Azərbaycan miLLİ elmlər akademiyasi məHƏMMƏd füzuli adına Əlyazmalar institutu
Yüklə 2,8 Kb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Lətifi «Təzkirətüş-şüəra». s. 568.
Azərbaycan Ģairləri Osmanlı təzkirələrində 198 Mərhum Merzifonda müdərris ikən mərhum Sultan Süley- man xan Amasyada qıĢladuqda Merzifona Ģikar gəlmiĢlər, Mövla- na-yi mərqum istiqbal idüb bu qəzəli virmiĢdür ki, mətlə budur. Mətlə Dila, ta irməsün kimsə mühimqa nalələr yanlıq, Hisar et atəĢin ahı, sən ana halələr yanlıq. Sultan Süleyman Xan ol səbəblə məzbura Ġstanbulda Əli pa- Ģa mədrəsəsin ehsan itmiĢdür. Təlif itdügi kitablarun namı budur: «Mərəkül-kətaib», «Fihristül-ülum», «Ġrcaül-elm ila-nüqtatin Va- hidə». Bu kitabları cümlə fərzəndi Əbül-məaliyə okıtmıĢlardur və əhval-i eĢqdə bir kitab diyüb, adını «Təfənnətül-məsdur» qomıĢ- dur. Bu əsami-yi qəribədən nə məqulə təsanif-i əcibə idügi mə- lum-i əshab-i ülüm və mərsum-i ərbab-i fünun u rüsumdur. Azərbaycan Ģairləri Osmanlı təzkirələrində 199 Hakimi Hakimi Əbhər qəsəbəsində anadan olmuĢdur. ġah Ġsmayıl zamanında Diyarbəkrə gəlmiĢdir. Müslihəddin Lariyə xidmət et- miĢdir. Rumeli bəylərbəyi Mehmed paĢaya xocalıq etmiĢdir. Qınalızadə «Təzkirətüş-şüəra». s. 308. Büldan-i Əcəm içrə Ģöhre-yi Ģəhr ü məĢhur-i dəhr olan qəsə- bat-i Qəzvindən qəsəbe-yi Əbhərdəndür. Fil-vaqi Ģəhr-i Qəzvin-i behiĢt-ayin və həvali-yi büldan-i bi-nəzir ü qərin müadil ü müĢa- kil-i sipəhr-i bərin olduğından qeyri əhali vü məvali və əĢağir ü əalisi əhl-i sünnət və tabi-yi əshab-i əimmə-yi din olmaqla məĢ- hur-i cümle-yi aləmin idi. Lakin ġah Ġsmayıl-i ləin ol diyarı qəbze- yi iqtidarına gətirüb, ol məmalikdə zöhhak-i rüzgar olmaqla əhl-i sünnət ü icmaün ictimainə iftiraq düĢüb, mah-i asiman-i din ü iman ol bürc-i ali-məkanda rəhin-i mühaq və qərin-i ihtiraq olma- ğın, əhalisi ətraf ü əknaf-ı diyara kakul-i dilbəran gibi pəriĢan ü ta- rumar olmıĢ idi. Binaən-əleyh Mövlana-yi məzbur dəxi təhsil-i fəzail-i məvfur və təkmil-i fünun-i naməhdud və naməxsus içün: Misra Safir fəfil-əsafir-i xamsü fəvaidi qövl ilə amil olub səyahət ü müsafərət idərək məmalik-i Ģərifə-yi Osmaniyyəyə vasil, ələlxüsus qaide-yi Diyarbəkriyyə olan Qara Amidə daxil olduqda Mövlana-yi əzəm camiül-fünun vəl-hikəm piĢvay ü müsəlləm-i üləma-yi alim Mövlana Müslihüddin-ül-Lari (əleyhi rəhmətül-məlikil-bari) xidmətinə vasil olmaqla fəzail fil- cümlə məarif-i cəlailə nail olmıĢdur və xidmət-i istifadələrinə mü- lazim olmaqla xidmət-i aliyyələrindən mülazim olmıĢ idi. Badəhu Azərbaycan Ģairləri Osmanlı təzkirələrində 200 (Həzrət-i) Mövlananun mürğ-i ruh-i pür-fütuhı qəfəs-i bədəndən pərvaz idüb əndəliban-ı gülüstan-ı canan ilə dəm-saz olduqda Ģəhr-i Kostantiniyyəyə gəlüb, badəhu padĢahımuz Manisada ikən xacəsi Ġbrahim Çələbi ilə həmdəm ü xəlil olmaqla ayan-i Ģahzadə miyanında sahib-i nam-i cəmil və zikr-i cəlil olmıĢ idi. Badəhu sultan-i səlatin-i zaman Dara-yi Ġsgəndərfər ü ərdüvan-məkan Ər- dəĢir-i tac-bəxĢ və məmalik-i cahansitan Təhmuras-i div-bənd və qalagüĢe-yi Keyumərs-i CəmĢid-qədr-i XurĢid-rəy füruzəndə tac u taxt-i Keyvan fərazənde-yi əxtər-i Gavəyan Sultan Murad xan sultan-i məmalik-i cahan və xaqan-i aləm ü aləmiyan olduqda hala Rumeli bəylərbəyisi olan piĢvay-i üməra-yi dövlət-i Osmaniyyə müqərrəbül-həzrətüs-sultaniyyə Məhəmməd paĢa həzrətlərinün xacəsidür. Halincə məarif ü kəmalat ilə məruf əvqat ü saati təhsil-i fəza ilə məruf xalqdan hərib bir fərd ilə mənus u məluf degüldür. Bu bir-iki əĢar məzburun güftarındandur. Bu məcəlləyə təhrir olın- maq üçün irsal itmiĢdür. ﺍ ﻦﻣ دﻮخﻭ شﺑ گ ﻰﺘؽﺍد ﻰﻧﺎخ ﻯﻮﻣ شﻫ س ﻰﺘؽﺍد ﻰﻧﺎﻬﻧ ﻍﺍد ﺍذخ ﻚﻳ شﻫ تﻣﺎﻗ صﺍ گ ػ ﻰﺘغﻧﺍﻮت س ػﻮﻣﺎخ ﻡذﻜﻳ ﻢﻟد سﺍص صﺍ د ﻰﺘؽﺍد ﻰﻧﺎغف ﻢﻳﺍد ﺍذخ تﻳﻮﻛ شع شﺑ ﻢﻴﻘﻣ ذؽ ﻂﻨﺤﻣ ﻭ ﻩﻭذﻧﺍ ﻦخﻠﻛ سد تﺒﻗﺎﻋ شﻜف ﻡد شﻫ ﻪﻛ ﻝد گ ﻰﺘؽﺍد ﻰﻧﺎﺘعﻮﺑ تؽ *** ﺎﺒص ﺍس ﻮت ﻦغح ﻯﺍ ﻪخغﻧ ﻩذﻧﺍﻮخ ﻪﻛ ﻡد ﻥآ ص شﺘفد ﻩدشﻛ ﻍﺎﺑ سد گ قسﻭ قسﻭ ﺍس ﻝ ﻮت ﻯﻭس گ تﺘخ ﻰﻟﻭ ﻢﻘح فﺤصﻣ تف ﻪﺑ ذﻣآ شﺑ ﻭ ﻭﺍ صﺍ ﻦﻳﺍ ذﻴﻨؾﻧ ﻖح ﻯﻭس *** ﻲﻫ تخﺎﻨؾﻧ چ ظﻛ چ ﺍس ﻮت ﻖح ﻪﺑ ﻰﻤﻛﺎح ﻭ طﺎﻨؽ ﻖح تعﺍ ﻡلاغ ﻪﻛ ﻥﺍشﻣ سد ص ﺍس ﻭﺍ Azərbaycan Ģairləri Osmanlı təzkirələrində 201 Haşimi HaĢimi XV-XVI əsrlərdə yaĢayıb-yaratmıĢ azərbaycanlı Ģa- irdir. Atası Əcəmdən köçüb, Anadoluya gəlmiĢdir. Peyğəmbər so- yundan gəldiyi üçün bu təxəllüsü götürmüĢdür. Sultan Səlim Ģah- zadə ikən onun Ģairi və müsahibi olmuĢ, Rum ölkəsində qazılıq etmiĢdir. «Cananələr ilə» rədifli Ģeiri ilkin olaraq o yazmıĢdır. Lətifi «Təzkirətüş-şüəra». s. 568. Vilayət-i Əcəmdən ümərail-kəlamdan sadat zümrəsindən idi. Ol sahib-i təb-i səlim əni Sultan Səlim tabəsərah liva-yi Tıraboza- na mütəsərrifiykən yanında Ģairi və müsahibi və əbyat-ı qüdsi- simatınun katibi idi. Pədər-i səid ü Ģəhidi məğfurun-ləh Sultan Bayəzid ilə itdügi müharəbədə qətl olındı və küĢtələr içrə məqtul bulındı. AĢiqanə əĢarı və halətbəxĢ güftarı vardur. «Cananələr ilə» qafiyəsin əvvəl bu bulmıĢdur. Və baqi nəzirə-quylar ana pəyrəv olmıĢlardur. Bu Ģeir anun xasse-yi ibdai və ixtiraıdur. ġeir Bəzm-i mey eyləmiĢüm dün gecə sultanlar ilə, Necə sultanlar ilə, bi-sər ü samanlar ilə. Vay, nə xoĢ bildi ki, yokdur bəni-Adəmdə vəfa, ġol ki, üns eylədi Məcnun gibi heyvanlar ilə. Nə bana səbr müyəssər və nə xod vəsl-i həbib, DüĢeyin Ģəhrinə Ģeyda olub əfğanlar ilə. Nəsr: Bu kəmine-yi kəm-bidaə dəxi əhd-i siğər-i sinndə və ol əvan ü hində yəni zaman-i hədasət və aləm-i səbavətdə təbiət-i Ģiriyyə nihadumda nihadə və məvhibət-i Fəyyazdan bu fənn dadə olduğı heysiyyətdən əmsal ü əknan mabeynində bu fənn ilə Yüklə 2,8 Kb. Dostları ilə paylaş:
|