Azərbaycan miLLİ elmlər akademiyasi

 
265 
ları  (l997)  tərəfindən  isə  0.62  göstərilmişdir  [174,369].  Y.  Be-
yene  və  həmkarları  (2005)  qarğıdalıda polimorfizmin qiymətini 
0.06-  0.61,  B.W.  Legesse  və  həmkarları  (2006)  isə  bu  miqdarı 
0.3l-  0.76  arası  göstərmişlər  [132,247].  Deməli,  belə  nəticəyə 
gəlmək olar  ki,  polimorfizmin  miqdarı  sabit deyil  və hər  bir  lo-
kusun allellərinin sayından, təkrarlanan zonada (Gt)-in miqdarın-
dan və “İki Nukleotid” təkrarlarından asılıdır. Əlbəttə genotiplə-
rin  sayı  və  mikrosatellet  praymerlərinin  sayı  polimorfizm  miq-
darı ilə müsbət korrelyasiya təşkil edir [254,407]. M.S. Roder və 
əməkdaşları  l8  genotipdə  l5  praymerdən  istefadə  etməklə  poli-
morfizmin miqdarının orta hesabla 0.53 oldğunu, lakin genotip-
lərin  sayı  6-ya  çatdıqda  onun  miqdarının  0.64-ə  bərabər  oldu-
ğunu aşkar etmişlər [332]. 
Hər bir mikrosatellet markerinə aid allelin orta sayı, onların 
lokuslarının müxtəlifliyinin təxmini sayına uyğun olduğunu gös-
tərilir.  Elə bu  səbəbdən də, praymerlərdən  aslı  olaraq allel  sayı-
nın  çox  olması,  genetik  müxtəliflik  üçün  münasib  hesab  edil-
mişdir.  5.11-ci  cədvəldən  göründiyi  kimi,  PIC  miqdarı  və  al-
lellərin  sayları  nəzərə  alındıqda  UMCl862,  UMCl7l9,  PHI03l, 
UMCl545, UMC2359 praymerləri müxtəlifliyin tədqiqi üçün əl-
verişli  sayılır. Ney  və Şannon  əmsallarının  nəticələri də bir  çox 
hallarda PIC-dən əldə olunan nəticələri təsdiq edir. 
Bütün  praymerlərdə  hər  bir  hibrid  üçün  allellərin  ümumi 
sayı  l74-ə  bərabərdir.  2  və  9  nömrəli  hibridlər  6  allel  ilə  ən 
çox, 26, 29 və 36 nömrəli hibridlər isə 3 allellə ən az allel say-
lı  hibridlər  sayılmışdır.  Başqa  sözlə,  2  və  9  nömrəli  hibridlər 
orta  hesabla  0.5  olmaqla  ən  çox  və  26,  29  və  36  hibridlər  isə 
orta  hesabla  0.25  olmaqla  ən  az  alleli  hibridlər  olmuşdur.  İki 
allel  ancaq  iki  hibriddə  müşahidə  edilmişdir.  Belə  allellərin 
olması  mikrosatellet  sahələrində  mutasiya  şiddətinin  yüksək 
olmasının  göstəricisidir.  Bu  allellər  xüsusi  genotiplərin  göstə-

---

 266 
ricisi  və  ya  bir  xüsusi  qarğıdalı  sortunda  olan  genomun  his-
sələri ola bilər [347]. 
 
Cədvəl 5.11 
 
İstifadə olunmuş SSR praymerləri üçün motif, allel sayı, 
effektiv allel sayı, bin yerı, polimorfik indeks miqdarı  
(PIC), Şannon və Ney indeksi 
 
Praymerlər 
Motif 
Bin 
yerı 
Allel 
sayı 
Effek- 
tiv 
allel 
sayı 
PIC 
indek-
si 
Şan-
non 
indeksi 
Ney 
in-
dek-
si 
UMC1862 
(GA)8 
1.11 
5 
3.5 
0.72 
1.39 
0.71 
NC133 
GTGTC 
2.05 
4 
1.93 
0.48 
0.91 
0.49 
UMC1501 
(AAG)5 
3.05 
2 
1.89 
0.47 
0.66 
0.45 
UMC1719 
(GCG)5 
4.10-11 
4 
2.8 
0.64 
1.13 
0.65 
UMC1447 
(CTT)4 
5.03 
2 
1.54 
0.35 
0.53 
0.36 
PHI031 
GTAC 
6.04 
6 
4.48 
0.78 
1.62 
0.77 
BNLG1617 
AG (16) 
6.05 
2 
1.41 
0.29 
0.47 
0.25 
UMC1333 
(CAG)4 
7.03 
3 
2 
0.49 
0.87 
0.51 
UMC1545 
AAGA)4 
7.00 
3 
2.97 
0.66 
1.09 
0.65 
PHI080 
AGGAG 
8.08 
2 
1.29 
0.23 
0.39 
0.17 
UMC2359 
(AAAAG)4 
9.07 
5 
4.7 
0.79 
1.58 
0.78 
UMC1432 
(AG)6 
10.02 
2 
1.85 
0.46 
0.65 
0.47 
Orta 
- 
- 
3.33 
2.53 
0.53 
0.94 
0.52 
 
  Bu  tədqiqatda  qarğıdalının  hər  bir  hibridi  üçün  bütün 
mikrosatellet sahələrində PIC-nin orta miqdarı 0.72-ə bərabər 
olmuşdur.  Belə  ki,  9  nömrəli  hibriddə  PIC-in  miqdarı  0.79 
olmaqla ən yüksək və 29 nömrəli hibriddə isə 0.49 olmaqla ən 
azdır. Bütün praymerlərdə hər bir hibrid üçün Şannon və Ney 
indeksi  ilə  hasil  olan  nəticələr  PIC  indeksindən  əldə  olan 
nəticələri təsdiq edir (Cədvəl 5.12). 

---

 
267 
Cədvəl 5.12 
 
Qarğıdalı hibridlərində SSR praymerlərin əsasında eldə 
edilmiş allel sayı, effektiv allel sayı, polimorfik indeks 
miqdarı (PIC), Şannon və Ney indeksi 
         
      
Hibridlər 
Allel 
sayı 
Effektiv 
allel sayı 
PIC 
indeksi 
Şannon 
indeksi 
Ney 
indeksi 
1 
5 
3.69 
0.73 
1.42 
0.73 
2 
6 
4.50 
0.78 
1.63 
0.78 
3 
5 
4.06 
0.75 
1.49 
0.75 
4 
5 
4.00 
0.75 
1.47 
0.75 
5 
4 
3.43 
0.71 
1.31 
0.71 
6 
4 
3.60 
0.72 
1.33 
0.72 
7 
5 
4.30 
0.77 
1.53 
0.77 
8 
5 
4.50 
0.78 
1.55 
0.78 
9 
6 
4.57 
0.79 
1.65 
0.78 
10 
5 
4.30 
0.77 
1.53 
0.77 
11 
4 
3.89 
0.74 
1.37 
0.74 
12 
5 
4.06 
0.75 
1.47 
0.75 
13 
5 
3.24 
0.69 
1.34 
0.69 
14 
5 
4.50 
0.78 
1.55 
0.78 
15 
5 
4.30 
0.77 
1.52 
0.77 
16 
4 
3.65 
0.73 
1.33 
0.73 
17 
5 
4.30 
0.77 
1.53 
0.77 
18 
5 
3.95 
0.75 
1.48 
0.75 
19 
5 
4.30 
0.77 
1.50 
0.77 
20 
5 
3.79 
0.74 
1.42 
0.74 
21 
4 
3.56 
0.72 
1.32 
0.72 
22 
5 
4.24 
0.76 
1.52 
0.76 
23 
4 
3.56 
0.72 
1.32 
0.72 
24 
5 
4.00 
0.75 
1.47 
0.75 
25 
4 
2.46 
0.59 
1.11 
0.59 
26 
3 
2.88 
0.65 
1.08 
0.65 
27 
4 
2.55 
0.61 
1.06 
0.61 

---