Azərbaycan Respublikası Təhsil Nazırliyi Azərbaycan Respublikiası Kənd Təsərrüfatı Nazirliyi Azərbaycan Dövlət Aqrar Universiteti.
Yüklə 7,25 Kb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Böyük qafqaz və kiçik qafqaz malları
102 Erkəklərin kəsim çıxarı orta hesabla 53- 56% arasında olur. Azərbaycanda yetiĢdirilən Lebedin cinsinmühütə tez uyğunlaĢmaqla normal süd məhsuldarlığına malikdirlər. Bu cinsin mələzləri orta hesabla rekordçuları 3365 kq-a çatırlar. Karpat malı. Bu cins törətmə çarpaz üsulu ilə yaradılmıĢdır. Karpat malı südlük istiqamətlidir. ġəkil-58.Karpat malı inəyi. Damazlıq əhəmiyyətli inəklərin orta süd məhsuldarlığı orta hesabla 2780 kq, südün yağlılığı isə 3,73-3,76 %-dir. Ən yaxĢı təsərrüfatlarda orta süd məhsuldarlığı 3000-3500 kq –a çatırlar. Damazlıq kitablarında ilk sağım 3566 kq süddə yağ 3,6-3,8 %-dir. Azərbaycanda yaxĢılaĢdırıcı kimi istifadə olunur. Karpat malı orta irikidədir. Ġnəklərin orta canlı kütləsi 425 ki, bir çox təssərrüfatlarda isə 459 kq-a çatmıĢdır. Buğalarin canlı kütləsi 750-800 kq olmaqla cinsin 1 sinif standartına uyğundur. Normal bəslənmə Ģəraitiundə 6 aylıqda cavanların canlı kütləsi 175 kq-a çatırlar. Azərbaycanda bəslənmiĢ 18 aylıq diĢilərin canlı kütləsi 320 kq –a çatırlar. 24 aylıqda isə 395 kq – a çatmıĢlar. Ġnəklərin süd məhsuldarlığı orta hesabla 2675 kq, süddə yağ 3,7% olmuĢdur. Bir çox qabaqcıl təsərrüfatlarda bu inəklərdən 4000 kq-dan artıq süd sağılmıĢdır. Ala-tau malı Bu mal Qazaxstsnın və Qırğızıstan respublikasının malının Ģvis və kostroma cinsli buğalarla çarpazlaĢdırılması nəticəsində yaradılmıĢdır. Ala-tau malın süd məhsuldarlığı saxlandığı yerdən və Ģəraitdən asılı olaraq dəyiĢkəndir. Onlar 1800- 4200 kq arasında süd vermə qabiliyyətindədir. ġəkil-59.Ala-tau malı. Bir çox təsərrüfatlarda naxırın orta süd məhsuldarlığı 5090 kq- olmuĢdur. Rekordçu inəklər 6500-7200 kq süd verirlər. Damazlıq təsərrüfatlarında inəklərin canlı kütləsi 490-540 kq-olmuĢdur. Bəzi hallarda bu göstərici 650 kq-a çatır. Buğaların canlı kütləsi 800-1100 kq- dır. Yüksək bəslənmə Ģəraitində cavanlar 18 aylıqda 450-550 kq- canlı kütləyə çatırlar. Kostroma Bu cins südlük istiqamətli Kostroma vilayətinin “karavayeva” təsərrüfatında yerli qaramal, Alqaur və ġvis cinsin törədiciləri ilə yaxĢılaĢdırma aparılmıĢ və uzun müddət seçmə-taylaĢdırma nəticəsində yaradılmıĢdır. “karavaev” damazlıq zavodunda inəklər ġəkil-60. Kostroma cinsin inəyi. 103 19-22 il istifadə edilmiĢ və ömrü boyu 120247 kq və ya 3570 kq süd yağı (kərə yağı) vermiĢdir. Rekordçu inək PosluĢnisa-II altıncı laktasiyada 16262kq süd vermiĢ, südündə yağ 3,92%-olmuĢdur. Həmin təsərrüfatda “Qror” ləqəbli inək 300 gündə 14275kq süd vermiĢ, süddə yağ 3,77%-olmuĢdur. Bu cinsin cavanları 18 aylıqda 450-500kq canlı kütləyə çatır. Respublikamızın qərb bölgəsində çox geniĢ istifadə olunur. Az ərbaycan Respublikasında heyvandarlığın və ziyy ə ti v ə inkişafı. Son 20 ildə respublikamızda (1990-2010) iri buynuzlu qaramalın baĢ sayı (1831,6-2600,4) artmıĢdır. Həmin dövürdə respublikamızda ət istehsalı 115,6 min ton, süd istehsalı isə 1.080.640 tona çatmıĢdır. Bu göstəricilər isə əvvəlki Illərə nisbətən hər inəkdən sağılan südün miqdarının azalması deməkdir. Əgər dünyada qaramalın baĢ sayının və ona uyğun məhsul istehsalının dəyiĢməsinə nəzər yetirsək aydın olar ki, dünyada 1990-cı ildə iri buynuzlu qaramalın baĢ sayı 24,9 milyon baĢ (1293,6; 1318,5) artmıĢdır. 2000-ci ilə nisbətən 2010-cu ildə isə qaramalın baĢ sayı 22,6 milyon baĢ (1318,5-1341,1) artmıĢdır . 1998-2005-ci ildən ən yüksək süd məhsulu verən ölkələr: Ġsrail- 6950 kq, ABġ-da 7960 kq, Ġsveçrə-7560 kq, Niderland-6950 kq, Danimarka-6960 kq, Yaponiya- 6890 kq, Cənubi Koreya-6540 kq, Finlandiya-6380 kq, Kanada-6380 kq hər inəkdən süd sağılmıĢdır. 1990-cı ildə Azərbaycanda hər inəkdən sağılan süd 1160 kq arasında olmuĢdur. Baxmayaraq ki, cins tərkibində də dəyiĢkənlik baĢ vermiĢdir ancaq yemləmə səviyyəsi aĢağı olduğu üçün hər inəkdən sağılan süd az olmuĢdur. Azərbaycan maldarlığının tarixi inkiĢafına nəzər yetirsək məlum olar ki, burada yetiĢdirilən və yayılmıĢ qaramal cinsləri iki yerə bölünmüĢdür. ġəkil-61.Azərbaycanda yetiĢdirilən ġvis mələzi. Böyük qafqaz və kiçik qafqaz malları .Onu qeyd etmək lazımdır ki, Kiçik qafqaz qaramal cinsləri özlərinin diri çəkisinə görə böyük qafqaz malı ilə müqayisədə yüksək olmuĢdur. Müstəqil Azərbaycan Respublikamızda bazar iqtisadiyyatına keçidlə əlaqədar olaraq maldarlıq sahəsi və onun məhsuldarlığı son illərin statistik məlumatlarına əsasən tədricən, ilbəil yaxĢılaĢmağa meyl etdiyi görünür. Əgər son 20 ilin mövcud qaramalın cins tərkibinə nəzər yetirsək dinamik cins dəyiĢmə aĢağıdakı kimi görünər. Azərbaycan Respublikasında qaramalın damazlıq keyfiyyətini aĢağıdakı cədvəldə görə bilərik. Azərbaycan Respublikasında qaramalın damazlıq keyfiyyəti .Cədvəl 12. Azərbaycan Yüklə 7,25 Kb. Dostları ilə paylaş:
|