Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyası Akad. Z. M. Bünyadov adına ġərqĢünaslıq Ġnstitutu
Yüklə 2,8 Kb. Pdf görüntüsü
|
26 onların köməyinə gəlirəm, Ģəhərin xəzərlərə təslim edilməsinə imkan verməyəcəyəm». [Müəllif] deyir: Bərdik əl-HərəĢiyə belə cavab verir: «Ya Əmir! Allah istəsə, mən bu (səh. 48) iĢin öhdəsindən gələrəm!» [Müəllif] deyir: Gecə yarısı Bərdik Varsana yola düĢdü. Sübh çağı bir dəstə xəzər onun üzərinə hücuma keçib əsir etdilər. Sonra xəzərlər onu dindirdilər və o, xəbər verdi ki, əl-HərəĢi onu Varsana göndərib ki, onun gəliĢini əhaliyə yetirsin. [Müəllif] deyir: Xəzərlərdən birisi soruĢdu: «Bəs indi əl-HərəĢi haradadır?» О cavab verdi: «Beyləqandadır». Onlar ona belə dedilər: «Əgər sən azad olub canını xilas etmək istəyirsənsə, Varsan Ģəhərinə daxil olub, əhalisinə xəbər verməlisən ki, ərəblərdən bir nəfər də olsun onların köməyinə gəlməyəcək və onlar Ģəhəri bizə təslim etməlidirlər». [Müəllif] deyir: Bərdik onlara dedi: «Мən sizin istəyinizi yerinə yetirərəm, lakin siz mənim ala atımı əlimdən almısınız, mən də onsuz heç bir iĢ görə bilmərəm. Atımı qaytarın və icazə verin Ģəhərə yaxınlaĢım». [Müəllif] deyir: Xəzərlər atını ona qaytardılar. O, atına minib uca səslə dedi: «Ey Varsan camaatı! Məni tanıdınızmı?» Varsanlılar cavab verdilər: «Bəli, səni tanıdıq! Sən beyləqanlı Bərdiksən, ala atın sahibisən!» О dedi: «Siz haqlısınız, mən sizin tanıdığınız adamam! Mən sizə xəbər verməliyəm ki, sizin köməyinizə böyük ordu ilə Səid ibn Əmr əl-HərəĢi gəlir, indi o, Beyləqandadır. ġəhərinizdə möhkəm durun və xəzərlərə təslim olmayın, çünki əl-HərəĢi Allah qoysa, sabah səhər burada olacaq! Allahda olan qüvvə və qüdrət heç kəsdə yoxdur! Mənə gəldikdə isə mən öldürüləcəyəm. Hamınıza salamlar olsun!» [Müəllif] deyir: Varsan camaatı bu sözləri eĢidəndə səslərini ucaldaraq Allaha Ģükür etdilər. Xəzərlər baĢa düĢdülər ki, Bərdik onlara əl-HərəĢinin gəldiyini xəbər verdi. Üstünə atılıb qılıncları ilə onu doğram-doğram etdilər. [Müəllif] deyir: Bunu eĢidən əl-HərəĢi əmr etdi ki, odun yığsınlar. Çoxlu odun gətirdilər və о əmr etdi ki, (səh. 49) onlara od vursunlar ki, tüstü qalxsın və Varsan əhalisi bilsin ki, o, onların köməyinə gəlir. [Müəllif] deyir: Xəzərlər tüstünü görən kimi Varsanın mühasirəsindən əl çəkib BalaĢacan düzünə 61 , oradan da Bacərvana getdilər. [Müəllif] deyir: Əl-HərəĢi Varsanın yanına gəlib, bütün günü Ģəhər qapısında durdu. ġəhərdən ona ərzaq və atlar üçün yem gətirdilər. Varsandan olan iki mindən çox atlı onun ordusuna qoĢuldu. Bundan sonra əl-HərəĢi Varsanı tərk edib, xəzərlərin ardınca Ərdəbil və Miməddən 62 keçərək Bacərvana gəlir. Burada ordusunu yenicə yerləĢdirmiĢdi ki, onun yanına kağız kimi ağappaq atın belində özü də ağappaq geyimli bir kiĢi gəldi. O, atını Bacərvan darvazasının önündə oturan əl-HərəĢinin düz qabağında saxladıb onu salamladı. Əl-HərəĢi atlının salamına cavab verib, ondan soruĢdu: «Kimsən, Allahın sənə rəhmi gəlsin?» Atlı cavab verdi: «Mən Allahın bir bəndəsiyəm! Ya Əmir, cihada və qənimətə ehtiyacın varmı?» Əl-HərəĢi soruĢdu: «Axı mən buna necə nail ola bilərəm?» О 27 dedi: «Xəzərlərin ordusu on min əsir müsəlmanla (səh. 50) sənin dörd fərsəxliyində, Rustaq adlı yerdədir. 63 Onlara çatmaq istəyirsənsə, onda tələs!» [Müəllif] deyir: Bundan sonra ağ atlı onu tərk edib gözdən itdi. Əl-HərəĢi əsgərlərinə müraciət edib dedi: «Ey camaat! Cihada və qənimət əldə etməyə qalxın. Allahın sizə rəhmi gəlsin! Həm də gözləməyin ki, sizin köməyinizə kimisə göndərəcəyəm. Sizə yalnız möhkəm dəbilqə, yararlı zireh və zərbə endirən qılınc verə bilərəm!» Bundan sonra əl-HərəĢi öz zirehini gətizdirib əyninə taxdı. Qılıncını belinə bağladı. Atına minib Bacərvanı tərk etdi. [DöyüĢdən əvvəl o,] qoĢunlarını yoxladı: onun qarĢısından baĢda dörd sərkərdəsi olan baĢdan- ayağa silahlanmıĢ müharibəyə hazır dörd min əsgər keçdi. Bunları görüb dedi: «Əla! Ġndi isə darvazaları bağlayın!» Onlar Bacərvanın darvazalarını bağladılar. Bundan sonra o, xəzərlərin yanına göndərmək istədiyi qasidi çağırdı. Onun adı Ġbrahim ibn Asim əl-Uqeyli idi. Həmin Ġbrahim xəzərcə çox yaxĢı danıĢırdı. Gecə yarısı o, xəzərlərin düĢərgəsi tərəfə getdi. Arxasınca da baĢda əl-HərəĢi olmaqla dörd min döyüĢçü yola çıxdı. [Müəllif] deyir: Ġbrahim əsgərləri qabaqlayıb xəzərlərin düĢərgəsinə birinci gəldi. O, xəzər geyimli olduğu üçün özü də onlara oxĢayırdı. Ġbrahim xəzərlərin qaldığı düĢərgəni seyr edir, hər Ģeyi öyrənirdi, lakin xəzərlər ona heç fikir də vermədilər. Elə bu vaxt o, əl-Cərrah ibn Abdullahın xəzər tarxanlarından birinin zorladığı keçmiĢ kənizinin ağlamağını eĢitdi. Kəniz ağlaya-ağlaya deyirdi: «Ya Rəbb! Səndən baĢqa bizim heç kəsimiz yoxdur, sən halımızın necə olduğunu yaxĢı görürsən! Bəs haradadır ədalət?» [Müəllif] deyir: Ġbrahim ibn Asim kənizin naləsini eĢidəndə əvvəlcə tarxanı öldürmək qərarına gəldi. Lakin sonradan fikrini dəyiĢdi, çünki bu halda o, tapĢırılan iĢi yerinə yetirə bilməzdi. O, əl-HərəĢinin yanına qayıdıb (səh. 51) gördüklərini ona danıĢdı. [Müəllif] deyir: Əhvalatdan xəbər tutan əl-HərəĢi və yanında olan müsəlmanlar hönkür-hönkür ağladılar. Sonra ağlaĢmanı kəsib yola düĢdülər və gecə ikən dərin yuxuda olan xəzərlərin üstünə çıxdılar. Əl-HərəĢi yatmıĢ xəzərləri görən kimi, əsgərlərini dərhal onların üzərinə yolladı. Müsəlmanlar xəzərləri dörd tərəfdən əhatə etdilər, lakin о əmr etdi ki, «Allahu əkbər» eĢitməyənəcən hücuma keçməsinlər. [Müəllif] deyir: Sübhün gözü açılar-açılmaz əl-HərəĢi və onunla olan bütün müsəlmanlar birlikdə «Allahu əkbər» - deyə bağırdılar. Müsəlman əsirləri bu sözləri eĢidib çox sevindilər. Müsəlmanlar isə qılınclarını siyirib düĢmənə hücum etdilər və gün hələ çıxıb qurtarmamıĢ orada olan on min xəzərin hamısı tək bircə həmlə ilə məhv edildi. Sağ qalan yeganə adam özünü xaqanın oğlu Barsbəyin yanına çatdırdı, baĢ vermiĢ əhvalatı ona xəbər verdi. Müsəlmanlardan birisi bu münasibətlə belə sözlərlə baĢlayan bir Ģer dedi: Yüklə 2,8 Kb. Dostları ilə paylaş:
|