Azərbaycan miLLİ elmlər akademiyasi folklor institutu
Yüklə 2,8 Kb. Pdf görüntüsü
|
90 “Çillə” və ya “Çillədən çıxma” nəğmələridə deyilərdi. Erkən düşüncədə qış çillələrə və boz aya bölünür. Təsəvvürdə, qışın bir çox obrazlarına müxtəlif münasibətlər ifadə edilir. Bu xüsusuiyyət çillə nəğmələrində də özünü göstərir. Məsələn, “Gülüm gəl” nəğməsində qar ağ örpək şəklində tərənnüm edilir: Ağ örpəyim tülüm gəl, Ay ağ gülüm, gülüm gəl. Əkinimin yorğanı, Qara kəlin dərmanı Ağ örpəyim tülüm gəl, Ay ağ gülüm, gülüm gəl. Gülüm bir sıra mərasim nəğmlərdə alt qatda saxlanan bədii obrazdır ki, o insanlara bolluq bərəkət gətirir. Başqa bir çillə nəğməsində onun funksiyaları açıqlanır: Gecə yarı gəlinbacı Cik – cikkə cikkələndi Cikə çəkib hikkələndi Qorxu duydu qəsdimə, Qılınc çəkdi üstümə Od – ocağımı söndürdü Üzün məndən döndürdü. Gülüm gəldi kösöyləri oddadı Gülüm gəldi, ocağımı xoddadı. Çillələrlə bağlı nəğmələrdə çillə dövründıki hava, şaxtanın artması insanla onun qarşılıqlı əlaqəsidə nəzərə çatdırılır. Çillə şəxsləndirilir, onun boybuxunu, gücü hikkəsi, və ümumilikdə daxili aləmi barədə söz açılır. Mərasim nəğmələrində böyük çillə xoş sədalıdır. İnsana o qədərdə ziyan vurmur: 91 Böyük çillə boyu bir belə Gəldi elə, gülə gülə Ağ gülünüdə göstərdi al gülünüdə göstərdi Nə nənəmi dağlatdı, nə bir uşağı ağlatdı. Tay qoydum karvanına taylı olsun Pay qoydum xurcununa paylı olsun(61,256-257). Böyük çillənin şəxsləndirilmiş obrazının əksi olaraq kiçik çillə daha sərt təbiətli və amansızdır. Kçik çillə belə xarakterizə olunur: Kiçik çillə boyu bir belə, Hikkəsi bir belə. Gəlişi oldu hayınan, Gedişi oldu vayınnan. Əlində qırmanc, Eli günü yandırdı. Bu nəğmələrdə bir arzu qışın qurtarması, insanların çətinlikləri başa vurub, yaza çıxma istəkləri ifadə edilir. M.H.Təhmasib çilə ilə bağlı mülahizələrini belə aydınlaşdırır.” . , . , , « » , , 92 . , , . , , . , . , , . , , , , . , , , , , , . . , « , », « , , » . 93 , , » ( 58, 74). . . , , - , , , , , , , - , , , , , , , . , , , , (60). Novruzqabağı nəğmələrin ikinci qrupunu çərşəmbələrlə bağlı ritual və mərasim nəğmələri təşkil edir. Yeni ilin, yeni günün – novruzun gəlişinə ən azı dörd həftə əvvəldən hazırlıq görülür. Bu həftələr belə adlanır: 1) Su çərşənbəsi, 2) Od çərşənbəsi, 3) Yel çərşənbəsi, 4) Torpaq çərşənbəsi. 94 M.H.Təhmasib çərşənbələrlə bağlı müşahidələrini belə aydınlaşdırır: , . « », « », « » . , ( 57, 94). , « - » . , , , , . Yüklə 2,8 Kb. Dostları ilə paylaş:
|