Azərbaycan miLLİ elmlər akademiyasi naxçivan böLMƏSİ
Yüklə 5,32 Mb. Pdf görüntüsü
|
Rusiyası dövründə Azərbaycan, xüsusilə də onun ayrılmaz parçası olan Naxçıvan, eyni zamanda Ermənistan Rusiyanın maraq dairəsi içərisindəydi. Rusiya Azərbaycan, dolayısıyla da Türkiyə arasında Ermənistanı yaradaraq həm türk dünyasının bir- biriylə əlaqəsini kəsmək, həm də Türkiyə üzərində üstünlük qazanaraq Ermənistan lehinə torpaq iddialarını irəli sürmək və beləliklə, zəif Türkiyə dövləti üzərindən Yaxın Şərqə və isti dənizlərə açılmaq kimi gizli niyyətlərinə çatmaq istəyirdi. Heç təsadüfi deyildir ki, XX əsrin 40- cı illərində Ermənistanın Hai- Tahd (ermənilərin davası) ideologiyası içərisində yer alan «türk işğalı altındakı Ermənistanı», yəni ermənilər tərəfindən uydurulan Qərbi Ermənistanı xilas etməyi, eyni zamanda Ermənistandakı Azərbaycan türklərini yaşadıqları yerlərdən qovmağı
hədəfləyən tələb və təklifləri Moskva tərəfindən də bəyənilmiş və bu tələblər «Anavətəııə dönüş layihələri» çərçivəsində həyata keçirilməsi məqsədəuyğun hesab edilmişdi. Daha doğrusu, bu layihənin arxasında sırf Moskva özü dayanırdı. Sovet Rusiyasının əsl məqsədi Türkiyəni təsir dairəsinə almaq idi və bu istiqamətdə ermənilərdən öz məqsədləri üçün istifadə edirdi. «Anavətənə dönüş layihəsi» çərçivəsində Sovet Ermənistanına gətiriləcək ermənilərdən Türkiyəyə qarşı istifadə olunacaqdı. Çünki Moskva Türkiyəyə hücum etməyə hazırlaşırdı və vaxtı gəlincə erməniləri ön planda tutacaqdı.10 Rusiyanın bu siyasəti, Moskvanın Yaxın Şərqə sahib olmaq istəklərinin manifestini təşkil edirdi. Bu siyasət isə, öz növbəsində həm İngiltərə, həm də dünya gücü olan ABŞ-ın da dövlət maraqlarına zidd idi. ABŞ Sovetlərin bu siyasətinə qarşı Trumen Doktrinasıyla öz münasibətini ortaya qoydu. ABŞ - m araya girməsi və Türkiyənin 1952- ci ildə NATO- ya daxil olması ilə Rusiyanın Türkiyə əleyhinə apardığı məlum siyasətin qarşısı alınmış oldu.11 Rusiyanın məlum siyasəti hər nə qədər üzdə görünməsə də, bu gün də davam edir. Moskva öz siyasətlərinə çatmaq üçün ermənilərdən əl çəkmək niyyətində deyil. Ermənistan isə Rusiyanın bu siyasəti davam etdiyi '70
müddət ərzində Azərbaycan torpaqlarını ələ keçirmək niyyətindədir. Bu gün
Ermənistan müəyyən
səbəblərə görə,
Türkiyəyə qarşı
hücumun tətbiq
edilməsinin doğru
olmadığını (Türkiyə qarşısında zəif qalması səbəbi ilə) və hətta bunun təhlükəli olduğunu anladığı üçün yığışıb qalmış kini və nifrəti ucbatından müdafiəsiz qalan digər ti'ırksoylu dövlət olan Azərbaycana hücum etməyi daha məqsədəuyğun hesab etmişdir. Çünki Türkiyəyə qarşı torpaq, təzminat, soyqırım iddialarının qəbulu
imkansız olduğu
üçün Moskvanın dəstəyi ilə Azərbaycanın bəzi torpaqlarını işğal etmək tamamilə gerçək görünürdü. Rusiyanın Türkiyəyə qarşı məlum siyasətindən istifadə edən Ermənistan, indiki mərhələdə Türkiyə ilə Azərbaycanın əlaqəsini qopararaq Naxçıvana sahib olmağı, beləliklə Türkiyənin dəstəyindən məhrum olacaq
Azərbaycan torpaqlarını Hai- Tahd ideologiyasına uyğun olaraq qlobal sistemin də dəstəyi ilə ələ keçirməyi, zaman içərisində əgər Türkiyə zəifləyərsə iddia edilən Qərbi Ermənistanı öz torpaqlarına birləşdirməyi hədəfiəməkdədir. Bu aspektdən yola çıxan Ermənistan, «Böyük
Ermənistan» ideyasını gerçəkləşdirmək niyyətindədir. Bu ideyalarını gerçəkləşdirmək üçün ermənilər məsələyə Naxçıvandan başlamaq niyyətindədirlər. Nəyə görə Naxçıvan ? Bizcə, yuxarıda deyilən fikirlər bunu bir daha sübut edir. Bu da bir həqiqətdir ki, Ermənistan Azərbaycanın işğalına Naxçıvandan deyil, Qarabağdan başladı. Daha doğrusu Naxçıvandan başlamağa cəsarətləri çatmadı. Heç təsadüfi deyildir ki, radikal millətçi fikirləri ilə tanınan Daşnaq ideoloqlarından Zoıi Balayan da özünü erməni xalqı qarşısında günahkar hesab edərək məsələni Naxçıvandan başlamağa cəsarətləri çatmadığını təsdiq etməkdədir. Litvada çıxan «SM- seqodnya» qəzetinin müxbiri A. Geroyanm «Dağlıq Qarabağ hadisələrinin liderlərindən biri olaraq öldürülənlər və qaçqınlar qarşısında özünüzü günahkar olaraq görürsiinüzmü ?» sualına Zori Balayan bu cavabı vermişdi: «Mən bu işi başlatdığım üçün deyil, xalqımı gec • 71
ayağa qaldırdığım üçün özümü günahkar hiss edirəm. Məsələni Naxçıvandan başlatmağa gücüm çatmadı.»12 Tam açıqlığı ilə deyilmiş bu fikirlər sübut edir ki, Naxçıvan məsələsi ermənilərin gündəliyindədir. Onlar
Naxçıvan həsrətindədirlər və Naxçıvanın işğalı məsələsi Ermənistanın baş planlarından biridir. Ermənilər 1987- ci ildə ABŞ - da nəşr olunan «Armenian Weekly» qəzetində «birgə rəsmi təbliğ» (communique) dərc etdirib Naxçıvan da daxil olmaqla ərazi iddialarına başlamışdılar.13 Ermənilər bu gün də Naxçıvanı Ermənistanla birləşdirməyi əməli vəzifə kimi qarşıya qoyub geniş kompaniya başladıblar. Ermənistan 1921- ci ildə Rusiya və Türkiyə arasında imzalanmış müqavilələrin ləğv edilməsini tələb edir. 16 mart 2004- cü ildə (Ermənistan Yazıçılar İttifaqı) EYİ binasında keçirilən və Moskva müqaviləsinin 83- cü ildönümünə həsr olunmuş konfransda edilən çıxışlarda bildirilib ki, Ermənistan üçün ədalətsiz olan, 1921- ci ildə Sovet Rusiyası ilə Türkiyə arasında imzalanan Moskva müqaviləsinin ləğv edilməsi Dağlıq Qarabağ münaqişəsinin dinc yolla nizamlanması prosesini sürətləndirə bilər. Bu müqavilə nəticəsində qədim erməni torpaqları Qars, Ərdəhan, Bitlis və başqa ərazilər Türkiyəyə, Naxçıvan isə Azərbaycana verilib: itirilən torpaqların ümumi sahəsi 80 min km2 olub. Mümkün olduğu qədər Naxçıvanın geri qaytarılmasına çalışmalıyıq. Daha sonra Ermənistan parlamenti Rusiyanın Dövlət Dumasına, Türkiyənin Böyük Millət Məclisinə və BMT- yə müraciət imzalayıb. Müraciətdə Naxçıvanın əzəli və qədim erməni
torpağı olduğu bildirilmiş, «Naxçıvan problemi» həll edilməyincə Dağlıq Qarabağ münaqişəsinin də bir nəticə verməyəcəyi vurğulanmışdır.14 Bütün bu faktların dərindən elmi təhlili belə bir nəticəyə gəlmək imkanı verir ki, Naxçıvana qarşı ərazi iddialarının əsl mahiyyəti başqadır. Bu mahiyyəti dərk etmək üçün aşağıdakı faktorlar nəzərə alınmalıdır: 72
Yüklə 5,32 Mb. Dostları ilə paylaş:
|