Azərbaycan miLLİ elmlər akademiyasi
Yüklə 2,98 Mb. Pdf görüntüsü
|
| Reva ola düşerse fevtine iş bu dua tarih
Nedim ola nedimi-şahı-ceyşi-enbiya ya Rab Bu beytdən Əhməd Nədimin təqribən hicri 1143, miladi 28 oktyabr 1730-cu ildə vəfat etdiyini öyrənirik [4, s. 32]. Didaktik üslubun böyük şairi Yusif Nabinin, qəsidə janrının us- tadlarından Ömər Nəfinin şöhrətinin geniş yayıldığı bir dövrdə ədə- biyyata addım atan Əhməd Nədim qısa bir vaxt ərzində tanınaraq “Nə- dimanə” deyilən yeni bir üslub yaratmışdır. Şair özü də qəzəllərinin 339 birində təvazökarlıqdan uzaqlaşaraq üslub sahibi olduğunu qeyd edir: Malumdur benim sühanım mahlas istemez, Fark eyler onu şehrimizin nüktedarları [5, s. 355]. Nədimin böyüklüyü xalq üslubunda mükəmməl şeirlər yaza bilməsindədir. Danışıq dilindəki söz və ifadələri yerində istifadə et- məsi, ahəngi artırmaq üçün zərgər dəqiqliyi ilə seçdiyi kəlmələr onu müasirlərindən ayıran ən bariz xüsusiyyətlərdir. Nədimin düşüncəsinə görə, əgər insan şairdirsə, onun sevmə- məsi, sevgidən uzaq qalması mümkün deyildir. Çünkü bülbülsün gönül bir gülüstan lazım sana, Çünkü dil koymuşlar adın dil-sitan lazım sana. Çünkü şairsən hayali-tazedir senden murab, Pəs yeni bir dil-rübayi-mu-miyan lazın sana [5, s. 256]. Nədim bülbülə gül, könülə ürək açan yer, şairə isə yeni ilham qaynağı lazım olduğunu qeyd edir. Ümumilikdə bu iki şairin yaradıcılığına nəzər saldıqda, onların hər ikisinin əsərlərində məhəbbətə münasibətin eyni olduğunu mü- şahidə edirik. Orta əsr Azərbaycan və Osmanlı şeirində də məhəbbət mövzusu əsas yer tutmuşdur. Vaqifin də, Nədimin də şeirlərində əsas yer tutan məhəbbət mövzusu, həqiqi məhəbbətdir. Hər iki şairin əsər- lərinin qəhrəmanı olan qadınlar mücərrəd deyil, həyatdan götürülmüş obrazlardır. Burada ilahiləşdirilmiş gözəldən yox, məlum gözəllərdən bəhs olunur. Vaqifi və Nədimi digərlərindən ayıran xüsusiyyət möv- zuya yanaşma şəklidir. Hər iki şair digər klassik şairlərdən fərqli ola- raq, məhəbbətə realist yanaşmışlar. Klassik şeirlərdə müşahidə etdiyi- miz günəş kimi əlçatmaz və parlaq, ideal olan sevgili Nədim və Vaqif şeirlərində canlı cizgiləri, həyat eşqi olan varlıqlardır. Bütün klassik şairlər kimi Vaqif də, Nədim də sevgiliyə məhəbbətlərini bildirir, hicran əzabı çəkir, vüsal həsrətilə yanıb-yaxılırlar. Ancaq bu şairlərin məqsədi arzusuna çatmaq, sevgilisinə qovuşmaqdır. Klassik şairlərdə, xüsusilə, böyük Füzulidə olduğu kimi çəkdikləri əzablardan zövq almırlar. Vaqif bir qoşmasında: Oğrun baxa-baxa, ey çeşmi nərgis, Dərdə saldın məni xəstəxal etdin. Həsrətindən öldüm, öldüm-dirildim, Nə bir yada saldın, nə sual etdin [6, s. 87], – deyir. 340 Vaqif və Nədimə qədər klassik şairlərdə belə duyğuların tərən- nümünə rast gəlmək mümkün deyildir: Nə xoşdur baş qoymaq bir güləndamın qucağında, Tamaşa eyləmək ol həlqə zülfə ağ buxağında. Durub ondan tutub nazik əlin gəzmək otağında, Qucub-qucub, oturmaq gah solunda, gah sağında, Sinəsində sinə, boynunda qol, dodaq dodağında [6, s. 16]. Eyni duyğuları Nədimin şeirlərində də müşahidə etmək müm- kündür: Ey Şux Nedima ile bir seyrin işittik, Tenhaca varup Göksuya işret var içinde [5, s. 327]. Ey gözəllər gözəli Nədim adlı şəxslə birlikdə Göksuya getdiyini eşitdik. Yoxsa burda başqa şey var, – deyən şair bir başqa şeirində sevgilisinin at üstündəki duruşunu belə təsvir edir: Mest kendi gülüp altındaki rahş oynardı, Gördüm ol afəti dün bir düğün alayında [5, s. 320]. Və ya Yüklə 2,98 Mb. Dostları ilə paylaş:
|