Azərbaycan miLLİ elmlər akademiyasi nizami adına ƏDƏBİyyat institutu
Yüklə 5,1 Kb. Pdf görüntüsü
|
120 haqq səsinin hayqırtılarını dünyaya çatdıran, sərbəst formada yazılmış əsərdir. Şair üzünü cənab senatora tutaraq deyir ki, “Bilsən də, bil- məsən də Azərbaycanla bağlı bir az təqdimat verim” [15, s. 233]. Sonra da ölkəmizin coğrafiyası, tarixi, ədəbiyyatı barədə amerkalı senatorlara bilgilər verir. İki yüzillik parçalanmağımız barəsində din- ləyicilərdə təəssürat yaradır. “Qoca Şərqdə ilk dəfə Müstəqillik adıyla dalğalanan bayrağam” [15, s. 235] sətirləri ilə onları tarixi fakt qar- şısında qoyur. Qəti fikrini bildirir ki, “Arxasında durmasan Heç bir iş görə bilməz, nə erməni barmağı, nə erməni lobbisi” [15, s. 240]. Bun- dan sonrakı bölümdə şair daha kəskin pafosla çıxış edir: “Arxivlərdə çürüməkçün Bir saralmış varaq oldu BMT-nin qətnaməsi” [15, s.243]. Şair bu əsərdə konkret mövqeyini ortaya qoyur, bir işə yaramaz dünya siyasətçilərinin fəaliyyətinə qarşı kəskin etirazını bildirir. Ermənis- tanın güvəndiyi Rusiyadan pay aldığı silahlara, Fransa senatına, Nyu- Yorkda apardığı təbliğata qarşı əks mövqeyini nümayiş etdirir. “Bu gün səndə Ermənistan qayğısı var, Bu gün səndə Azərbaycan dərdi yoxdur” [15, s. 258] – misralarından ittihamında haqlı olduğuna inan- dırır. Şairin bu poemanı yazmaqda əsas məqsədi əsərin sonlarına ya- xın tamamilə bəlli olur. O, Amerikaya xitabən bildirir ki, “Ədaləti tərəzidə elə çək ki, Şərə doğru əyilməsin” [15, s. 258]. Yəni bir gün haqqını tapdadığınız türkün (Azərbaycanın timsalında) gələcək nəsil- lərinə cavab verməli olacaqsınız. Xocalı soyqırımı kimi, Şuşa şəhərinin də işğalı poemalarda daha çox əksini tapan mövzulardandır. Vaxtilə Qarabağ xanlığının paytaxtı olan bu şəhər çağdaş əsərlərdə sanki məhv edilmiş əzəmətli keçmişin faciəvi simvolu kimi obrazlaşdırılmışdır. E.Akimovanın Z.Yaqubun “Şuşa şikəstəsi” poeması haqqında fikirlərini bir sıra həmin mövzulu əsərlərə şamil edə bilərik. “Poemada müəllif sanki çıxılmaz bir boşluq içindədir, yaralarımızın közünü qoparan “Şuşa” şikəstəsini ağı ritminə kökləyib” [10, s. 64]. Bu ağı ritmi bir çox əsərlərdə işğala və məzlum- luğa qarşı etirazlarla müşayiət olunur. Şəhərin işğalından bəhs edən Cabir Novruzun üç parçalı “Şuşa yolu” poeması 1991-ci ilin mayından 2001-ci ilin noyabrınadək ya- zılıb. Şair əsərin ilk başlanğıcındaca düz on ildir Şuşa deyə qışqır- dığını bildirir. “Deyirəm ki, nə kişisən, nə şairsən? Sən Şuşasız hansı haqla yaşayırsan?” [16, s. 4] Biz Şuşanın qarşısında xalqımızla, eli- mizlə günahkarıq. Ən qəbuledilməz məqam odur ki, çəkməmizi dillə- riylə silənlərə məğlub olmuşuq. Elə buna görə də, bu əbədi bir ləkədir. Şair xatirindəki Şuşanı düşünür. Vaxtilə səksən birin yanvar ayında orada M.P.Vaqifin mavzoleyinin təntənəli açılışını yada salır. “Mən 121 aradım əsrlərlə azadlığı, Onun da ki yarımçığı mənə düşdü” [16, s. 10] sətirlərindən şairin açıq-aşkar Şuşasız azadlığı qəbul etmədiyini görürük. Çünki o 50 milyonluq dövlətin ikinci mərkəzidir, bu tayda Təbrizin əvəzidir. Şairi sarsıdan odur ki “Təbrizdən də uzaq imiş Şuşa yolu” [16, s. 13]. Əvvəl üç saatlıq olan bu yol indi yüz il uzaqlaşıb. Qorxulu olan odur ki, zaman keçdikcə, Şuşa yolu əfsanəyə, nağıla dönə bilər. Şair üçün Şuşa yolu Qarabağı birləşdirən qoşa polad qol idi; indi isə “Onu yağılar çevirib mənə qarşı, Minalanıb, çəpərlənib hər qarışı” [16, s. 13]. Şuşasız hər bir şey, hətta tanrı payı da, millət sayı da yarımçıqdır. Şair sonda yenə də Şuşa yolunun açılacağına ümidini itirmir. Bir gün yenə o yolu bərk-bərk qucaqlaya biləcəyinə inanır. Lakin məlumdur ki, Cabir Novruzun vəfatından illər keçsə də, onun bu istəyi hələ də reallaşmayıb, Şuşa tapdaq altındadır. Bu qədim şəhərin müasir taleyinə biganə qalmayan yazarlardan biri də İlyas Tapdıqdır. Onun “Şuşa gözləyir bizi” lirik poeması Şuşa şəhərinin 250 illiyinə həsr edilib. 2000-ci ilin 22 dekabrında qələmə alınan bu əsər səkkiz parçadan ibarətdir. Əsər Şuşamızın nə qədər sevimli olduğunun yada salınması ilə başlanır. “Mən Şuşanın uğrunda Hər ölümə gedərəm!” – [17, s. 112] deyənlərin artıq dinməməsi və “Mersedes”də gəzib-dolaşması şairi hiddətləndirir. Canlarından ke- çənlərin qanını həqiqətən vətənə halal etməsini alqışlayır, ara qarışan kimi fürsət tapıb aradan qaçmadıqları üçün onları dəstəkləyir. Şuşanın şöhrətini dünyaya yayan Üzeyirin, Natəvanın, Bülbülün büstlərinin düşmənlər tərəfindən yaralanması ürəkağrısı ilə xatırlanır. Növbəti parçada şair bu müsibətlərdən sonra vətənimizdə yaranan etinasızlığa kəskin etiraz edir. Ölkəmizdə baş alıb gedən bu naqislikləri təsvir edəndən sonra müəllif əsl mahiyyəti tələb edən sualını verir. “Daşaltı – daş yastığı, Qoyub başının altda, Nə düşünür möhtəşəm Murov qaşının altda?” [17, s. 114] Əslində Murov burada bütöv türklüyün simvoludur. Yəni illər ötüb keçdikcə, bu millətin övladları itirilmiş torpaqlarını geri qaytarmaq üçün nə düşünürlər. Bəlkə də, düşüncə- lərini oyatmaq üçün müəllif yubileylə əlaqədar hər kəsi Şuşanın gö- rüşünə getməyə çağırır. Çünki “Qədəmini qoyubdur İki yüz əlli yaşa, Başdan-başa tamaşa – Şuşa gözləyir bizi!” [17, s. 114] Əsərin əsas leytmotivi də ondadır ki, neçə illərdir Şuşa bizi gözləyirsə, biz onu bu qədər gözlətməməliyik. Torpaqlarımızın işğalı elə bir mövzudur ki, yazarlar dönə-dönə o mövzuya qayıdırlar. Onlardan biri də xalq şairi Nəriman Həsənza- dədir. Vaqif Yusifli bu barədə yazır: “İllər keçəcək Nəriman Həsən- zadə yenə də müharibə mövzusuna qayıdacaq, amma bu dəfə Azər- Yüklə 5,1 Kb. Dostları ilə paylaş:
|