Azərbaycan respublikasi kənd təSƏRRÜfati naziRLİYİ aqrar elm məRKƏZİ

da  doktorluq  dissertasiyası  müdafıə  etmişdir.  Dissertasiyada 

irəli  sürülmüş və əsaslandınlmış  elmi müddəalar, təklif,  fıkir 

və  ideyalann  bir  çoxu  sonrakı  illər  ərzində  öz  tətbiqini 

tapmış  və  bir  çox  elmi  fıkirlər  bu  gün  də  öz  aktuallığını 

saxlayır.

Azərbaycan  dövlətinin  məhsuldar  qüw ələrin  daha 

səmərəli  yerləşdirilməsi, 

sənayenin  sahə  quruluşunun 

mütərəqqi  istiqamətdə  təkmilləşdirilməsi  üçün  gördüyü 

tədbirləri  əldə  rəhbər  tutaraq  A.A.Nadirov  70-ci  illərdə  öz 

tədqiqatlarım  daha  da  dərinləşdirmiş  və  1976-cı  ildə  nəşr 

etdirdiyi  "Azərbaycanda  sənayenin  səmərəli  yerləşdiril- 

məsinin 

iqtisadi 

problemləri" 

adlı 

böyük 

həcmli 

monoqrafıyasında  (Bakı,  Elm,  1976,  15,9  ç.v.)  ümumiləş- 

dirmişdir.  Bu  kitab  o  zaman  elmi  ictimaiyyət  tərəfmdən 

yüksək  qiymətləndirilmiş  və  SSRİ  EA-nın  hesabatma  daxil 

edilmişdir.  Kitabda  respublikadaxili  iqtisadi  rayonlarda 

sənayenin  inkişaf  etdirilməsinin  obyektiv  əsaslanna  aid 

zəngin  materiallar  təhlil  edilib  ümumiləşdirilməklə  həmin 

dövr  üçün  çox  aktual  olan  belə  bir  düzgün  nəticə  çıxa- 

nlmışdır ki,  respublikamızın  iqtisadi  rayonlannda  sənayenin 

sonrakı  kompleks  və  səmərəli  inkişafı  üçün  əlverişli  zəmin 

artıq yaranmışdır.  Müəllif həmçinin  respublikadaxili  iqtisadi 

rayonlarda sənayenin inkişaf səviyyəsinin müəyyən edilməsi 

metodikasmı,  sənaye  sahələrinin  iqtisadi  təyinatma  görə 

qruplaşdmlması  və  inkişaf  səviyyəsinin  müəyyən  edilməsi 

üsulunu  nəzəri-metodoloji  əsaslannı  tədqiq  etmiş,  iqtisadi 

rayonlarda  sənayenin  gələcək  səmərəli  inkişafına  dair 

praktiki  əhəmiyyət  kəsb  edən  bir  sıra  mühüm  müddəa  və 

fikirlər irəli sürmüşdür.

34

A.A.Nadirovun  sənayeyə  həsr  olunmuş  bu  və  ya  digər 

əsərlərində  respublikada  sənayenin  tarixi  inkişaf mərhələləri 

müəyyən  edilmiş  və  müxtəlif xarakterli  zəngin  materiallan 

sistem  halında  təhlil  etmək  əsasmda  hər  mərhələdə  onun 

ərazi  üzrə  yerləşməsi  və  inkişafı  vəziyyəti  qiymətlən- 

dirilmişdir.  M üəllif  haqlı  olaraq  belə  bir  həqiqəti  sübut 

etmişdir  ki,  Azərbaycan  sənayesinin  iqtisadi  rayonlarda 

inkişafında  əsas  irəliləyiş  Böyük  Vətən  müharibəsindən 

sonrakı  dövrdə  və  xüsusilə  də  Ulu  öndər  H.Əliyevin 

Azərbaycan KPMK-nin birinci katibi olduğu 70-80-ci  illərdə 

baş vermişdir.

A.A.Nadirovun  əsərlərində  Azərbaycan  sənayesinin 

inkişafı  və  ərazi  üzrə  yerləşdirilməsinin  vəziyyəti  ətraflı 

təhlil  edilmiş,  onun  mövcud  inkişaf  səviyyəsi,  ümumi 

iqtisadi  səmərəlilik,  mütərəqqi  sahə  quruluşu  və  yerli 

xammaldan 

kompleks 

istifadə 

edilməsi 

baxımından 

qiymətləndirilməsi  ilə diqqəti çəkmişdir.

A.A.Nadirovun  əsərlərində respublika  sənayesinin  yaxın 

və  uzaq  gələcəkdə  iqtisadi  rayonlar  üzrə  dərin  ixtisas- 

laşması,  kompleks  və  səmərəli  inkişafı,  istehsalın  daha 

optimal yerləşdirilməsi  istiqamətləri müəyyən edilmişdir.  Bu 

baxımdan  o,  70-80-ci  illərdə  dərc  olunmuş  əsərlərində 

respublika  sənayesinin  yerli  xammalın  hasilatı  ilə  bağlı- 

lığınm  imkan  daxilində  məhdudlaşdınlmasının,  əməktutum- 

lu  sahələrin  üstün  inkişafının,  eyni  zamanda  respublikada 

istifadə olunan bir çox yerli xammal ehtiyatlannın kompleks 

halda 

emalınm 

həyata 

keçirilməsinin, 

ümumiyyətlə 

sənayenin  həm  iqtisadi  rayonlarda,  həm  də  respublikada 

bütövlükdə  kompleks  inkişaf  səviyyəsini  yüksəltməyin  və

35

---

ixtisaslaşdırılmasmm 

dərinləşməsinin 

zəruriliyini 

və 

yollannı  inandırıcı  şəkildə  əsaslandırmışdır.  İndi  Azər- 

baycanda  bazar  münasibətləri  yenicə  inkişafa  başladığı  bir 

vaxtda  A.A.Nadirovun  həllini  zəruri  hesab  etdiyi  məsələlər 

daha böyük aktuallıq kəsb edir.

1981-ci  ildə Azərbaycan Elmlər Akademiyasınm  müxbir 

üzvü seçilmişdir.

A.A.Nadirov öz tədqiqatlannda həmçinin sənayedə elmi- 

texniki  və  texnoloji  tərəqqi  problemlərinə  həmişə  böyük 

diqqət  yetirmişdir.  O,  80-ci  illərdə  "Azərbaycan  SSR-in 

elmi-texniki  tərəqqisinin  kompleks  proqramı"nm  işlənib 

hazırlanmasmm  əsas  rəhbərlərindən  və  icraçılarından  biri 

olmuşdur.  Bu  sahədə görülmüş  işlər keçmiş  SSRİ  EA,  SSRİ 

Dövlət  Plan  Komitəsi  və  Dövlət Tikinti  Komitəsi  tərəfindən 

müsbət qiymətləndirilmiş və respublikanın bir çox alimlərilə 

birlikdə ona təşəkkür elan edilmişdir.  A.A.Nadirovun  sənaye 

sahəsində  apardığı  tədqiqatların  bu  və  ya  digər  nəticələri 

Azərbaycan  Respublikasında  ayrı-ayrı  dövrlərdə  məhsuldar 

qüw ələrin  inkişafı  və  sənayenin  ərazi  təşkili,  plan  və 

proqnozlannm işlənib hazırlanmasınm əsasını qoymuşdur.

1989-cu  ildə Azərbaycan  Elmlər Akademiyasınm  həqiqi 

üzvü  seçilmişdir.  90-cı  illərdə  A.A.Nadirovun  elmi-tədqiqat 

fəaliyyəti  daha  da  genişlənmiş  və  çoxcəhətli  olmuşdur.  Bu 

illərdə  onun  yaradıcılığının  əsas  istiqamətini  müstəqillik 

qazanmış  Azərbaycan  Respublikasmm  bazar  münasibət- 

lərinə  keçməsi  xüsusiyyətləri  və  mərhələləri,  iqtisadi 

müstəqilliyinin  qorunub  saxlanması  və  möhkəmləndirilməsi 

ilə  əlaqədar  vacib  məsələlər  təşkil  etmişdir.  O,  Azərbaycan 

iqtisadiyyatmm  düşdüyü  dərin  böhranm  təhlilinə,  onun

36

səbəbləri  və  xarakterinin  açılmasına  özünün  bir  sıra 

əsərlərində xüsusi diqqət yetirmişdir.

Son üç-dörd ildə onun apardığı elmi-tədqiqat işlərində və 

dövri mətbuatda çap olunmuş elmi əsərlərində Azərbaycanm 

gələcək  iqtisadi  inkişafına bir baxış,  iqtisadi  islahatlann  Çin 

yolu,  mülkiyyət  münasibətlərinin  formalaşması,  Azərbayca- 

nın  bazar  iqtisadiyyatına  keçməsi  və  dünya  iqtisadiyyatına 

inteqrasiyası,  bu  istiqamətdə  neft  kontraktlannm  mahiy- 

yətinin  və  əhəmiyyətinin  açılması,  iqtisadiyyatın  gələcək 

inkişaf  yollannm  müəyyənləşdirilməsi,  iqtisadi  islahatlar 

sahəsində qabaqcıl ölkələrin təcrübəsinin təhlili və yayılması 

kimi aktual məsələlər mühüm yer tutur.

Akademik  A.A.Nadirov  həmişə  respublikamızda  gedən 

iqtisadi  hadisə və prosesləri  dərindən  duymuş,  iqtisadiyyatın 

səmərəli  inkişafı  mənafeyinin  iqtisad  elmi  qarşısında 

qoyduğu  problemləri  vaxtında  dərk  etmiş  və  onlann  həlli 

yollarmı öz əsərlərində aydın göstərə bilmişdir.

A səf müəllim uzun illərdir ki, həm respublikamızda, həm 

də  onun  hüdudlarmdan  xeyli  kənarlarda,  Yaxın  və  Uzaq 

xarici  ölkələrdə  Azərbaycan  elminin,  xüsusilə  iqtisad 

elminin  nailiyyətlərini  nümayiş  etdirir  və  bu  işin  əsas 

təşkilatçılanndan  və  təbliğatçılanndan  biri  kimi  səmərəli 

fəaliyyət göstərir.

O, 

1958-1992-ci  illərdə  (34  il)  Azərbaycan  EA 

İqtisadiyyat  İnstitutunda  şöbə  müdiri,  eyni  zamanda  1964- 

1981-ci  illərdə  həmin  institutda  elmi  hissə  üzrə  direktor 

müavini,  1981-ci  ildən  1990-cı  ilədək  Azərbaycan  EA 

Rəyasət  Heyətində  baş  elmi  katib,  1990-1998-ci  illərdə 

Akademiyanm  akademik-katibi  vəzifələrində  işləməklə

37

---