Azərbaycan elmlər akademiyasi nizami adına ƏDƏBİyyat institutu
Yüklə 0,63 Mb. Pdf görüntüsü
|
44
KOMMUNİZM TƏHLÜKƏSİ MÖVCUDDUR Yuxarıdan bəri qeyd etdiyimiz hadisələr bizə göstərir ki, III İnternasional və bu pərdə arxasında duran, daha əsil adı ilə Rusiya Kommunist Firqəsi, başqa təbirlə Sovet hökuməti Şərqdəki milli cərəyanlar haqqındakı hərəkət tərzini dəyişdirmişdir. Görürük ki, stalinçilər Çin məsələsində müxalifləri trotskiçilərin təklif etdikləri “Bilavasitə hərəkət” şüarını qüvvə ilə rədd etdikləri halda, işdə tətbiq edirlər. Çiçerinin Kantondakı sovet üsyanından Sovet hökumətinin xəbərdar olmadığı haqqındakı təminatı kimsəni xatircəm edə bilməz. Çin millətçilərinin Kanton üsyançılarını rədd etdikləri xəbəri Moskvaya gəlmədən əvvəl “Pravda” qəzetinin ilk səhifəsində III İnternasional İxra heyətinin bütün dünya fəhlələrinə xitab edən bir bəyannaməsi nəşr olunmuşdu. Bu bəyannamədə Böyük Çin inqilabının zühuru münasibətilə inqilabçı dünya proletariatı təbrik olunaraq burjua dövlətlər arasında yalqız qalan “Sovetlər İttifaqı”na yeni bir qüvvət zühurilə gəldiyindən bəhs və Sovetlər İttifaqındakı xalq kütlələri başında olmaq üzrə bütün dünya fəhlə və kəndliləri çinli qəhrəmanlara yardıma dəvət olunurdu. Öz torpaqlarında kommunist propaqandasına məhəl verməyən və milli mücadilələrini hər növ vəsait və himayə xaricində öz qüvvətləri ilə istiqlalla idarə etmək əzmində olan Şərq millətlərindən hər biri zühur edəcək ilk fürsətdə belə bir bəyannaməyə mövzu təşkil edə bilməyəcəklərindən heç də əmin olmasınlar. “Məmləkətimiz kiçik məmləkət və kəndli məmləkətidir. Sənayemiz inkişaf etməmişdir. Proletariatımız yoxdur. Sosializm üçün bizdə zəmin olmaz. Buna görə kommunizm propoqandasından qorxmayın” - deyənlər səmimi bir qənaət ifadəsinə rəvac verirlərsə - bizcə yanılırlar. Çünki, təbii inkişaf, sənayenin işə salınması, proletariatın zühuru, şəhərlərin böyüməsi, sərmayələrin mərkəzləşməsi, kəndlinin fəhlələşməsi nəticəsində öz-özünə gələn, istər-istəməz haqqını tələb edən sosializm başqa, Rusiya tipindəki kommunizm də başqadır. Kommunizm sənayecə inkişaf etmiş bir məmləkət məhsulu olsaydı, əvvələn Rusiyada deyil, Avropada və Amerikada zühur edərdi və Rusiyada zühur etməməsi lazım gələrdi. Çünki Rusiya Avropa məmləkətləri arasında ən az sənayeçi olanıydı. Burası yüzdə 85 kəndli məmləkətidir. Sonra kommunizm üsyanına Avropa məmləkətlərindən ən ziyadə məruz qalanları ən az sənayesi olanlarıdır. Hərbdən məğlub çıxmış olduğuna və ən qüvvətli sosialist partiyasına malik olduğuna baxmayaraq, Almaniya kimi sənayeli bir məmləkət belə özünü kommunizmə qapdırmadı. Əksinə Almaniyanı kommunizmdən qurtaran ən lətif amillər arasında, marksizm tərbiyəsi görmələrinə baxmayaraq Almaniya Sosial-Demokratları vardır. Kautski qədər bolşevizm düşməni bir nəzəriyyəçi yoxdur. Bolşevizm - elmi sosializmin təsvir etdiyi Avropavari bir istiqamət olmaqdan ziyadə rus xəyalpərvərliyi ilə anarxizmindən doğulan bir cərəyandır. Bu cərəyana qüvvət verən ictimai varlıqlar yalnız fəhlə 45
hərəkatı deyil, hər cür ictimai məmnuniyyətsizliklərdir. Bolşevizm ibtidai və bəsit mühakimələrə çox cazibəli gələn mübaliğəli fikirləri və boş vədləri ilə ibtidai zühurunda bəzi başları dumanlada bilər. Milli vəhdət, milli istiqlal və milli demokratiya kimi həqiqətən də tarixi böyük məqsədlərlə meydana atılan Şərq məmləkətlərində keçirilən bu istihalə zamanında bütun ehtiyacları birdən dəf etmək, bütün sinif və zümrələri birdən məmnun buraxmaq imkanı yoxdur. Əksinə, yapılan işin zəruriliyi müvəqqəti bir zaman üçün məmnuniyyətsizliklər daha ziyadə çoxala bilir. Belə bir zamanda milli demokratiyaları təhdid edən cərəyan qara irticadan artıq qızıl irticadır. Hətta kommunizm özü ilə məfkurəvi hər cürə bağlılıqdan uzaq, irəlidə düşmən ola biləcək bəzi zümrələri belə əl altından istifadə edir. Şərq məmləkətlərində, o cümlədən Türkiyədə müqavimət daima əcnəbi bir intriqaya alət olmuşlardır. İrtica qüvvəti belə bir intriqaya alət oldu. Fəqət cəzasını aldı. O bütün keçmişi ilə və zamanın tələbilə zatən etibardan düşmüşdü. Halbuki, kommunizm kələyi elə deyildir. Bu bəzi gənc başları dumanlada bilər. Beynəlmiləl siyasət zərurəti bu günə qədər tətbiq olunan siyasət dəxi perspektivli surətdə bu qəflətə az təsir yapmayır. Buna görə bir tərəfdən demokratiya islahatının vacibliyi tətbiq olunarkən, digər tərəfdən də bu islahatı müşkül edə biləcək III İnternasional intriqalarına meydan buraxılmaması uçün nə qədər diqqət edilirsə, yeridir. Bu xüsusilə belə sırada muhümdür. Çünki son günlərini yaşamaq səbəbi ilə məhdudlaşdırılmış olduğu beynəlmiləl mücadilədə bir az nəfəs ala bilmək ümidilə Şərq millətlərini ifrat dərəcəli hərəkətə sövq ehtiyacında olan kommunizm, milli istiqlal mücadiləsini öz arzu etdiyi şəklə qoya bilmək üçün hərəkət üzərində daha ziyadə müəssər olmaq istəyir. Çindəki hadisənin ifadə etdiyi məna bu olduğu kimi, Buxarin formulunun işarət etdiyi məna da budur. Kitayqorodski ilə Türkiyə Kommunist Firqəsi də bunu istəyir. Qızışdırılan bu arzular qarşısında özümüzü “Türkiyə inkişaf etmiş sənayeli bir məmləkət deyildir” əmniyyəti ilə ovundurmayağın. Hər növ narazılıqlardan demaqoqca istifadə edən rusxasiyyət kommunizmə qarşı ehtiyatlı olmalıyıq!..
Yüklə 0,63 Mb. Dostları ilə paylaş:
|