Azərbaycan Respublikası Təhsil Nazirliyi Azərbaycan Respublikası Təhsil Problemləri İnstitutu

 
81 
ekranda yerinin dəyişdirilməsi 
3.1.2. Kompüterlə iş prosesində tələb olunan 
ümumi qaydaları və texniki təhlükəsizlik 
qaydalarını izah edir.  
 
Kompüterlə iş prosesində tələb olunan ümumi və 
təhlükəsizlik texnikası qaydalarının (klaviaturaya yaş 
əllə toxunmamaq, icazəsiz kompüteri sistem 
blokundan işə salmamaq, sistem blokun,  klaviaturanın 
üzərinə heç bir əşya qoymamaq, elektrik naqillərinə, 
monitorun ekranına toxunmamaq və s.) izahı 
Kompüter, sistem bloku, klaviatura, monitor, 
qayda, elektrik, naqil,  cızmaq,  yaş əl ilə 
toxunmamaq 
3.2.1. Klaviatura və mausla iş üzrə sadə 
bacarıqlar nümayiş etdirir. 
Klaviaturanın hərf-rəqəm və rəqəm klavişlərindən 
istifadənin nümayiş etdirilməsi; mausla obyektlərin 
seçilməsi, çıqqıltı, qoşa çıqqıltı vərdişlərinin nümayişi 
Kompüter, klaviatura, klaviş, siçan, sağ, sol, 
düyməcik, təkərcik,çıqqıltı, obyekt 
3.2.2. Kompüterdə sadə əməliyyatları (proqram 
pəncərələrini açıb-baglamağı, bükməyi, 
böyüdüb-kiçiltməyi) iş prosesində icra edir. 
Kompüterdə proqram pəncərələrinin açıb-bağlamaq, 
bükmək, böyüdüb-kiçiltmək kimi sadə əməliyyatların 
iş prosesində icrası 
Kompüter, proqram, pəncərə, əməliyyat 
3.2.3. Kompüterdəki sadə proqramların 
(kalkulyator, bloknot, sadə qrafiki və mətn 
redaktorları, sadə oyunlar) idarəetmə panelində 
dəyişiklər edir. 
Kalkuyator proqramının görünüşünün, bloknot, sadə 
qrafiki və mətn redaktorlarında səhifənin 
parametrlərinin, sadə oyun proqramlarında 
parametrlərin dəyişdirilməsi  
Kalkulyator, bloknot, Paint, proqram, qrafik, 
WordPad, səhifə, mətn, redaktor, parametr, 
oyun 
3.2.4. Kalkulyator proqramında müvafiq hesab 
əməliyyatlarını yerinə yetirir. 
Kalkulyator proqramında riyazi əməllərdən (toplama, 
çıxma) istifadə etməklə hesab əməliyyatlarının yerinə 
yetirilməsi 
Kalkulyator, proqram, toplama, çıxma, hesab, 
əməliyyat 
3.2.5. Kompüterdə oyun tipli proqramlarla 
işləyir. 
Kompüterdə oyun proqramı nədir və adi oyundan nə 
ilə fərqlənir? Kompüterdə oyun proqramının işə 
salınması.”İnfo-ko” diskindəki sadə oyunlarla və ya 
digər oyun tipli  proqramlarla iş. 
Kompüterdə oyun, oyunun şərtləri,  oyun tipli 
proqramlar. 
3.2.6. Kompüterdə müvafiq mərhələdə iş 
zamanı texniki təhlükəsizlik qaydalarına riayət 
edir.
 
Kompüterdə müvafiq mərhələdə iş zamanı texniki 
təhlükəsizlik qaydalarına (kompüter arxasında düzgün 
oturmaq, monitorla arasındakı məsafəni düzgün 
tənzimləmək, kompüter arxasında əyləşərkən sinfə 
kimsə daxil olduqda ayağa qalxmamaq) riayət edilməsi 
Kompüter, mərhələ, təhlükəsizlik, qayda, 
monitor, məsafə 
3.3.1. Alətlər qutusundakı əsas alətlərdən və 
rənglər qutusundakı rənglərdən istifadə bacarığı 
nümayiş etdirir. 
Paint qrafiki redaktorunda alətlər qutusundakı əsas 
alətlərdən (fırça, xətt, qələm, pozan, düzbucaqlı, ellips, 
çoxbucaqlı) və rənglər qutusundakı rənglərdən istifadə 
bacarığının nümayişi 
Paint, redaktor, alət, qutu, fırça, qələm, xətt, 
düzbucaqlı, ellips, çoxbucaqlı, rəng 

---

 
82 
3.3.2. Müxtəlif  şəkillər və fiqurlar  çəkir.  
Paint qrafiki redaktorunda fırça, qələm, xətt, pozan, 
düzbucaqlı, ellips, çoxbucaqlı, rənglərdən istifadə 
edərək müxtəlif şəkillər və fiqurların çəkilməsi 
Paint, redaktor, fırça, qələm, xətt, düzbucaqlı, 
ellips, çoxbucaqlı, rəng, şəkil, fiqur 
3.3.3. Çəkdiyi şəkil və fiqurlar üzərində sadə 
redaktə işlərini yerinə yetirir. 
Paint qrafiki redaktorunda çəkdiyi şəkil və fiqurlar 
üzərində sadə redaktə işlərinin yerinə yetilməsi 
Paint, redaktor, şəkil, fiqur, 
3.3.4. Çəkdiyi  şəkillərə mətnlər daxil edir. 
Paint qrafiki redaktorunda çəkdiyi şəkillərə yazı 
alətinin köməyi ilə mətnlərin daxil  edilməsi 
Paint, redaktor, yazı, alət, şəkil, mətn 
3.3.5. Kompüterin yaddaşındakı  şəkilləri  
ekrana çıxarır. 
Kompüterin yaddaşındakı şəkilləri Fayl menyusundan 
Open əmrini verməklə ekrana çıxarılması 
Kompüter, yaddaş, şəkil, Fayl, menyu, Open, 
əmr 
3.4.1. Müəllimin təklif etdiyi müvafiq mətni 
yığır.  
WordPad mətn prosessorunda müəllimin təklif etdiyi 
mətnin yığılması 
WordPad, mətn, prosessor, mətn 
3.4.2. Mətnlərdə  hərflərin  ölçüsünü, formasını, 
rəngini dəyişir.  
WordPad mətn prosessorunda Format menyusundan 
Font əmrini verməklə mətnlərdə hərflərin ölçüsünün, 
formasının, rənginin dəyişdirilməsi 
WordPad, mətn, prosessor, mətn, Format, Font, 
ölçü, forma, rəng 
3.4.3. Yığdığı mətnlərdə müvafiq redaktələr 
edir. 
WordPad mətn prosessorunda mətnin hissələrinin 
seçdirilməsi; mətnin formasının (qalın, maili, altından 
xətt) dəyişdirilməsi; Delete və BackSpace 
düymələrinin köməyilə mətnlərdə müvafiq 
redaktələrin edilməsi  
WordPad, mətn, prosessor, mətn, hissə, forma, 
qalın, maili, altından xətt, Delete, BackSpace, 
kursor 
3.4.4. Yığdığı mətni  kompüterin yaddaşında 
saxlayır. 
WordPad mətn prosessorunda yığdığı mətnin Fayl 
menyusundan Save və ya Save as əmrləri vasitəsilə 
kompüterin yaddaşında saxlanması 
WordPad, mətn, prosessor, menyu, Fayl, Save,  
Save as, əmr, kompüter 
4. Cəmiyyətin  informasiyalaşdırılması 
4.1.1. İnformasiya mənbələrini sadalayır və 
onları fərqləndirir. 
İnformasiya mənbələrinin (müəllim, telefon, radio, 
televizor, qəzet, jurnal, kompüter, internet, kitab, saat) 
sadalanması; informasiya mənbələrinin 
fərqləndirilməsi 
İnformasiya, müəllim, telefon,  radio,  televizor,  
qəzet,  jurnal,  kompüter,  internet,  kitab,  saat 
4.1.2. İnformasiya proseslərini və onların 
əhəmiyyətini sadə formada izah edir. 
İnformasiya proseslərini (informasiyanın alınması, 
saxlanması, emalı və ötürülməsi) izah edilməsi; 
informasiya proseslərinin əhmiyyətinin sadə formada 
izahı 
İnformasiya, proses, alınma, saxlanma, emal, 
ötürülmə, əhmiyyət 
4.1.3. İnformasiya vasitələrinin tətbiq sahələrini 
nümunələr əsasında şərh edir. 
İnformasiya vasitələrinin tətbiq sahələrinin 
(maqnitofon-audiokasetdə olan informasiyaların 
İnformasiya, vasitə, sahə, maqnitofon, 
audiokaset, kompüter, daşıyıcı, televizor, audio, 

---