Azərbaycan miLLİ elmlər akademiyasi nizami GƏNCƏVİ adına ƏDƏBİyyat institutu
Yüklə 470,44 Kb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- “Müasir roman yaradıcılığında sosial- mənəvi həyatın dərki”
19 edən Azərbaycanın baş verəcək qələbədə çox böyük payı olduğuna işarə etmişdir. Adolf Hitler haqqında oxşar təsvirlərə alman yazarı K.Haynın “Villenbrok” (“Willenbrock”, 2000) romanında da rast gəlirik: “Onun yaxşı, maraqlı ideyaları var idi. O, iyirmi ildə elə şeylər etmişdi ki, əvvəlki siyasətçilərin yuxusuna da girməmişdi. Onun haqqında nə demələrinə baxmayaraq, o, banditləri çox yaxşı idarə edirdi” 1 .
“Kef”, “Ömür urası”, A.Abbasın “Dolu” “Allahını qatil edənlər”, Nigarın “Daş hasar”, G.Lətifxanın “Azər və Aida”, F.Güneyin “Qara qan”, S.Səxavətin “Nekroloq”, M.Süleymanlının “Erməni əlifbasındakı hərflər”, F.Qocanın “Ölüm ayrılıq deyil”, M.Abdullanın “Əvvəl. Axır” romanlarında isə Qarabağ müharibəsi bədii tədqiqat obyektinə çevrilmişdir. Bu yarımfəsildə Elçinin “Ağ dəvə” romanında bir məhəllənin timsalında müharibənin müxtəlif ailələrə gətirdiyi fəlakətlər təhlil edilmiş, müharibə qlobal faciə kimi dəyərləndirilmişdir. Azərbyacan yazıçısının romanı alman nasiri B.Şlinkin əsəri ilə analoji təhlidə təqdim edilmişdir. Bu yarımfəsildə H.Krausserin “Zəngin dünya”, V.Şnurrenin “Yabançı”, M.Maronun “Animal triste”, K.Kraxtın “Faserland”, U.Timmin romanları S.Əhmədlinin “Axirət sevdası”, “Ömür urası”, Anarın “Otel otağı”, Nigarın “Daş asar” əsərləri ilə müqayisəli tədqiqdə araşdırılmış, müharibə mövzusundə Azərbaycan və alman ədəbiyyatındakı uyğun və fərqli cəhətlər meydana çıxarılmışdır. Qarabağ müharibəsinin dəhşətlərini əks etdirən S.Əhmədlinin “Axirət sevdası”, “Ömür urası” romanlarında milli tariximizin çox yaxın dövrlərində baş verən fəlakətlər, şəhid ailələrinin faciələri bu bölmədə geniş şəkildə təhlil olunmuşdur. III fəslin ikinci yarımfəsli “Müasir roman yaradıcılığında sosial-
Azərbaycan və alman romançılığında bir canlanma hiss olunur. Azərbaycan ədəbiyyatının heç bir zaman kəsiyində bu qədər roman yazılmamışdır. İ.Hüseynovun “İdeal”, “Əbədiyyət”, “Cəhənnəm”, İ.Şıxlının “Ölən dünyam”, Anarın “Otel otağı”, “Ağ qoç, qara qoç”, Elçinin “Mahmud və Məryəm”, K.Abdullanın “Yarımçıq əlyazma”, “Sehrbazlar dərəsi”, “Unutmağa kimsə yox”, A.Rəhimovun “Kabus”, N.Əbdülrəhmanlının “Yalqız”, “Yolçu”, “Könül elçisi”, İ.Fəhminin “Akvarium”, “Aktrisa, “Qarğa yuvası”, “Bakı haqqında kollaj”, “Akvalanq, yaxud Yüngül bir yay oyunu”, E.Hüseynbəylinin “Balıq adam”, “Tut ağacı boyunca”, “Yovşan
1 Hein Chr. Willenbrock. Frankfurt a/ M: Suhrkamp. 2000. 199 S. 20 qağayılar”, “Metro vadisi”, “Don Juan, yaxud On üçüncü Havari” və onlarla yazıçının romanları yalnız məhsuldarlıq cəhətdən fərqlənmir, həm də də mövzu, problematika, obraz, süjet xətti baxımından yeni meyilləri ortaya çıxarırdı. Alman ədəbiyyatında da eyni mənzərə müşahidə olunur. K.Byöldlinin “Kristilizasiyanın tədqiqi” (“Studie in Kristallbildung”, 1991), “Abiskodan Cənuba” (“Sudlich von Abisko”, 2000), K.Kraxtın “Faserland” (1999), “1979”, M.Maronun “Animal triste”, F.Xenninqin “Hər şey oğurlanmışdı” (“Alles nur geklaut”, 1999), G. Osvaldın “Hər şey hesaba alınır” (“Alles was zählt”, 2000), E.Yelenikin “Pianoçu” (“Die Klavierspieleren”, 2002), S.Lagerin “Fosfor” (“Phosphor”, 2000), T.Dyukersin “Oyun zonası” (“Spielzone“, 2002), M.Billerin “Qızım” (“Die Tochter”, 2000), və s. romanlarda dünya və insan probleminə geniş yer verilmişdir. Bu problemlərin bədii həllində postmodernist düşüncənin təşəkkülü əsas rol oynayırdı. Postmodernist roman hər şeydən əvvəl yeni üslubların meydana gəlməsi ilə şərtlənir. Postmodernist düşüncədə estetik-bədii meyarlar dəyişir, obrazlar yeni rakursda göstərilir, tarixi hadisə və şəxsiyyətlərə birmənalı münasibət bildirilmir və bununla yanaşı müəllif oyunları ilə müşahidə edilir. Postmodernizm alman ədəbiyyatında bir qədər gec, 80-ci illərdə təşəkkül tapmağa başlamışdır. İlk dəfə B.Ştrausun “Gənc adam” (1984), P.Züskindin “Ətriyyatçı” (“Das Parfum”, 1985), X.Ransmayrın “Sonuncu dünya” romanlarında interperetasiyadan istifadə olunmuşdur. Bu əsərlərin ardınca B. Morsxoyzerin “Berlin imitasiyası” (1989), T.Xetkenin “Lüdovik əvvəl ölməlidi” (1989), U.Vidmerin “Mavi sifon” (1992), M.Kyölmayerin “Telemax” (1995), E. Xaklyanın “Sara və Simon” (1995) və s. romanları yazıldı. Bu cəhətdən 90-cı illər alman xalqının yeni dünyada və yeniləşən Avropada özünütəsdiq istiqamətində aparılan gərgin axtarış illəri idi. Bu müəlliflərdən T.Brussiq, K.Ransmayr, İ.Şulç, B.fon Ştukrad-Barre, K.Kraxt, T.Dyukers, B.Lebertin adlarını çəkmək olar. Həmin müəlliflər öz əsərlərində həyat və cəmiyyət haqqında düşüncələrini sistemləşdirmiş, sözün əsl mənasında, zamanın “sinirlərinə” toxuna bilmişdilər. Bu yarımfəsildə K.Kraxtın “Faserland” romanı Elçinin “Mahmud və Məryəm”, İ.Fəhminin “Akvarium”, “Aktrisa”, “Akvalanq”, N.Əbdürrəhmanlının “Yalqız”, “Yolsuz” əsərləri ilə
müqayisədəaraşdırılmış, qlobal anlamda mənəvi böhran təhlil edilmiş, saf cəmiyyət arzuları ifadə olunmuşdur. N.Əbdülrəhmanlının “Yalqız” və “Yolsuz” romanlarında tənhalıq, yolsuzluq problemi Nobel mükafatı laureatı Yelfrida Yelenikin “Sevgililər” (1975), “Bağlı qapı arxasında”, Yüklə 470,44 Kb. Dostları ilə paylaş:
|