Azərbaycan respublikasi təHSİl naziRLİYİ azərbaycan

Шякил 1. Aккумулйатор батарейасынын гурулушу:

Шякил 2. Aккумлйатор batareyasının ишлямя схеми:
а-долдурма; б-бошалма.


Сеператорлар мцсбят вя мянфи лювщялярин бир-бириня тохунмасынын гаршысыны алыр, анжаг онларын фяал кцтлясиня електролитин сярбяст тохунмасына имкан верир. Сеператорлар цчцн материал кими мипор (микромясамяли ебонит), пластик кцтля (мипластлар - полихлорвинил гатранлар ясасында щазырланан микромясамяли пластик кцтляляр) вя шцшя-кечядян (механики мющкямлийи кифайят гядяр олмадыьындан башга материалларла комбинасийасы шяклиндя ишлядилир) истифадя едиля биляр.
Мцсбят вя мянфи лювщялярин пакетляри сеператорларла бирликдя блоклары ямяля эятирир. Блокда мянфи вя мцсбят лювщяляр нювбяляшир, щяр ики гоншу лювщя арасында сеператор гойурлар. Кянар лювщя даща мющкям фяал кцтляли мянфи лювщялярдир.
Generator qurğuları. Avtomobillərdə generator, mühərrikin işi zamanı elektrik qəbuledicilərini və akkumulyator batareyasını doldurarkən elektrik enerjisi ilə təchiz edir. Avtomobil generatorları iki tipdə olurlar: sabit cərəyan generatorları və elektromaqnit həyəcanlandırıcılı dəyişən cərəyan generatorları.
Son dövrlərdə avtomobillərdə və traktorlarda sabit cərəyan generatorları dəyişən cərəyan generatorları ilə əvəz edilir. Buna səbəb dəyişən cərəyan generatorlarının daha etibarlı işləməsidir. Dəyişən cərəyan generatorları əsasən statordan, rotordan, iki qapaq və pərdən ibarətdir. Stator bir-biri ilə lakla təcrid olunmuş elektrotexniki polad vərəqlərdən yığılır. Statorun daxili səthində hər birində altı ədəd olan üç qrupa ayrılan dolaq qoyulan pazlar vardır. Qrupdakı dolaqlar ulduz şəklində ardıcıl birləşdirilirlər. Bütün üç qruplar bir-birləri ilə bir uc ilə birləşirlər,
hər qrupun ikinci ucları isə düzləndiriciyə çıxarılır. Stator hər iki tərəfdən alüminiumdan tökülmüş, yastıqlarında rotor quraşdırılan qapaqlarla bağlanır.
Rotor, ucları iki mis kontakt üzüyə lehimlənən həyəcanlandırma dolağının cüt qütblərinə malik elektromaqnitdən ibarətdir. Üzüklərə fırça tutqaclarında quraşdırılan fırçalar toxunurlar. Bir fırça generatorun gövdəsinə, o birisi isə izolə edilmiş çıxış sıxacına birləşdirilir.
Mühərrik işləyən zaman həyəcanlandırma dolağı sabit cərəyan AKB-dan maqnit sahəsi yaradaraq qidalanır. Rotor fırlanan zaman statorun hər bir sarğısı altında rotorun şimal və cənub qütbləri növbələşirlər. Statorun çıxışından keçən maqnit seli öz istiqamətini və ölçüsünü dəyişir, bu zaman statorun sarğılarında e.h.q. induksiyalanaraq ölçü və istiqamətini dəyişir. Üç fazalı cərəyan silisium diodlarından ibarət düzləndiriciyə verilir. Düzləndiricilər üç fazalı dəyişən cərəyanın sabit cərəyana düzləndirmək üçün xidmət edirlər. Generator üç çıxışa malikdir: müsbət (+), şunt (ş), mənfi (-). Generator cərəyanının gərginliyi AKB cərəyanının gərginliyindən çox olarsa, həyəcanlandırma sarğısı generator cərəyanı ilə, əgər az olarsa onda həyəcanlandırma sarğısı AKB cərəyanı ilə qidalanır. Generator rotorunun fırlanma tezliyinin dəyişməsi zamanı sabit gərginliyi, yükü və temperaturu saxlamaq üçün rele-tənzimləyicidən istifadə edilir. Avtomobillərdə yarımkeçirici kontaktlı tranzistorlu və kontaktsız tranzistorlu rele-tənzimləyicilər quraşdırılır.