Azərbaycan miLLİ elmlər akademiyasi folklor institutu

 
104 
Axır  çərşənbə  gecəsində  iki  dolça  götürüb  xəlvətsə 
birini  marşırlayırsan  dolçaların  ikisində  bir  uşağa  verib  suya 
göndərisən. Ürəyində tutduğun  marşıladığın qab dolu gələrsə 
niyyətinə çatarsan - deyərlər 
Axır çərşənbə gecəsində qızlar arxası qapıya sarı durub, 
ayaqqabı tayı atarlar. Ayaqqabının burnu qapıya tərəf düşərsə, 
onu atan qız tezliklə ərə gedər – deyərlər 
Axır  çərşənə  gecəsi  hamıdan  xəlvət  bişirdiyin  duzlu 
kökəni  yeyib  yatırsan.  Həmin  gecə  yuxuda  susayanda, 
qismətin olacaq oğlan sənə su verər – deyərlər(69,19). 
 

---

 
105 
NOVRUZ MƏRASİMLƏRİ VƏ NOVRUZ OYUNLARI 
 
Novruz  mərasimləri  həmişə  mahnılarla  müşayət 
olunmuşdur: 
Novruz gəlir yaz gəlir, 
Nəğmə gəlir saz gəlir 
Baxçalarda gül olsun 
Gül olsun, bülbül olsun 
Novruzu  əsrlər  boyu  bir  sıra  mərasimlər  və  xalq 
oyunları  müşayət  etmişdir.  müşayət  etmişdir.  Başqa  sözlə 
bunlar  zaman  –  zaman  Novruzdan  doğulmuşdur.  Bu 
mərasimləri aşağdakı kimi sıralamaq olar: 
Səməni  mərasimi  –  Novruzla  əlaqədar  səməni 
mərasimi,  xüsusi  əhəmiyyətlidir.  Novruz  yeni  başlanan  ilin 
ilk,  yeni,  birinci  günü  olduğu  kimi,  həm  də  yaşıllıq,  gözəllik 
deməkdir. Buna görədə bayram ərəfəsində səməni göyərtmək 
novruzun ən müqəddəs mərasimidir. Səməni yaşıllıq rəmzidir, 
insanlar  can,  bahar  təravəti  gətirir.  Səməni  müqəddəs  hesab 
edilmiş,  insanlara  can  verən,  xöşbəxtlik  gətirən  amil  kimi  də 
tərənnüm 
edilmişdir. 
Ona 
görədə 
müxtəlif 
evlərdə 
göyərdilimiş  səməniləri  bir  yerə  yığıb  bişirmiş,  bir  –  birinə 
qarışdırmış  sonrada  xəstələrə  hətta  uşağı  olmayan  qadınlara 
yedirtmişlər. Səməni ürəkdə tutulan diləyin  yerinə yetəcəyinə 
inam doğurmuşdur(70,196).  
M.H.Təhmasib  «
» 
in 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
, 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
: 
 
 
 
 

---

 
106 
 
 
. 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
. 
 
«
», 
 
«
» 
 
…
(60).
 
 
 
 
, 
 
 
 
 
 
 
. 
 
 
 
 
 
 
, 
 
 
 
 
. 
 
 
 
, 
 
 
 
 
 
 
 
. 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
. 
 
 
 
 
 
, 
 
 
 
 
 
. 
 
 
-
 
 
 
 
 
(60). 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
, 
 
 
 
 
. 
 
 
 
 
 
 
 
, 
 
 
. 
 
 
 
 
. 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
-
 
 
. 

---

 
107 
, 
 
, 
 
 
. 
 
 
, 
 
 
 
 
 
 
, 
-
 
. 
 
 
, 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
. 
 
 
 
 
 
 
, 
 
 
, 
 
 
 
 
 
 
 
 
, 
 
 
 
 
, 
 
 
 
. 
 
, 
 
 
 
 
 
 
, 
, 
 
 
 
 
 
 
 
 
. 
, 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
  (
57, 
110). 
. 
. 
 
 
 
 
 
 
, 
 
 
, 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
, 
 
 
 
 
, 
 

---

 
108 
 
 
 
 
 
– 
, 
 
 
-
. 
 
 
 
 
 
 
 
  «
 
 
 
» 
 
 
 
(
) 
. 
 
 
 
 
 
 
 
 
-
 
 
 
 
 
. 
 
 
 
 
: 
«…
 
 
, 
 
, 
 
«
» 
 
 
  «
 
 
» 
 
, 
 
, 
, 
 
 
 
 
  «
» 
 
 
 
 
 
 
. 
 
 
 
 
 
 
 
 
, 
 
 
 
, 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
. 
 
 
 
 
 
 
 
, 
 
 
 
 
«
» 
 
 
 
 
. 
 
, 
 
, 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
: 

---

 
109 
, 
 
, 
 
 
» (
59, 14). 
 
, 
, 
 
 
 
 
 
 
 
, 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
(60). 
Günəşi  çağırmaq  mərasimi.  M.H.  Təhmasib  “Günəşi 
dəvət”  mərasimi  haqqında  yazır:«
 
, 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
. 
 
, 
 
 
 
 
, 
 
 
 
, 
 
 
 
  (
 
) 
 
, 
 
 
(
 
) 
 
 
. 
 
 
 
 
, 
 
 
 
. 
 
 
«
 
», 
«
 
 
» 
 
 
» (
59, 16). 
Bu  mərasimdə  günəş  canlı  kimi  təsvir  edilmiş, 
insaniləşdirilmişdir.  Qədim  insanların  etiqadına  görə  günəş 
çağırılırsa, gəlir və onların arzularını çin edir.  
Gün gəl, gün gəl 
Köklən ata min gəl 
Keçəl qızı evdə qoy 

---