Azərbaycan respublikasi təHSİl naziRLİYİ sumqayit döVLƏt universitetiNİn nəZDİNDƏ

F
ərdi yanaşma prinsipi.
Uşaqlar bilik səvuyyəsinə, qavrama qabiliyyətinə görə bir-birindən 
f
ərqlənirlər. Biri tərbiyəçinin sualına dərhal sadə cavab verir, başqa birisi fikirləşir, məntiqli cavab 
verir. Uşaqların biliyi mənimsəmə tempidə müxtəlifdir. Birisi deyilənləri dərhal qavrayır, başqa 
birisin
ə bir neçə dəfə təkrarlamaq ,izah etməklə başa salmaq olur. Vərdişlər də müxtəlif tempdə 
formalaşır. Tərbiyəçi işini uşaqların fərdi xüsusiyyətlərini nəzərə alaraq qurur. Əgər məşğələdə 
veril
ən suala kim əlini qaldırırsa, tərbiyəçi onlardan soruşursa, o birilərini dindirmirsə, tədricən 
h
əmin uşaqlar geridə qalırlar. Tərbiyəçi qrupdakı uşaqları yaxşı tanıdıqda, onların 
qabiliyy
ətlərini.bilik və bacarıqlara daha asanlıqla yiyələnmələrinə şərait yaradır.
T
ərbiyəçi uşaqları inkişaf etdirmək istəyirsə, onlarla differensiallaşdırma aparmalıdır. Fəal 
uşaqlara çətin suallar verilir,qeyri-fəal uşaqlara nisbətən asan suallar verməklə onlarda 
h
əvəs,maraq oyadır. Təlimin bu prinsipinə riayət edən tərbiyəçi həmişə məqsədinə nail olur. 
Uşaq öz nailiyyətini gördükdə onda özünə qarşı inam yaranır. Əgər ilk baxışda uşaq 
f
əaliyyətində səhvə yol verirsə,tapşırığı yaxşı icra bilmirsə, tərbiyəçi onu həvəsləndirir, düzəliş 
edir. Uşağı həvəsləndirmək.onda maraq oyatmaq,inam və canlanma əmələ gətirir.
T
əlimin metodları. 
T
əlim prinsipi iki tərəfin idrakı nəzərdə tutulur: öyrədən və öyrənən.
 
T
ərbiyəçi və uşaqların qarşılıqlı münasibətləri müxtəlif ola bilir: avtoritar, demokratik və liberal. 
T
əlim prinsiplərinin modeli bunların əsasında formalaşır. Avtoritar stildə təlim intizam modeli 
üzərində, demokratik stildə təlim intizam modeli üzərində, demokratik stildə tərbiyəçi-uşaq 
münasibətləri şəxsiyyət və yanaşma modeli üzərində qurulur. Tərbiyə prosersində şəxsiyyətə 

---

b
ələdləşmə ( tanışlıq) modeli əsasdır.Bu modellərin hər biri öz məzmunu və metodu ilə bir-
birind
ən fərqlənir. 
Uzun ill
ər təhsil müəssələrində intizam modeli hökmranlıq etmişdi
. 
Burda m
əqsəd uşaqları 
bilik.bacarıq və vərdişlərlə sialhlandırmaq idi.Məktəblərdə nailiyyət faizlə ölçüldüyü kimi uşaq 
müəssələrində biliyin həcmi əsas göterülürdü. Bu faktorlar uşağın təlimdə potensial imkanlarını 
m
əhdudlaşdırırdı.
İntizamlı təlim modelini fərqləndirən əsas əlamət məzmunun,metodunun və formanın eynilik 
t
əşkil etməsidir. Təlim məktəbəqəədr tərbiyə müəssələrində proqramla olan vahid sitemə 
əsaslanırdı.
T
əlimin devizi belə idi: “ bacarmırsan-öyrədərik,istəmirsən məcbur edərik” uşaqlar bir canlı varlıq 
kimi baxılmırdı.Təlimin tələbində məcburiyyət dururdu. Təlim metodu ( yaşlıların monoloqu) izah 
etm
ə idi. Uşaq isə nümunə idi. Bu metodda uşaqlarsda deyilənləri danışıqsız qorxu altinda 
yerin
ə yetirməli idi. Tərbiyəçilər müxtəlif metodlarla uşaqları öyrənməyə məcbur edirdilər. 
Bunun ücün cəza tədbirlərindən,valideyn şikayətdən,qadağalardan istifadə edirdilər. 
Lakin pedaqoji t
əcrübə göstərir ki, təlimin birinci növbədə sevdirmək lazımdır. Təlim-tərbiyə 
işinin əsasında məhəbbnət və qarşılıqlı hörmət durmalıdır. Uşaqlarda öz gücünə inam və 
optimist 
əhval-ruhiyyə yaradılmalıdır. Respublika müstəqillik əldə etdikdən sonra maarifin bütün 
sah
ələrində olduğu kimi, məktəbəqədər tərbiyə sahəsində də yeni yanaşmalar yarandı. 
Uşaqlara sərbəstlik verilir, təhsildə humanistləşdirmə, yeni texnalogiyadan istifadə əsas meyar 
götürülür.