Azərbaycan Respublikası Kənd Təsərrüfatı Nazirliyi Aqrar Elm Mərkəzi
Yüklə 5,01 Kb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- ИНДЕКСА И ГАЗООБМЕНА У НЕКОТОРЫХ ФОРМ НУТА И ЧЕЧЕВИЦЫ
- Ключевае слова
133 [1;10;11;12;13]. Bununla əlaqədar olaraq bəzi noxud nümunələrinin yarpaqlarında fotosintezin intensivliyi, ağızcıqların su keçiriciliyi, hüceyrələrarası CO 2 qıtlığı, transpirasiyanın qiyməti təyin olunmuşdur. Tədqiqatların nəticələri cədvəl 1-də verilmişdir. Qeyd etmək lazımdır ki, noxud nümunələrində cədvəl 1-də göstərilən ölçmələr nümunələrin dən dolma fazasında aparılmış, bu zaman nümunələrin daha yuxarıda yerləşən tam formalaşmış yarpaqlarından istifadə olunmuşdur. Tədqiq olunan nümunələr arasında Sanford sortu məhsuldarlığının azlığı ilə digər nümunələrdən seçilir (0,8- 1,0 t/ha). Digər nümunələrin Noxud nümunələrində qaz mubadiləsi Cədvəl 1 S.s Nümunələrin adı Fotosintezin intensivliyi (mk mol CO 2 . m -2 .S -1 ) Ağızcıqların su keçiriciliyi (mol.H 2 O. m -2 .S -1 ) CO 2 - nin hüceyrəarası qatılığı (mk mol CO 2. mol -1 ) Transpirasiya (m mol H 2 O. m -2 .S -1 ) 1 Sanford 17,5 0,808 316 6,73 2 F.00-19 19,4 0,759 301 7,50 3 F.03-36 20,4 0,689 277 7,54 4 Soltan 16,7 0,984 318 9,06 5 Nərmin 18,9 0,918 311 8,37 məhsuldarlığı 1-1,6 t/ha arasında dəyişmişdir. Cədvəl 1-dən göründüyü kimi Soltan sortu istisna olmaqla digər məhsuldar nümunələrdə fotosintezin intensivliyi nisbətən yüksək olmuşdur. Fotosintezin intensivliyi ilə hüceyrələrarası CO 2 qatılığının müqayisəsindən məlum olmuşdur ki, tədqiq olunan nümunələrdə fotosintezin intensivliyi yüksək olduğu halda CO 2 -nin hüceyrələrarası qatılığı aşağı olur. Cədvəl-1 –dən göründüyü kimi F.03.-36 nümunəsində fotosintezin intensivliyi 20,4 mk mol CO 2 .m -2 .s -1 olduğu zaman CO 2 – nin hüceyrələrarası qatılığı 277 mk mol CO 2 .mol -1 , Soltan sortunda isə bu parametrlər uyğun olaraq 16,7 4 mk mol CO 2 .m -2 .s -1 və 318 mk mol CO 2 .mol -1 , təşkil edir. Öyrənilən digər nümunələr üçün də belə uyğunluq müşahidə olunmuşdur. Bunu hüceyrələrarası sahələrdə CO 2 -nin xloroplastlara diffuziyasının azalması və bunun nəticəsində fotosintezin intensivliyinin zəifləməsi ilə izah etmək olar. Buğda bitkisi ilə aparılan tədqiqatlarda bu kimi nəticələr alınmışdır [14]. Beləliklə, tədqiq olunan 3 noxud və 4 mərcimək nümunələri üçün assimilyasiya səthinin vegetasiya ərzində maksimal qiyməti dəndolma fazasına, yerüstü ümumi biokütlənin maksimum qiyməti isə bu fazanın axırına təsadüf etmişdir. Öyrənilən noxud bitkiləri üçün yarpaq indeksi 2-3 m 2 /m 2 , mərcimək bitkiləri üçün isə 1-2 m 2 /m 2 olmuşdur. Noxud nümunələrinin yarpaqlarında fotosintezin intensivliyi ilə CO 2 -nin hüceyrələrarası qatılığının müqayisəsindən məlum olmuşdur ki, tədqiq olunan nümunələrdə fotosintezin intensivliyi yüksək olduğu halda CO 2 -nin hüceyrələrarası qatılığı aşağıdır. Bunu hüceyrələrarası sahələrdə CO 2 -nin xloroplastlara diffuziyasının azalması və bunun nəticəsində fotosintezin intensivliyinin zəifləməsi ilə izah etmək olar. ƏDƏBİYYAT 1. Алиев Д.А. Фотосинтетическая деятельность, минеральное питание и продуктивность растений. Баку, Элм, 1974, 335 с. . 2. Алиев Д.А., Казибекова Э.Г. Об архитектонике и фотосинтетической функции высокоурожайной пшеницы. Физиол. Раст., М. 1977. т.24. №5, с. 962-667 134 3. Ничипорович А.А. О путях повышения продуктивности фотосинтеза растений в посевах. В кн.: Фотосинтез и вопросы продуктивности растений. М. АН СССР. 1963. с.5- 36. ........ 4. Медведева З. М. Оптимизация процессов фотосинтеза в посевах сои в зависимости от норм высева. Програмиров. урожаев с.-х. культур в Сибири. 1985. с.56-60. М... 5. Тооминг Х. Г. Солнечная радиация и формирование урожая. Л. Гидрометеоиздат, 1977. 200с. ..... 6. Тооминг Х. Г. Низкая радиация приспособлении-предпосылка формирования фитоценозов и обеспечения их высокой продуктивности. Физиология растений. 1983. Т.30. Вып. 1. с. 5-13. 7. Шатилов И.С., Шаров А.Ф., Татусова Л.А. Фотосинтетическая деятельность и продуктивность посевов озимой пшеницы в центральном районе Нечерноземной зоны РСФСР.//Изв.ТСХА. 1987. №1. с.3-13. 8. Карев Карю С. Оптимизирование на фотосинтетичнада дейност и продуктивность на фуражен ечемик / /«Растениевьд. Науки ». 1987. 24. №5 с.44-47. 9. Hodonova D. Structure and development of sugar beet canopy, Leaf area angel relations. Photosynthetica. 1972.G. №4. p. 401-409. .... 10. Гуляев Б.И, Рогаченго А. Д., Савченко Н.С. Вопросы изучения ценотипического взаимодействия растений. Тезисы докл. Всесоюзного совещания эколого- физиологического исследования фотосинтеза и водного режима растений в полевых условиях. Иркутск.-1982.с.38. 11. Лайск А.Х. Кинетика фотосинтеза и фотодыхания С 3 растений.-М.; Наука.-1977. -195 с. 12. Marshal B., Biscal P.V A model for C 3 leaves describing the dependence of the analysis of flag leaf photosynthesis. J. Exp. Bot.-1980. V.31. N 120. P.41-48. 13. Acevedo E., Silva H., Silva H., Wheat growth and physiology. FAO plant production and protection series. № 30. Bread Wheat Improvement and Production. Rome. 2002 14. Allahverdiyev T.I, Zamanov A.A, Təlai C.M, Quraqlıq zamanı yumşaq buğda genotiplərinin yarpaqlarında qaz mübadiləsinin öyrənilməsi AMEA-nın Xəbərləri (bioloq və tibb elm.) Cild.67. № 1, S.147-154. Bakı 2012. Р.С. Мирзоев, Л.А. Амиров ФОРМИРОВАНИЕ АССИМИЛЯЦИОННОЙ ПОВЕРХНОСТИ НАДЗЕМНОЙ СУХОЙ БИОМАССЫ В ТЕЧЕНИЕ ВЕГЕТАЦИИ ОПРЕДЕЛЕНИЕ ЛИСТОВОГО ИНДЕКСА И ГАЗООБМЕНА У НЕКОТОРЫХ ФОРМ НУТА И ЧЕЧЕВИЦЫ Научно-Исследовательский Институт Земледелия Исследованы формирование ассимиляционной поверхности, надземной сухой биомассы в течение вегетации и листовой индекс у некоторых форм нута и чечевицы. Определена интенсивность фотосинтеза, проводимость устьиц, концентрация СО 2 в межклетниках и транспирация листьев нута. Ключевае слова: нут, чечевица, ассимиляционная поверхностъ, сухая биомасса, листовой индекс, фотосинтез, транспираця R.S.Mirzoyev, L.A.Amirov Yüklə 5,01 Kb. Dostları ilə paylaş:
|