Azərbaycan respubl kasi təhs L naz rl y azərbaycan döVLƏt qt sad un vers tet
Yüklə 4,28 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- 7.3. Vençur maliyy əl əşdirm əsini şərtl əndir ən amill ər v ə şəraitl ər
Бизнесин тяшкили вя идаря едилмяси 93
Maraqlı biznes-ideya kimi vençur layihəsini işləyib hazırlayan şirkət reallaşdırma üçün böyük miqdarda ilkin xərclər tələb edir. Belə şirkət “əkin üçün şirkət” (seed) adlanır, yalnız kağız üzərində və ya laboratoriya işləmə- lərində mövcud olan layihələrin maliyyələşdirməsinin ən ilkin mərhələsi mövcud olur. “Start” mərhələsində olan bu şirkət, bir qayda olaraq, təcrübə nümunələrinin, modellərin və eksperimentlər üçün xüsusi laboratoriyaların yaradılmasını və s. planlaşdırır. Son mərhələdə vençur kapitalının innovasiya layihəsindən çıxması, la- yihədə iştirakının başa çatdırılması nəzərdə tutulur. O, üç ssenari üzrə həyata keçirilə bilər:
-fərdi və kollektiv investorların səhm paylarının şirkət səhmdar- larına satılması;
-kiçik innovasiya şirkətinin açıq səhmdar cəmiyyətinə çevrilməsi və səhmlərin hərracda yerləşdirilməsi ( PO);
-şirkətin səhmlərinin bu səhmləri əldə etməyə maraqlı olan digər ş irkətə - strateji tərəfdaşa satılması. Layihədən çıxmağın üç ssenarisindən ikinciyə daha çox üstünlük verilir.
nnovasiya layihələrinin biznes-planını nəzərdən keçirərkən, hər şey- dən əvvəl, şirkətin inkişafına təsir edən daxili amillərə xüsusi diqqət yetir- mək lazımdır. Daxili amillərə aiddir: − layihənin mövcud olma müddəti; − qiymət siyasətini həyata keçirərkən məhsulun keyfiyyət xarakteris- tikasına və göstəricilərinə görə rəqibləri qabaqlamaq ehtimalı; − kiçik müəssisənin məhsuluna mövsümi tələbat; − malların, işlərin və xidmətlərin nadirlik dərəcəsi; − vençur layihəsinin tətbiqinin ekoloji nəticələri; − şirkətlə kommersiya bankları arasında münasibətlərinin etibarlılıq dərəcəsi; − məhsulu öz ticarət markası altında buraxmaq imkanı; − kiçik müəssisənin pul resurslarına olan hazırkı və gələcək tələbatı; − şirkətin elmi-tədqiqat və təcrübə konstruktor işlərinə xərcləri; − şirkətdə çalışan işçilərin ixtisas səviyyəsi və menecerlərin peşə- karlığı və s. Ə gər sadalanan amillərin sərtliyi nəzərə alınsa, onda kiçik innovasiya biznesilə məşğul olan kiçik müəssisələrin xarici mühit amillərinin dəyişməsi meyillərini qabaqcadan görmək və ya proqnozlaşdırmaq olduqca çətindir. Бизнесин тяшкили вя идаря едилмяси 94
Xarici amillər aşağıdakılardan ibarətdir: − analoji məhsul bazarının konyukturu; − innovasiya biznesi ilə məşğul olan kiçik müəssisənin məhsuluna tələbatın dəyişilməsi dinamikası; − inflyasiyanın dəyişilməsi dinamikası; − ölkədə və regionlarda əhalinin məşğulluq səviyyəsi; − enerji daşıyıcılarının qiymətlərinin dəyişilməsi; − dövlətin liberal miqrasiya siyasəti; − ölkədə və regionlarda korrupsiyanın səviyyəsi və s. Vençur ideyalarının tətbiqilə məşğul olmağı bacaran, prinsipial yeni elmtutumlu işləmələrə vəsait qoymağa hazır olan kiçik müəssisələr dövlət tərəfindən hüquq, texniki və iqtisadi dəstək almalıdırlar. Bu tip müəssisə- lərin qeydiyyatı qısa müddətdə və eyni zamanda sahibkarlar üçün minimum itkilərlə həyata keçirilməlidir. Məlum olduğu kimi, sahibkarların iqtisadi azadlığında ancaq iki məhdudiyyət mövcuddur: vergi ödəmək və təbiətin mühafizə olunması təd- birlərinə riayət etmək. Qalan bütün məhdudiyyətlər (lisenziya şərtlərinə ə məl etmək şəklində) “avtomatik” rejimdə işləyirlər, yəni müvafiq qanunlar və normativ-hüquqi sənədlərə hökmən riayət edilməlidir. Müəssisələrin açılışı və fəaliyyət göstərməsi şərtlərinə riayət olun- maması aşağıdakı nəticələrə gətirib çıxara bilər: − lisenziyadan məhrum edilər; − cərimələrə məruz qalar; − sahibkarın kredit almaq mexanizmində müvafiq dəyişikliklər edilər. Eyni zamanda, kiçik biznes sferasında prinsipcə yeni elmtutumlu is- tehsalın işlənilməsi və mənimsənilməsilə məşğul olan və lisenziya şərtlərinə riayət edən müəssisələr dövlət tərəfindən dəstəklənirlər. Dövlət həmin müəssisələrin maliyyə-təsərrüfat fəaliyyətinin birbaşa və dolayısı yolla stimullaşdırılması tədbirlərinin həyata keçirilməsinə yaxından kömək edir. Cavan, sürətlə inkişaf edən xüsusi şirkətlər üçün vençur maliyyələş- dirmə formasından geniş istifadə olunmasına əlverişli şəraitin yaradılması son dərəcə vacibdir. Məlumdur ki, starta qədərki (seed) və start (start up) maliyyələşdirmə sahibkarlar üçün ən riskli kapital qoyuluşudur. Məhz ona görə də şirkətlərin inkişafı üçün “start” şəraitinin dövlət tərəfindən dəs- təklənməsi vençur maliyyələşdirməsinin genişləndirilməsinə ən güclü təsir göstərə bilər. Vençur maliyyələşdirməsinin ən vacib məsələlərindən biri investorlar yüksək gəlirlilik səviyyəsinə nail olmağa səy göstərərkən onların qaçılmaz risklərini azaldan şərtlərin yaradılmasıdır. Bu şərtlərə aşağıdakıları aid etmək olar: − diversifikasiya - müxtəlif şirkətlərin innovasiya layihələrinə vəsait Yüklə 4,28 Mb. Dostları ilə paylaş:
|