Azərbaycan miLLİ elmlər akademiyasi folklor institutu azərbaycan folkloru antologiyasi (Cəbrayıl, Ağdam, Laçın, Qubadlı, Zəngilan, Ağcabədi və Kəlbəcər rayonlarından toplanmış folklor nümunələri) baki – “Nurlan“ – 2012
Yüklə 2,8 Kb. Pdf görüntüsü
|
125 kişi şahın dediyi əlli dəvə yükü var-döyləti hazır eliyir. Ağsak- qalları çağırır, deyir ki, bəs belə-belə. Mən hazır eləmişəm. İndi munu şaha demək lazımdı ki, nə vaxt onun qapısına gedək? Deyillər: – Yaxşı. Gedillər şahın hüzuruna. Şah soruşur ki, xeyir ola, nəyə gəlmisiniz? Deyir: – Dediyinə əməl eləmişik, nə vaxt sənin qapına gələ bilərik? Şah təəccüb qalır ki, nətəər oldu, qısa bir müddətdə hazır oldu? Deyir: – Yoxlatdırajam gələndə, əgər mən deyən olmasa, ol- muyajax. Deyir: – Yaxşı. Kişi bütün əyannarını, özünün köməhçilərini сəlb eliyir. Karvana nə lazımdısa, hamısını – dəvəsini, filanını yüklü- yüllər, karvan bağlıyıllar, şahın dediyi vaxt bunun qapısında olullar. Hansı ki, bir gün qalır. Şahın qapısına gedillər ki, bəs biz gətirmişih. Bu da öz adamlarına deyir ki, gətirin. Gətiril- lər, yoxlatdırır, görür kü, doğrudan da, bu dediyindən də ləya- qətdi bir kişi bunun qapısına gəlif. Hə, kişiyə söz verir ki, kişi, sən get, indi mən tədarük görüb toy məclisi qururam. Toy elətdirəjəm, toynan da qızımı verəjəm. Eyni zamanda nə layiqdi, onu da verəjəm. Şah o formu da eliyir. Gəlini gətirillər kişinin evinə. Evi var, eşiyi var, hər şeyi Allah-taala əvvəlcədən vermişdi, dü- zəltmişdi. Bir neçə ay yaşıyıllar. Gəlin bir də görür kü, qayna- tası getdikcə geriliyir, zəyifliyir, nasazdı, kefsizdi, nəsə halı özündə döyül. Həyat yoldaşına deyir ki, get atamıza de ki, bu sirrdən məni agah eləsin, görüm, niyə sınıxır bu adam? Mən 126 ona pismi qulluğ eliyirəm? Mən atam qədər ona qulluğ eliyi- rəm, əziyyət çəkirəm, halalı olsun. Bunun dərdi nədi? Bəlkə, xəstədi, maalicəyə ehtiyacı var? Bəlkə, nəsə lazımdı? Deyir: – Yaxşı. Gəlir anasının yanına ki, ay ana, mən atama deyə bilmə- rəm. Bunu sən denən ki, gəlinin belə deyir. Arvad gəlir kişinin yanına ki, ay kişi, bəs belə-belə. Gəlinin deyir ki, mən burda oturmuyajam, əgər bu sirridən məni agah eləməsə. Nədi dərdi? Mən muna bu qədər əziyyət çəkirəm, qulluğ eliyirəm, bu niyə sınıxır? Xəstədimi, nədi? Kişi əvvəl demək istəmir, sonra deyir: – Ay arvad, bəs bilmirsənmi? Allah-taalanın borcunu geri almağına üçcə ay vaxt qalıf. Mən bunu fikirrəşirəm ki, Allah-taala bu var-döyləti alannan sonra bu uşağın axırı nolajax. Şah qızı munnan oturajax, oturmuyajax? Uşağın vəziyətini fikirrəşirəm ki, bəs bunun axırı çətin olajax. Gəlir oğluna deyir. Oğlu da bikef, çox məlul gəlir yolda- şının yanına ki, bəs belə-belə. Atamız buna görə qəmgindi ki, Allah-taala var-döylətini alandan sonra şahın qızı mənim oğlum- da oturajax, oturmuyajax? Mənim axırım nolajax? Bunu fikirrəşir. Şah qızı deyir ki, get atamıza de ki, fikir eləməsin. Pey- ğəmbər Allah-taalaynan danışmağa gedəndə Allah-taaladan rica eləsin ki, mənim gəlinim deyir ki, bütün varı, döyləti, nə veribsə, Allah-taala geri alsın. Ancax bizim məhəbbətimizi, bizim ağız birriyimizi, bizim şirinniyimizi əlimizdən almasın. Munu kişiyə deyəndə kişi bir az təsəlli tapır, deyir: – Deyərəm. Vaxt gəlir, söhbət uzun olmur. Musa peyğəmbər gəlib burdan keçən vaxtı kişi qavağa çıxır, deyir: – Ya peyğəmbər, Allah-taaladan xayişimiz var. Mənim gəlinim xayiş eliyir ki, Allah-taala nəyi istiyir alsın, ancax 127 bizim ağız birriyimizi, məhəbbətimizi, ünsiyyətimizi əlimiz- dən almasın. Deyir: – Baş üstə. Musa peyğəmbər gedir, yolda gənə görür kü, qumdakı qumdadı. Ancax həmən kor qamışın arasındadı. Girif qamış- dardan kəser, şiş qayırer, gölə sancer, çıxer çölə. Uşaqlar da, deyir, suya tullananda kimisinin böyrünə girer qamış, ki- misinin qabırğasına, kimisinin buduna. Su qızıl ala qandı. Elə orda üzünü Allaha tutur ki, ya Allah, mən peşmanam sənin bu kora göz verməyinə. Özün bilən məsləhətdi. Gedir Allahnan danışır, eliyir. Həmin bu kişinin də xayişini yerinə yetirir ki, bəs gəlinim belədi, helədi. Allah-taaladan səda gəlir ki: – O kişiyə deginən ki, ona bir də dillənsə, o qəddər var- döylət verərəm ki, altında itib batar, nə var elə odu. Danışmasın. Qayıdanda görür kü, kor öz yerində oturuf, gözdəri tu- tulub. Kişinin yanına gəlir. Deyir ki, Allah-taaladan belə səda gəldi ki, heş vaxt deməsinnər mənim malım artıxdı, filandı. Nə var-döylətini alıram, nə bir şey eliyirəm. Əgər var-döyləti alajax olsaydım, birinci oların səmimiyyətini, ağız birriyini, ünsiyyətlərini, məhəbbətlərini əllərinnən alajeydim, var- döylət öz-özünə dağılajeydi. Mən verdim əbədi. Bax, söhbəti Qədir dayım belə qutarardı. Allah ona rəh- mət eləsin, ruhu şad olsun. Sizin də canınız sağ olsun ki, onun rəvayətlərini yazıya alırsınız. 20. QƏBUL OLUNMUŞ EHSAN Belə rəvayət eliyillər ki, keşmiş zamanlarda bir varrı- hallı, pullu, ağsakqal, dünyagörüşatdı qocaman tacir var imiş. Bu tacirin dünyada o qədər dostu, tanışı, hörməti var imiş, 128 bütün aləm munu tanıyermış. Bir gün tacir xəstələner, arvad- uşağını çağırer. Deyir: – Buruya gəlin, vəsiyət eliyirəm, vəsiyət yüngüllükdü. Oğlannarı gəler. Böyük oğluna deyir ki, a bala, mən ölöjəm, mənim bu varım, mülküm hamısı sizindi. Amma elə eləginən ki, mənim ehsanımı kəsmə. Mana ehsan ver. Deyir: – Yaxşı, ateyi-mehriban. Kişiyi dəfn eliyillər. Üçü, yeddisi, qırxı çıxer. Anasına deyir ki, ana, qırx çıxdı, savah adını anax, atama bir ehsan verək. Hazırrıx göröllər. Camaat çağrıler, qazannar asıler, eh- sannar pişer. Bütün nə qədər dostu-tanışı var, hər yerdən mil- lət çağırer. O xörəklər hazırraner ki, göydəki quşdar da qanad saxlıyıf bu xörəkdən yiyillər. Yiyillər qutarellar, camaat dağı- ler geder. Oğlan gejə yatanda görör atası gəldi dedi ki, oğul, ehsan qəbul döy. Deyir: – Ateyi-mehriban, sana büyün bu qədər xərc çəkdim, belə əziyət... Deyir: – Ehsan qəbul döy. Kişi bunu deyir, ajığ eliyir geder. Oğlan durur, munu – kəntdə bir ağsakqal var imiş, – bu ağsakqala söylöör, anasına söylöör, bir-iki qocaya söylöör. Deyir: “Zərəl yoxdu, bir həf- tədən sonra bir də ehsan verəjəm atama”. Atasına bir də ehsan verer, yenə dünya-aləm tökülör gəler, yeer-içer. Gənə atası yuxuda deyir ki, ehsan qəbul döy. Beləliknən yeddi yol, yeddi dəfə, yeddi dönüş atasına ehsan verer. Yeddi dönüş ehsannan sonra hamısında atası deyir ehsan qəbul döy, ehsan qəbul döy. Oğlan geder xəzinəyə baxer, görör kü, xəzinədə beş-on dinar pul qalıf. Deyir ki, bu atamın axırıncı qəpikləridi, munu da verəjəm, indi nə olar, Yüklə 2,8 Kb. Dostları ilə paylaş:
|