Azərbaycan respublikasi təHSİl naziRLİYİ azərbaycan döVLƏT İQTİsad universiteti «magistraтura məRKƏZI»

77 

 

 ƏDƏBIYYAT SIYAHISI 

 

1. Azərbaycan  Rеspublikasının  Mülki  Məcəlləsi.  Bakı,  «Qanun».2006.  -

704 s. 

2. Azərbaycan Rеspublikasının Vеrgi Məcəlləsi. Bakı, «Qanun».2007-288 

s. 

3. Azərbaycan  Rеspublikası  Nazirlər  Kabinеtinin  18  iyun  2005-  ci  ildə 

təsdiq  оlunmuş  «2005-2008-ci  illərdə  Milli  Mühasibat  Uçоtu  Standartlarının 

tətbiqi üzrə Prоqram»ı. 

4. Kоmmеrsiya təşkilatları üçün Milli Mühasibat Uçоtu Standartlarının 

Kоnsеptual Əsasları. Azərbaycan Respublikası Maliyyə Nazirinin 2007- ci il “ 

23 ” iyul tarixli I -73/1 nömrəli əmri ilə təsdiq edilmişdir   

5. Mühasibat  uçоtu  haqqında  Azərbaycan  Rеspublikasının  Qanunu. 

Minimax Cоnsaltinq.Bakı, 2004.-50 s. 

6. «Mühasibat  uçоtu  haqqında  Azərbaycan  Rеspublikasının  Qanununun 

tətbiqi  haqqında»  Azərbaycan  Rеspublikası  Prеzidеntinin  7  fеvral  2005-  ci  il 

tarixli fərmanı. 

7. “Maliyyə hеsabatlarının təqdimatı üzrə» kоmmеrsiya təşkilatları üçün 

1№-li Milli Mühasibat Uçоtu Standartlarının tətbiqi üzrə şərhlər və tövsiyyələr. 

Azərbaycan Respublikası Maliyyə Nazirinin 2009- cu il “13” yanvar tarixli I-

08 nömrəli əmri ilə təsdiq edilmişdir.   

8. Milli Mühasibat Uçotu Standartlarının hazırlanması və qəbul edilməsi 

Qaydaları. Azərbaycan Respublikasının Maliyyı Nazirinin "27"iyun 2005-ci il 

tarixli I-79 nömrəli əmri ilə təsdiq edilmişdir.  

9. Abbasоv  Q.Ə.  Idarəеtmə  uçоtunun  təşkili  prinsipləri.  Mоnоqrafiya. 

Bakı, Еlm. 2006-375 s. 

10. 

Cəfərli H.A. Iqtisadi təhlil. Dərslik. Bakı. «Еlm və təhsil».2009.-

560 s. 

11. 

Müslümоv  S.Y.,  Kazımоv  R.N.  Maliyyə  təhlili.  Dərslik.  Bakı, 

CBS, 2011 

---

78 

 

12. 

Mahmudоv  I.M.,  Zеynalоv  T.Ş.,  Ismayılоv  N.M.  Iqtisadi  təhlil. 

Dərslik.  Bakı, 2010 

13. 

Qasımоv  S.M.  Dənizdə  nеft  və  qazçıxarma  sənayеsində 

idarəеtmə uçоtunun təşkili prоblеmləri və tətbiqi istiqamətləri. Bakı. 2002. 

14. 

 

Səbzəliyеv  S.M.  Mühasibat  (maliyyə)  hеsabatı.  AzDIU,  Bakı, 

2003 

15. Аксеенко  А.Ф.,  Петрова  В.Л.    Учет  и    анализ  затрат  на 

производство продукции. М., «Финансы и статистика» 2000 

16. Баканов М.И., Шеремет  А.Д. Теория экономического анализа. М., 

«Финансы и статистика» 2003 

17. Жак  Ришар.  Аудит  и  анализ  хозяйственной  деятельности 

предприятия. М.: «ЮНИТИ», 1997 

18. Зудилин  А.П.  Анализ  хозяйственной  деятельности  развитых 

капиталистических стран. 2-е изд. Екатинбург, Каменный пояс, 1992  

19. Ефимова  О.В.  Финансовый  анализ.  М.,  «Бухгалтерский  учет», 

2002 

20. Ковалев  В.В.,  Волкова  О.Н.  Анализ  хозяйственной  деятельности 

предприятия.  М., «Проспект», 2002 

21. Ковалев  В.В.  Финансовый  анализ:  управление  капиталом,  выбор 

инвестиций, анализ отчетности. М, Финансы и статистика, 1996 

22. Кондраков  Н.П.  Бухгалтерский  учет,  анализ  хозяйственной 

деятельности и аудит, 2 изд. М.: Перспектива, 1994 

23. Русак  Н.А.  Экономический  анализ  промышленных  предприятий. 

Минск: Беларусь, 2003 

24. Савицкая 

Г.В. 

Анализ 

хозяйственной 

деятельности 

промышленного предприятия. Минск: ИСЗ, 2003 

25.  Чумаченко  Н.Г.  Учет  и  анализ  в  промышленном  производстве 

США. М.:Финансы, 1971 

 

 

---

79 

 

 

 

 

 

 

Azərbaycan Dövlət Iqtisad Univеrsitеtinin Magistratura 

Mərkəzinin II kurs 2426- cı qrup magistrantı Kosayev 

Vüsal Dilman oğlunun  «MMUS şəraitində məhsulun maya 

dəyərinin təhlili problemləri»

  

mövzusunda yazdığı magistr 

dissеrtasiya işinin 

 

                                                       RЕFЕRATI 

Mövzunun  aktuallığı.        Mühasibat  uçotu,  maiiyyə  və  statistik 

hesabatların beynəlxalq standartlara uyğunlaşdırılması, onlardakı çoxlu sayda 

göstəricilərin  ixtisar  edilməsi  ənənəvi  qaydalardan  fərqli  olan  və  bazar 

iqtisadiyyatının  tələblərinə  tam  cavab  verən  idarəetmə  təhlilinin  yeni 

metodikasının işlənib hazırlanmasını zəruri edir. Belə bir metodikanın işlənib 

hazırlanması  idarəetmədə  strateji  və  taktiki  problemlərin  həll  edilməsi, 

bazarın  tələbatına  və  özünün  istehsal  potensialına  uyğun  məhsul  (iş  və 

xidmətlər)  istehsalı  və  satışı  prosesində  işgüzar  tərəfdaşın  düzgün  seçilməsi, 

bütün  növ  risklərin,  xüsusi  mülkiyyətin  və  bununla  əlaqədar  qeyri-

müəyyənliyin mövcud olduğu hazırkı şəraitdə kommersiya sirri sayılan  maya 

dəyərinin  dəqiq  müəyyən  olunması  və  qiymətləndirilməsi  üçün  mühüm 

əhəmiyyətə  malikdir. Ona görə də bazar iqtisadiyyatı şəraitində  məhsulun  (iş 

və  xidmətlərin)  maya  dəyəri  qiymətin  əmələgəlməsinə  və  mənfəətin 

formalaşmasına  bilavasitə  təsir  edən  əsas  amillərdən  biri  kimi  daim  diqqət 

mərkəzində  olmalı,  bu  göstəricinin  səviyyəsinin  dəyişməsinə  təsir  göstərən 

xarici  (qiymət;  icarə  haqqı;  amortizasiya  ayırmaları  norması;  tibbi  və  sosial 

sığortaya ayırmalar və s.) və daxili (əsas və dövriyyə kapitalından istifadənin 

---

80 

 

yaxşılaşdırılması;  əmək  məhsuldarlığının  yüksəldilməsi;  əmək  ödənişlərinin 

forma  və  sistemləri;  məhsul  (iş  və  xidmətlər)  satışından  yaranan  gəlirlərin 

həcmi və s.) amillər hərtərəfli öyrənilməli və qiymətləndirilməlidir. 

Bazar  münasibətləri  şəraitində  idarəetmə  təhlilinin  sayca  altıncı  bloku 

sayılan məhsulun (iş və xidmətlərin) maya dəyərinin öyrənilməsi üçün zəruri 

olan  informasiya,  məsrəfləri  yaranma  yerləri,  məmulat  növləri  və  məsuliyyət 

mərkəzlərinə  görə  təsnifləşdirməyə  imkan  verən  istehsal  uçotunun 

məlumatlanna  əsaslanır.  Lakin,  maya  dəyərini  əks  etdirən  göstəricilərin 

ümumiləşdirilmiş  şəkildə  verilməsi,  həmin  göstəricilərin  bir  sıra  hesabat 

formaları  arasında  səpələnməsi  (ayrı-ayrı  məhsul  növlərinin  kaikulyasiyası; 

«Mənfəət  və  zərər  haqqında  hesabat»  və  s.),  müxtəlif  məmulat  vahidlərinin 

maya  dəyərinin  kalkulyasiyasının  nöqsanlardan  xali  olmayan  və  məsrəfləri 

yalnız iqtisadi elementlər üzrə təsnifləşdirməyə imkan verən «Məhsulun (iş və 

xidmətlərin)  maya  dəyərinə  daxil  edilən  xərclərin  tərkibi  haqqında 

Əsasnamə»yə  uyğun  müəyyən  edilməsi  mövcud  olan  informasiyanı  operativ 

şəkildə qiymətləndirməyə imkan vermir.  

Eyni  zamanda,  məsrəflərin  uçotunun  və  məhsulun  (iş  və  xidmətlərin) 

maya  dəyərinin  təhlilinin  dəqiqləşdirilmə  dərəcəsinin  müəssisənin  (firmanın) 

istehsal  uçotu  sahəsində  həyata  keçirdiyi  uçot  siyasətindən  asilılığı  müxtəlif 

mülkiyyət  münasibətlərinə  mənsub  olan  təsərrüfat  subyektləri  üçün  vahid 

metodikanın işlənib hazırlanmasına  mane olur.   Digər  tərəfdən,    mülkiyyət   

münasibətlərindən      və      sahə  mənsubiyyətindən      asılı  olmayaraq  bütün 

müəssisələr  üçün  vahid  kalkulyasiya  maddələri  nomeklaturasının  mövcud 

olmaması  həmin  təsərrüfat  subyektləri  üçün  bir-birindən  fərqli  olan 

metodikalann  işlənib  hazırlanmasına  və  iqtisadi  təhlilin  «sistemlilik»  və 

«komplekslik»  adlı  başlıca  prinsiplərinin  tələblərinin  pozulmasına  gətirib 

çıxarır. 

Ona  görə  də,  fikrimizcə,  müxtəlif  mülkiyyət  münasibətlərinə  mənsub 

olan  müəssisə  və  firmalarda  məsrəflərin  uçotunun  bazar  iqtisadiyyatının 

atributu  sayılan  «direkt-kostinq»  sistemi  üzrə  təşkili  mövcud  nöqsan  və 

---