Azərbaycan Respublikası Təhsil Nazırliyi Azərbaycan Respublikiası Kənd Təsərrüfatı Nazirliyi Azərbaycan Dövlət Aqrar Universiteti.
Yüklə 7,25 Kb. Pdf görüntüsü
|
5 Dünyada olan heyvanların baĢ sayı.(min baĢ ). Cədvəl-1. Heyvan növü 2000 2007 2008 2000-ci ilə nisbətən% Ġri buynuzlu qaramal 1346430 1348705 1347473 100,2 Ġnək CamıĢ Dəvə Donuz Qoyun Keçilər Toyuq Ördək HinduĢka Qaz At Qatır EĢĢək 226028 164446 19105 908166 1057828 725470 14461000 887000 239000 234200 58543 13543 42771 245000 244110 177243 180702 31101 24732 914429 941281 1076753 1140311 826482 861901 17665127 18398436 1095612 1074356 472360 482425 343335 351373 43879 58770 11582 11207 41631 43495 108,4 107,8 129,4 103,7 107,8 118,9 127,6 123,6 201,6 146,6 100,4 85,5 101,7 Son 8 il ərzində heyvandarlıq məhsullarının dəyiĢilmə dinamikası aĢağıdakı cədvəldə verilmiĢdir. Mal əti istehsalı 5,5%, donuz 10,4%, quĢ əti-27,8%, qoyun əti-8,8%, keçi 26,35, at əti -9.3% artmıĢdır. Ayrı - ayrı növlər üzrə məhsul artımı aĢağıdakı cədvəldə verilmiĢdir.2007- 2008 ci ilər arasındada dəyiĢiklər olmuĢdur. Heyvanların baĢ sayı kimi onların məhsuldarlıq göstəriciləridə fərqlənmiĢdir. Mal əti 4,6%,donuz 4,0%, quĢəti 5,6%,ördək 5,5%,qaz əti 6,3% hind quĢu əti 4,1% artmıçdır. Süd istehsalı artmıĢdır: inək südü 2,4%, keçi 2,7%, camıĢ 3%.Cədvəl-2. Dünyada istehsal olunan müxtəlif növ ət.(min.ton.) Cədvəl-2. Məhsul növü 2000 2007 2008 2000-ci ilə nisbətən, %. il ərzində adam baĢına ,kq. Cəmi ,ət O cümlədən: Buzov və mal əti CamıĢ əti Quzu və qoyun əti Keçi Donuz QuĢ əti At əti Ġnək südü CamıĢ südü Qoyun südü Keçi südü Toyuq yumurtası BaĢqa növ yumurtalar. 232965 56517 3028 7624 3813 89584 68010 682 488213 68177 8004 12377 51354 4038 262650 279572 59630 62363 3323 3469 8295 8255 4816 4920 98894 102829 86947 79372 745 751 565062 578445 86574 89277 9044 9125 14817 15216 58736 60609 4448 4907 112,7 105,5 109,7 108,8 126,3 110,4 127,8 109,2 115,7 127,0 113,0 119,7 114,4 117,6 40,8 9,1 0,5 1,2 0,7 15,0 11,6 0,1 84,5 13,0 1,3 2,2 8,9 0,7 6 Südlük maldarlığı inkiĢaf etdirmək üçün təsərrüfatlarda holiĢtinləĢmə iĢi aparılır və alınnmıĢ balalardan intensiv bəslənmə yolu ilə naxırın cins tərkibi yeniləĢirilir ki, bu da süd məhsuldarlığının artırılması imkanını yaradır. Qabaqcıl südlük təsərrüfatlarda heyvanların baĢ sayının məhsuldar heyvanların hesabına artırılmasını əsas üsul hesab edirlər. Bu heyvanların genotipində homoziqotluğu artırmaq və uzunömürlü naxırlar yaradılması üçün tədbirlərin aparılması nəzərdə tutulur. Xüsusən son illərdə uzunömürlü heyvanların yaradılması da nəzərdə tutulmuĢdur. Ona görədə son illər yaradılan cinslərin zebu qanlı olması heç də təsadüfü deyildir. Çünki zebuqanlı heyvanlar uzunömürlü olmaqla qanparazitar xəstəliklərə çox dözümlüdür. Son illərin statistik təhlilərindən aydın olur ki, südlük qaramalın baĢ sayı və süd məhsuldarlığı dəyiĢmiĢdir. Xüsusən son 7 il ərzində inəklərin baĢ sayı 8,48 %, süd istehsalı isə 15,7% artmıĢdır. Avropada inəklərin baĢ sayı 39,1% süd məhsuldarlığı 33,1% artmıĢdır. Asiyada inəklərin baĢ sayı 31,15%, süd məhsuldarlığı 73,6% yüksəlmiĢdir. ġimali Amerikada ana heyvanların baĢ sayı 23%, süd məhsuldarlığı 5,2% azalmıĢdır. Cənubi Amerikada inəklərin baĢ sayı 13,6%, süd məhsuldarlığı 21,5% artmıĢdır. Afrikada süd istehsalı 40%, Okeanlarda 7,1% yüksəlmiĢdir. Dünya maldarlığında inəklərin nisbi dəyiĢməsi ətlik maldarlığın üstünlüyü ilə getmiĢdir. Dünyada ən çox mal əti istehsalı ABġ-yerinə yetirilir. Bu ölkədə mal əti istehsalı ətlik qaramal hesabına ödənilir. Burada naxırın tərkibində ətlik cins inəklərinin baĢ sayı 33 milyonadək yüksəlmiĢdir. Hər il kəsilən malın baĢ sayı 36 milyona yaxınlaĢır. Ġl ərzində ABġ-da 12 milyon ton ət istehsal olunur ki, buda Avropaya ixrac olunan ətin 33%-ni təĢkil edir. Bu göstərici ümümi dünyada ət istehsalının 20%-i deməkdir. Ətlik maldarlıqda ana-bala bəslənməyə daha çox üstünlük verilməklə ət istehsalına rentabellilik gətirir. Ġntensiv texnologiya əsasında yemləmə aparılaraq qısa müddət ərzində çəki artımı almaq üçün qarıĢdırılmıĢ qarıĢıq yem birləĢmələrindən geniĢ istifadə olunur. Bunun üçün 40-125 min baĢlıq xüsusi kökəltmə təsərrüfatlarında 3-8 aylıq müddətində istənilən nəticələr əldə olunur. Kökəltmədə gün ərzində 1500 qram cəki artımı alınır. Bazar tələblərinə uyğun olaraq heyvanların canlı kütləsi 460-550 kq-a qədər kökəldilir. Uzun illər Rusiyada südlük cins inəklərin baĢ sayı 21 milyon baĢdan çox olmasına baxmayaraq hər baĢdan illik süd sağımı 2000-4700 kq alınır ki, buda əhalinin nə südə olan, nədə ki, ətə olan tələbatını ödəyir. Hazırda Rusiyada əvvəliki illərə nisbətən ümümumi südlük qaramalın baĢ sayı 9,5 milyon baĢ azalmıĢdır. Ona görədə ümumi süd istehsalının artırmaq üçün yüksək keyfiyyətli süd məhsuldarlığına malik inəklərin naxırda artırılması qarĢıya məqsəd qoyulmaqla, mövcud anaların süd məhsuldarlığını iki dəfə artırmaq inkanı vardır. Ətlik maldarlıqda isə ancaq buzov alınır. Rusiyada südlük və ətlik maldarlığın strukturu 2:1 nisbətindədir. Ətlik maldarlığı otlaq Ģəraitində kökəldilməsi iqtisadi cəhətdən səmərəlidir. Bu kökəltmədə gün ərzində 1200 qram çəki artımı əldə olunur. Tez yetiĢkən heyvandarlıq sahəsi olan donuzĢuluq inkiĢaf tempinə görə baĢqa sahələrə nisbətən az olmuĢdur. Belə ki, 2000-ci ildə cəmi donuzların baĢ sayı 908166 min baĢ olmuĢdursa. 2007-ci ildə bu göstərici 914420 min baĢa çatmıĢdır yəni az fərqli olmuĢdur. Asiya dövlətlərində 2000-ci ilə (535553min baĢ) nisbətən 2007-ci ildə (535077 min baĢ ) donuzların baĢ sayında azalma olmuĢdursa, Avropada mütənasib olaraq 2000-ci ildə 185889min baĢ olduğu halda bu rəqəm 2007-ci ildə 198040 min baĢa qədər yüksəlmiĢdir. Yüklə 7,25 Kb. Dostları ilə paylaş:
|