Azərbaycan dünya əDƏbiyyatinda beynəlxalq Simpoziumun materialları
Yüklə 9,15 Mb. Pdf görüntüsü
|
AZƏRBAYCAN DÜNYA ƏDƏBIYYATİNDA Beynəlxalq Simpoziumun materialları 24
anlamlı ve edebi yönden daha zengin şiirler yazmıştır. İran Gızı, Azeri Duası, Bir Parça adlı şiirleri bunlardan bazılarıdır. Şair, Türkiye’ye geldikten sonra kaleme aldığı şiirleri onun ustalık ve sanatının zirveye ulaştığını gösteren eserleridir. Şairin yazdığı şiirlerin topluca yer aldığı 1936 yılında basılan Boğulmayan Bir Ses adlı kitaptır. Bildirimizin esas bölümünü oluşturan şiirlerde vatan hasreti Almas’ın birinci vatanı olan Azerbaycan, Bakü, Hazar, Aras, Kür gibi coğrafi bölgeler odak noktası olma özelliğini taşırlar. 17 yıllık sürgün hayatında şiir yazma faaliyetini hiçbir zaman bırakmayan şair, şiirleri aracılığı ile okuyucuya şiir zevki, bir şairin haykırışını, çok yönlü düşünme ve tarih bilincinin yanı sıra gençlere vatan sevgisini anlatma ve aşılama mücadelesini vermiştir. Şairin, şiirlerini içli kılan bir diğer neden de, vatan hasreti dışında yaşadığı ekonomik zorluklar, çocuklarından bazılarının küçük yaşta ölmesi, anavatanındaki annesi ve diğer akrabalarından bazılarını kaybetmesidir. Bu olaylar onun şiirlerinde vatan hasretini ön plana çıkarıcı, acıklı ve dramatik yönünü oluşturur.
Şairin, şiirlerinde özellikle vatan hasreti ve vatanın yüceliği, özgürlük gibi motifleri ön plana çıkarması onun halkın içinden gelmesi, halkın maruz kaldığı dertleri kendisinin de çekmiş olması, her şeyden önemlisi de Rusların Kızıl ordusu tar afından vatanının işgal edilmiş olması ve maalesef bazı Azeri aydınların da bu işgale destek vermesinin rolü büyüktür. Şair, kendisine Hüseyin Cavid ve Ahmet Cavad’ı örnek seçmiştir. Almas, vatan hasreti motifi ağırlığı olan şiirlerinde Azerbaycan millî müca- delesinin özlemini, Türk halklarını, Türk tarihini, Azerbaycan, Anavatan, sömürgecilik, sömürge hayatı ve sömürgeci baskısını, Rus eziyetini, özgürlük vd. motifleri bilinçli bir biçimde edebi üslup ile bütünleştirerek ön plana çıkarmıştır. “Millî mücadele”yi, öncelikle, “sömürgeciliğe-zulme, bireyin gafletine karşı koyma”,
olarak görmüş şiirlerinde millî duyguları uyandırma amacı ile kendi milli duygularını haykırmıştır. Almas’ın, tema ile imgeler arasında kurmayı başardığı sıkı bağlantı, onun güçlü bir şairlik kabiliyetine sahip olduğunu gösterir. Vatan’a olan bağımlılığını ilk olarak en belirgin şekilde Bakü’den Dağıstan’a sürüldüğündeA Dağlar şiirinin aşağıdaki dizelerinde dile getirir:
Şair, vatanı olan Azerbaycan için her tehlikeyi göze alıp, sürgüne gitmesi onun kararlığını ve vatan sevgisini gösterir. Ayrıca yine ona bir insan gibi seslenmesi ve asıl onunla ilgili gerçekleri yazma sebebinin ona olan bağlılığının ruh haline ve kalemine yansımasının sonucu olduğunun bir göstergesidir. (Bkz. Nebiyev 1999:s. 80-81) Şair, aynı şiirin devamında geçen ;
AZƏRBAYCAN DÜNYA ƏDƏBIYYATİNDA Beynəlxalq Simpoziumun materialları 25
dizeleri ile Azerbaycan halkının Sovyet zulmünün ve istilasının geçici olduğunu ve bu yüzden de tasalanmanın yersiz olduğunu belirtirken, halkının eninde sonunda vatanına sahip çıkacağına olan güvenin tam olduğunu vurgular. Yıldırım, Men de Ağlaram isimli şiirinde yine aynı temayı işler, burada kullandığı motifler çok anlamlı, özenle seçilmiş kelimelerin içerisinde gizli kalmıştır. Örneğin, şair
dörtlüğünde aynı duyguları dile getirmektedir. Almas, burada önce kendi- sinin artık ağlamadığını, halkına dağlar kadar güvendiğini, halkının maruz kaldığı kötülüklerle ilelebet yaşayacağını düşünmemektedir. Yani şair, hala içindeki ümidi kaybetmemiştir. Şiirin son mısrasındaki “Ümitsizlik içinde ağlayanlara yazıg” sözleri ile ümidi olmayanları bir bakıma aşağılamakta ve onlara sitem etmektedir. İmge yönünden hayli zengin olan şiirlerinde mevcut olan imgeler, Almas’ın vatan hasreti, vatan sevgisi, özgürlük, sömürgeciler, sömürge zihniyeti, bu zihni- yetin Azerbaycan’daki görünüşü, Azeri Türkünün sömürgeci zihniyet karşısındaki duruşu konusunda nasıl bir tutuma sahip olması gerektiğini çok net bir şekilde ifade edilmektedir.
Şeklindeki A dağlar adlı şiirin bu dörtlüğünde şair, yine vatana yaniAzer- baycan’a ve Az eri halkına seslenmekte, tepesindeki rüzgârları ile, idarecilerin ve rejimin huzur vermediğini ve yıllardır Azeri halkının başının tacı olan demok- rasinin artık eksik olduğunu vurgulamaktadır. Vatan’la dertleşmekte ve herkesi şiirleri ile mücadeleye, ümitkar olmaya, yardımlaşmayı okuyucuya imge ve motifleriyle önermektedir. Genel anlamda tüm insanları ancak özellikle de Azerbaycan gençliğine özgürlük ruhunu kazandırmak için Mayıs Güzeline, Hindli Gızı, Şerge, Yarın, Ey Hindistan! vd. bazı şiirlerini yazmıştır. Şiirlerin genelinde sosyal sorunlar, özgürlük, Rusya zulmü, Azerbaycan’ın geleceği gibi motifleri işler. Şairin hemen hemen bütün şiirlerinde –son dönem şiirlerinin büyük bir kısmı hariç- ümit, heyecan, güzel günlerin geleceği mesajları özellik tüm şark insanlarına verilmek istenmiştir. Bu tür üsluba şairin Yarın adlı şiirinde vurgulu biçimde rastlanır. Hezan penceresinde saralan güller Şüphesiz şenlenib gülecek yarın. Hasretle çırpınan heste könüller Pek daldı neş’eler sürecek yarın …Bir şenlik görmeyen o issız eller Seadet ne imiş bilecek yarın. Yıldırım, vatanının insanını çok sevdiğinden onlarsız bir vatan düşüneme- mektedir. Onların sosyal yaşamlarını daha iyi tanımak, duygu düşünce dünyalarını yansıtmak için devamlı olarak onların aralarına karışır hatta köylere kadar giderek
Yüklə 9,15 Mb. Dostları ilə paylaş:
|