Azərbaycan elmlər akademiyasi şƏRQŞÜnasliq institutu
Yüklə 2,8 Kb. Pdf görüntüsü
|
Ağa Məhəmməd ibn Ağa Rüstəm atasından sonra Mir Əbdülkərimlə birlikdə bitikçi Xacə Müzəffərin yol yoldaĢlığı ilə Simnan ətrafında əlahəzrət, mərhəmət dəsgahlı ġah [Ġsmayılın] dərgahına yetiĢdilər. Ali divanda hər iki hakimin vergisini 30 min Təbriz tüməni miqdarında müəyyənləĢdirdilər və [onlar] birlikdə qayıtdılar. [Vergini] ödəməkdə idilər. Ağa Məhəmməd bir müddət öz hissəsinin hakimi idi (yəni vergi vermirdi). 928 - (1.XI.1521-19.XI.1522)-ci ildə hökmə əsasən tutulub, Lori qalasında həbs edildi 473 və Allahın kölgəsi olan nəvvabi-kamyab [ġah Təhmasibin] hakimiyyətinin əvvəlində həbsdən xilas oldu. O, yenə Əmir Əbdülkərimə Ģərik idi. Sonra qüdrətləndi və 954 (21.II.1547- 10.II.1548)-cü ildə vəfat etdi. Onun oğul nəvəsi Ağa Söhrab əl-ayağa düĢdü. Ancaq yerinə keçə bilmədi və o nəslin hakimiyyəti aradan getdi (M-274a). Xuzistanın parlayan seyidləri haqqında məlumat. Seyid Məhəmməd ibn Seyid Fəllah ibn Həsən ibn Elməddin Əliyyül Mürtəza ibn Seyid Əbdülhəmid Nəssabə ibn Əbi Əli Fəxxar ibn Məd ibn Fəxxar ibn Əhməd ibn Əbi əl-Ğənayim Məhəmməd ibn Əbi Abdulla Hüseyn ġəti ibn Məhəmməd əl-Hayiri ibn Ġbrahim əl-Məhab ibn Məhəmməd Saleh əl-Abidin ibn Ġmam Musa əl-Kazim - ona Allahın duası və salamı olsun - ondan sonra anadan olmuĢdu. Rəhmətlik ġeyx Əhməd ibn Fəhdin Ģagirdi idi. Deyirlər ki, cənab ġeyx vəfat edərkən qəribə elmlərə aid cəm etdiyi kitabı ixtisar [halında] öz xidmətçilərindən birinə verib, vəsiyyət edir ki, onu Fərat çayına atsın. Seyid Məhəmməd ibn Fəllah onu (kitabı) hiylə ilə xidmətçidən alıb, o kitab vasitəsilə qəribə iĢlər gördü. Ərəbin sadə [adamlarını] öz müridi edib, səhv bir etiqad yaratdı. O camaatın sədası ətrafa yayıldı və qəribə günah iĢlər baĢ verdi. Belə ki, iti qılıncı öz qarnına soxub, onu əyirdi, ancaq bədəni ağrı hiss etmirdi. BaĢqa təəccüblü iĢlər də görürdü. Onun iĢi gündən-günə tərəqqi edərək bütün Həvizə, Dizful və ġüĢtərə yayıldı. Molla Əli atası Seyid Məhəmməddən sonra o camaatın baĢçısı oldu. Onların etiqadı buna idi ki, Ruhuləmin 474 onda Hülul 475 edib yaĢayır. Molla Əli Əcəm Ġraqına hücum edib, müqəddəs məqbərələri qarət etdi. Ətabati-aliyyatda son dərəcə böyük ədəbsizlik etdi. Axırda Kuh Giləvədə türklərin əli ilə öldürüldü. QardaĢı Seyid Möhsün ondan sonra taxta çıxdı. Doğru yoldan azanların baĢçıları küçədə və bazarda «Nə oruc, nə namaz, nə həcc və nə də zəkat lazımdır» deyib (M-274b), təkrar edirdilər. Ondan sonra Seyid Möhsünün oğlanları Seyid Əyyub və Seyid Əli həmin camaatın baĢçısı olub son dərəcə qüvvətləndilər. Onların etiqadının fəsadı cənnətməkan ġah [Ġsmayılın] cah-cəlallı qulağına çatdı. Bağdad yüruĢündə o tərəfə hərəkət edib, Həvizəni və baĢqa vilayətləri istila etdi. Onlar çarəsizlikdən Ģaha xidmət etməyə gəldilər. Hər iki qardaĢ o tayfanın əyanları ilə 914 (2.V. 1505-20.IV.1506)-cü ildə qətl edildilər. Ġslam dini ehkamları o diyarda bərqərar oldu. Seyid Fəllah ibn seyid Möhsun atasının yerini tutdu. Seyid Bədran ibn Seyid Fəllah atasından sonra caniĢin oldu. O, Allahın kölgəsi nəvvabi-kamyab ġah [Təhmasibin] sərəncam və qadağanlarına itaət edirdi. Ondan sonra Molla Səccad ibn Seyid Bədran hakim oldu. Hal-hazırda ġüĢtər və Dizful dinin pənahı Ģahın ali divanına daxildir. Ancaq o nahiyənin Hüveyzə və Ərəbistan [vilayətləri] Seyid Bədranın əlindədir. ġahın fərmanına zidd getməkdən qorxsa da, adamları Dizful və ġüĢtəri sakit qoymurlar. Çox vaxt qarət və talan edirlər. RənaĢiyyə tayfası haqqında məlumat. RənaĢ Dizfulun bir kəndidir. Hadisələrin baĢlanğıcında ġeyx Məhəmməd ibn Mövlana Qəvaməddin Seyid Möhsünün uĢaqlarının müəllimi idi. ġeyx Məhəmməd Dizfulun əmiri və Hacı Məhəmməd ġüĢtərin hakimi oldu. Nəhayət, Hacı Məhəmməd qardaĢı oğlu Xəlilüllahın əli ilə öldürüldü. Xəlilüllah ibn ġeyx Məhəmməd əmisinin qətlindən sonra hakimiyyət baĢına gəldi. Onunla Bədran arasında dəfələrlə mübahisə oldu. Dünyanın pənahı [ġah Ġsmayılın] dərgahına xərac göndərməkdə kahallıq etdiyinə görə əlahəzrət cənnətməkan xaqan Kuhgiləvə əmirlərini Seyid Bədran və Fəzlin ordusu ilə onu dəf etməyə göndərdi (M-275a). Onlar bir müddət Dizfulu mühasirə etdilər. BehiĢt dəsgahlı Ģahın ölüm xəbərini eĢitdikdə, mühabirədən əl çəkdilər. Xəlilüllah vəfat etdikdə, oğlu Əlaüddövlə onun yerini tutdu. Allahın kölgəsi asiman üzəngili nəvvabi-kamyab ġah [Təhmasibin] hüzuruna ərz etdilər ki, o, din və dövlət düĢmənləri ilə dilbirdir. Nəhayət, pələng ilində 949 (17.IV. 1542-5.IV.1543)-cu ildə qələbə ayəli bayraqlar (ġah Təhmasib) Dizfula gəldi, oranı ondan aldı. Əlaüddövlə qaçıb Bağdada getdi və bir daha Dizfulun üzünü görmədi. Loristanda ġah Rüstəm Abbasi hökumət baĢında idi. Cənnətməkan ġah [Ġsmayılın] xidmətinə gəlib, hakimiyyətini möhkəmləndirdi. Ondan sonra Uğur ibn ġah Rüstəm hakim oldu. 940 (23.VII.1533 - 12.VII.1534)-cı ildə allahın kölgəsi əlahəzrət ġah [Təhmasibin] zəfərli dəstəsi ilə Xorasana yürüĢ etdi. Özünün kiçik qardaĢı Cahangiri öz vəkili kimi tayfanın içərisində qoydu. Cahangir onun (Uğurun) olmamasından istifadə edərək ona qarĢı çıxdı. Uğur Xorasandan qayıdan vaxt Ģahın icazəsi ilə ulusuna döndü. Nəhavəndin ətrafına çatdıqda, adamlardan bəziləri ona qoĢuldu. Böyüklər və baĢçılar Cahangirlə idilər. Dava oldu və Uğur tutulub öldürüldü. Cahangir hökumətin idarəsində müstəqil oldu və ali divandan sultan ləqəbi aldı. ġah Təhmasib 949 (17.IV.1542-5.IV.1543)-cu ildə Dizfula yürüĢ etdikdə, Cahangir ali əmrə əsasən öldürüldü. Ondan sonra oğlanları ġah Rüstəm və Məhəmmədi iĢ baĢına gəldilər. Məhəmmədi bir müddətdən sonra qəzavü-qədərin fərmanı ilə tutulub, Ələmut qalasında həbs edildi. [Ġndi] ġah Rüstəm tayfanın baĢçısıdır. Nəvvabi-kamyab [ġah Təhmasib] ona nəzərini salaraq xan ləqəbi verməklə aləmlərin Ģahzadə xanımı ġəhrəbanu xanımın lələliyini də ona tapĢırdı. (M-275b) Lar sultanlarından: Əmir Harun ibn Əlaülmülk taxtda idi. 927-ci ildə (12.XI.1520-30.XI.1521) vəfat etdi. Məhəmməd bəy ibn Əlaülmülk padĢah oldu. Əlahəzrət nəvvabi-kamyab [ġah Təhmasibin] taxta oturduğu 930-cu ilin Ģəvval Yüklə 2,8 Kb. Dostları ilə paylaş:
|