Azərbaycan Respublikasının daxili və xarici siyasətinə, beynəlxalq münasibətlərə dair analitik jurnal
Yüklə 3,02 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- STRATEJİ TƏHLİL 101
- STRATEJİ TƏHLİL
- Key words
- Nurlan ƏLİYEV
Say 1 (12) • 2015 | STRATEJİ TƏHLİL 101 testimonies. According to those testimonies, Armenia mustanswer for the committed crimes before the International Criminal Court. Эсмира Оруджова Ходжалинский геноцид: пленные, заложники и пропавшие без вести Статья посвящена проблеме пленных, заложников, пропавших без вести, как результату армянского терроризма в период одного из самых чудовищных преступлений ХХ века – Ходжалинского геноцида. Автор анализирует случаи взятия армянами в плен жителей Ходжалы, проблему заложников и пропажу людей без вести на основании норм междуна- родного гуманитарного права. Случаи нарушения Арменией Женевской Конвенции и других гуманитарных правовых актов нашли фактическое подтверждение в результате свидетельских показаний. В заключении от- мечается, что согласно свидетельским показаниям Армения обязана от- ветить перед международным судом за совершенные преступления. STRATEJİ TƏHLİL | Say 1 (12) • 2015 102 Say 1 (12) • 2015 | STRATEJİ TƏHLİL 103 XARİCİ SİYASƏT VƏ BEYNƏLXALQ MÜNASİBƏTLƏRİN APARICI MEYİLLƏRİ Say 1 (12) • 2015 | STRATEJİ TƏHLİL 105 Açar sözlər: Qara dəniz regionu, Xəzər regionu, geosiyasət, təhlükəsizlik, münaqişə, enerji ehtiyatları, boru kəməri, regional əməkdaşlıq Key words: The Black Sea region, the Caspian Sea region, geopolitics, security, conflict, energy resources, pipeline, regional partnership Ключевые слова: Черноморский регион, Каспийский регион, геополитика, безопасность, конфликт, энергетические ресурсы, трубопровод, региональное партнерство Qara dəniz regionu: müasir geosiyasi vəziyyət Nurlan ƏLİYEV Azərbaycan Respublikasının Prezidenti yanında Strateji Araşdırmalar Mərkəzinin məsləhətçi-eksperti aliyevnurlan13@gmail.com STRATEJİ TƏHLİL | Say 1 (12) • 2015 106 Giriş Qara dəniz regionunun yerləşdiyi coğrafi ərazi tarixən siyasi, iqtisadi, hərbi maraqlardan irəli gələn qarşıdurmalar və ya ümumi maraqlardan doğan əməkdaşlıq məkanı olmuşdur. XVIII əsrdən başlayaraq tarixin müxtəlif fazala- rında Qara dəniz müxtəif imperiyaların və dövlətlərin, beynəlxalq koalisiya və birliklərin (Osmanlı, Rusiya və Böyük Britaniya imperiyaları, SSRİ, Rusiya Fede- rasiyası, Türkiyə Cümhuriyyəti, ABŞ, Aİ, NATO) bir-birinə zidd təsir və ya maraq dairəsində olmuşdur. Qara dənizin strateji əhəmiyyətinin əmsalı son dövrlər daha da artmaqdadır. SSRİ-nin süqutundan sonra Avrasiyada müstəqil dövlətlərin ya- ranması nəticəsində geosiyasi və iqtisadi baxımdan Qara dəniz regionu ilə Xəzər regionu sıx əlaqələndirilməyə başlanılmışdır. Hətta son zamanlar daha çox “Xəzər və Qara dəniz regionu” termini işlədilir. Həqiqətən də, müasir dövrdə geosiyasi baxımdan bu iki region arasında sərhədlər nisbi xarakter daşıyır. Bu ərazilərdə yerləşən dövlətləri istər iqtisadi cəhətdən, istərsə də qlobal güclərin regionda maraqları baxımından eyni məsələlər, problemlər əhatə edir. Qara dəniz regionu üzrə aparılan bu təhlil zamanı da iki regiona əlaqəli baxış həyata keçirilir. Təhlil zamanı müxtəlif informasiya mənbələrindən (siyasi, iqtisadi, hərbi təhlil sahələri üzrə ixtisaslaşmış, rus və ingilis dilində mövcud olan resurslardan) istifadə olun- muş, iqtisadi və hərbi sahələrdə statistik göstəricilər nəzərdən keçirilmişdir. 1. Ümumi mənzərə Hazırda Qara dəniz və Xəzər regionu həm zəngin təbii ehtiyatlar, həm də strateji dəhliz olması baxımından olduqca vacib geosiyasi ərazilər kimi şərtlənir. SSRİ-nin süqutundan sonra region dövlətlərinin iştirakı və qlobal güc mərkəzlərinin dəstəyi ilə bir sıra əməkdaşlıq təşkilatları yaradıldı. Bunlardan Qara Dəniz İqtisadi Əməkdaşlıq Təşkilatı (Organization of the Black Sea Economic Cooperation - BSEC) və “Blackseafor”u göstərmək olar. 1992-ci ildə 11 dövlət tərəfindən (1999-cu ildə Serbiyanın təşkilata qoşulması ilə 12 dövlət oldu) yara- dılan Qara Dəniz İqtisadi Əməkdaşlıq Təşkilatının (QDİƏT) başlıca məqsədi re- gion dövlətləri arasında qarşılıqlı iqtisadi, siyasi əməkdaşlığın inkişaf etdirilməsi və bölgədə birgə səylər nəticəsində təhlükəsizliyin qorunmasından ibarətdir. Lakin yaradıldığı gündən təşkilata daxil olan bir sıra dövlətlər arasında hərbi münaqişələr mövcud idi və yaxud sonradan baş verdi. Ermənistan-Azərbaycan Dağlıq Qarabağ münaqişəsi, 2008-ci ilin avqustunda Rusiya ilə Gürcüstan arasın- da baş vermiş müharibə və 2014-cü ildə başlayan Ukrayna böhranı bu təşkilatda əməkdaşlığın inkişafına (xüsusilə təhlükəsizlik üzrə) mənfi təsir edir. Eyni zaman- da təşkilata üzv olan digər dövlətlər arasında mövcud olan münaqişələr QDİƏT- in tam potensialı ilə işləməsinə mane olur. 2001-ci ildə Türkiyənin təşəbbüsü ilə yaradılan “Blackseafor” təşkilatına 6 dövlət daxildir: Türkiyə, Rusiya, Ukrayna, Gürcüstan, Rumıniya və Bolqarıs- Yüklə 3,02 Mb. Dostları ilə paylaş:
|