imkanlarından geniş şəkildə istifadə etmək üçün
şəraitin yaradılması;
2. əmək
bazarına
təsir
göstərən
tədbirlər
məşğulluq
strukturunun optimallaşdırılması və işsizliyin azaldılması;
3. sosial cəhətdən az müdafiə olunan və əmək qabiliyyəti
olmayan əhalinin sosial müdafiəsi mexanizminin inkişaf etdirilməsi;
4. vətəndaşın hüquq və təhlükəsizliyinin səmərəli müdafiə
sisteminin işlənməsi;
5. sosial məişət infrastrukturunda və sosial mədəni sferada
institusional yeniləşmənin aparılması;
6. əhaliyə
göstərilən
hər
növ
xidmətin
keyfiyyətinin
yüksəldilməsi və pulsuz minimal səviyyədə bütün vətəndaşlara
onların tədbiq edilməsi.
10.2. Əhalinin sosial müdafiəsinin
altsistemləri.
Sosial
müdafiənin
300
tipləri. Sosial müdafiənin növləri və
formaları
Əlillərin sosial müdafiəsini həyata keçirmək hər bir dövlətin
önəmli sosial vəzifələrindən biridir.
Əlillərin sosial müdafiəsində sosial müdafiə fondu mühüm rol
oynayır. Əlillərin sosial müdafiə fondunun büdcəsi respublika
büdcəsinin vəsaiti, ayrı-ayrı təşkilatların, əmək kollektivlərinin,
vətəndaşların ianələri, digər vəsaitləri hesabına formalaşır. Əlillərin
sosial müdafiəsinin təmin olunmasında respublikanın müvafiq
səlahiyyətli orqanları, o cümlədən, Əmək və Sosial Müdafiə Nazirliyi,
Səhiyyə Nazirliyi, digər Nazirliklər mühüm rol oynayırlar.
Əlillərin sosial müdafiəsi ən çətin, ən məsuliyyətli və geniş
əhatəli problemlərlə və onların həlli ilə bağlıdır. Əlilliyin qarşısının
alınması, tibbi bərpası (əlilliyi törədən qüsurların müalicəsi), tibbi-peşə
bərpası (əlilliyin əvvəlki peşə qabiliyyətinə qaytarılması və yaxud yeni
peşə seçiminə uyğunlaşması) cəmiyyətin sosial cəhətdən zəif əhali
qruplarına göstərilən qayğının əsasını təşkil edir. Bu istiqamətdə
görülən tədbirlərin sosial müdafiə sisteminin diqqət mərkəzində
olması dövlətin həyata keçirdiyi sosial siyasətin əsas mahiyyətini kəsb
edir. Əlillərin hüquq və azadlıqlarının təmin edilməsi, qorunması ilə
bağlı
fəaliyyət
müntəzəm
olaraq,
fəallaşdırılmalı
və
təkmilləşdirilməlidir. Əlillərin göstərilən tibbi xidmətin yüksək
səviyyədə olması səhiyyə sisteminin müasir tələblərə tam cavab
verməsindən və hər bir tibbi xidmətə ehtiyacı olan vətəndaşa
göstərilən qayğıdan xəbər verir. Əlillərin cəmiyyətdə özlərini lazımsız,
yararsız və tənha hiss etməmələri üçün onlara müəyyən məşğuliyyət
Dostları ilə paylaş: |