Azərbaycan Respublikasının Səhiyyə Nazirliyinin
Yüklə 0,56 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Qiymətləndirmənin vəzifələri
3 Ana südü körpələr üçün optimal qida mənbəyidir. Yenidoğulmuşların ana südü ilə qidalandırılması həm ana, həm uşaq üçün vacibdir. viii
Döşlə qidalandırmanı süni immunlaşdırmadan fərqli və daha yaxşı olan təbii immunlaşdırma hesab etmək olar. ix Ana
südündə olan hüceyrələr körpədə immun cavabı nizamlayaraq, bağırsaq və respirator infeksiyalardan, ananın keçirdiyi infeksiyalara qarşı ifraz olunan anticismlər isə uşağı infeksion xəstəliklərdən qoruyur. Həmçinin südün tərkibində olan maddələr uşağın inkişafını, immun sistemi, mərkəzi sinir sisteminin yetişməsini təmin edir. Döşlə qidalandırma uşaqda aşağı tənəffüs yollarının xəstəlikləri riskini azaldır. x Erkən döşə qoyulma anada laktasiyanı stimullaşdırır, həm də sonradan müntəzəm döşlə əmizdirmə üçün stimuldur. Döşlə qidalandırma anaya və uşağa müsbət psixoemosional təsir göstərir, bununla bərabər erkən zahılıq dövründə uşaqlığın tez və yaxşı yığılmasına səbəb olur.
Döşlə qidalandırma ovulyasiya və menstruasiyanın qarşısını alır. Bu da təbii fizioloji qorunma üsuludur. Bu üsulun effektivliyi o zaman yüksək olur ki, ana uşağı ehtiyac olduqda gecə və gündüz, gündə 8-10 dəfədən az olmadan və 5 saatdan çox olmayan intervallarla yalnız döşlə qidalandırır. xi
Doğuşa yardım tibb müəssisələri yenicə ana olmuş qadınlar üçün əsas və ən yaxşı nümunə mənbəyidir. UNİCEF və Ümumdünya Səhiyyə Təşkilatının səyləri nəticəsində bütün doğuşa yardım müəssisələrinin döşlə qidalanmanı dəstəkləyən mərkəzlərə çevrilməsini təmin etmək üçün Körpə Dostu Klinikası Təşəbbüsü 1991-ci ildən irəli sürüşmüşdür. Doğuşa yardım tibb müəssisəsi pulsuz və ucuz ana südü əvəzedicilərini və əmzik, əmzikli qabları qəbul etməzsə və uğurlu döşlə qidalandırmanı təmin edən 10 spesifik addımı tətbiq edərsə, o zaman həmin müəssisə “körpə dostu” statusunu ala bilər. Körpə Dostu Klinikası tərəfindən həyata keçirilməli olan bu on addımdan biri də yeni doğulan körpənin ana ilə eyni otaqda qalmasını təmin etməkdir. xii
Səhiyyə Nazirliyi ilə UNİCEF-in Azərbaycan nümayəndəliyi arasında imzalanmış 2010-cu il üzrə İllik İş Planına əsasən “Körpə və azyaşlı uşaqların qidalanmasının qiymətləndirilməsi” layihəsinin keçirilməsi planlaşdırılmışdır. Bu layihənin icrası İctimai Səhiyyə və İslahatlar Mərkəzinə həvalə olunmuşdur. Qiymətləndirmənin məqsədi. Ana və tibb işçilərinin körpə və azyaşlı uşaqların qidalandırılması haqqında bilik, yanaşma və təcrübələrinin qiymətləndirilməsi vasitəsilə uşaqların qidalandırılması sahəsində mövcud vəziyyətin, eləcə də marketlərdə satılan uşaq qidalarının mövcudluğunu və bu qidanın üzərindəki informasiyanın Azərbaycan Respublikasının qanunvericiliyinə uyğunluğunun öyrənilməsi.
4
1. Uşaqların döşlə qidalandırılması, əlavə qidanın verilməsi və qidalandırma zamanı yaranan çətinliklərin həlli haqqında şəhərlərdə yaşayan, 0-dan 2 yaşa qədər uşaqların analarının bilik və təcrübələrinin öyrənilməsi. 2. Körpə və azyaşlı uşaqların döşlə qidalandırılması, əlavə qidanın verilməsi və qidalandırma zamanı yaranan çətinliklərin həlli haqqında bütün səviyyəli tibb müəssisələrində işləyən və qadınlara doğuşdan əvvəl və sonrakı dövrlərdə məsləhət xidmətlərini göstərən tibb işçilərinin bilik və yanaşmalarının öyrənilməsi. 3. Marketlərdə uşaq qidalarının mövcudluğunu və bu qidanın üzərindəki informasiyanın “Körpələrin və erkən yaşlı uşaqların qidalanması haqqında” Azərbaycan Respublikasının Qanununa uyğunluğunun araşdırılması.
A) 2009-cu ilin yanvar ayından 2010-cu ilin dekabr ayınadək (dekabr ayı daxil olmaq şərti ilə) doğulan uşaqların anaları; B) doğuşdan əvvəl, doğuş zamanı və doğuşdan sonrakı dövrlərdə qadınlara məsləhət xidməti göstərən tibb müəssisələrinin (qadın məsləhətxanaları, uşaq poliklinikaları, feldşer mama məntəqələri, həkim məntəqələri, doğum evləri, perinatal mərkəzlər, MRX-lərin doğum şöbələri, K.Fərəcova adına Elmi-Tədqiqat Pediatriya İnstitutu, Elmi-Tədqiqat Mamalıq və Ginekologiya İnstitutu və Respublika Perinatal Mərkəzi daxil olmaq şərti ilə) işçiləri (ginekoloqlar, pediatrlar, neonatoloqlar, feldşerlər, mamalar və sahə/patronaj tibb bacıları); C) uşaq qidasının satışı ilə məşğul olan marketlər.
Araşdırma sorğu və müşahidə vasitəsilə aparılıb. Sorğu: Sorğu 0-dan 2 yaşa qədər uşaqları olan analar və qadınlara/analara məsləhət xidmətini göstərən tibb işçiləri arasında aparılmışdır. Analar və tibb işçiləri üçün fərqli sorğu anketləri tərtib olunmuşdur. 5 Tibb işçilərinin işini qiymətləndirmək üçün doğum evlərində/şöbələrində zahı qadınlar arasında da sorğu aparılmışdır. Zahı qadınların sorğusu üçün suallar tibb işçilərinin anketlərinə əlavə olunmuşdur. Analar üçün nəzərdə tutulmuş anketlərə yaşayış şəraitinin qiymətləndirilməsi üçün də suallar əlavə olunmuşdur.
Marketlər üçün müşahidə vərəqəsi hazırlanmışdır. Seçim Sorğunun keçirilməsi üçün ölkə ərazisini şərti olaraq 5 klasterə bölmək qərara alınmışdır: Bakı, şimal-şərq, şimal-qərb, cənub-qərb, cənub-şərq.
Bakıda yaşayan əhalinin 2 064 900 nəfər (Dövlət Statistika Komitəsi, 2009 il), yəni ölkə əhalisinin təxminən 23% təşkil etdiyini, respublikamızda doğulan uşaqların təxminən 27% Bakıya təsadüf etdiyini və ET Mamalıq və Ginekologiya İnstitutu, K.Fərəcova adına ET Pediatriya İnstitutu, Respublika Perinatal Mərkəzi, 5 şəhər klinik xəstəxanası, 14 birləşmiş şəhər xəstəxanası və 6 doğum evinin Bakıda yerləşməsini nəzərə alaraq Bakı ayrı bir klaster kimi götürülmüşdür.
Şimal-şərq, şimal-qərb, cənub-qərb, cənub-şərq klasterlərinin hər birindən 1 şəhər (uyğun olaraq Quba, Gəncə, İmişli, Lənkəran) məqsədli seçim (purposive sampling) üsulu ilə götürülmüşdür. Bu şəhərlərdən üçündə Perinatal Mərkəz yerləşir və ətraf şəhər və kəndlərdən pasiyent axını məhz bu regionlara təsadüf edir.
Bakının 11 inzibati rayonundan 3 rayon seçilmişdir. Bakıda sorğu aparılan tibb müəssisələrinin siyahısına K.Fərəcova adına ET Pediatriya İnstitutu, ET Mamalıq və Ginekologiya İnstitutu və Respublika Perinatal Mərkəzi də əlavə olunmuşdur.
Statistik hesablama nəticəsində, 2009-2010-cu illərdə doğulan uşaqlardan 384 nəfər seçilmişdir. Bu da confidence level 95% təşkil edir. Cavab verməyənlərin sayını nəzərə alaraq bu rəqəmə 20% respondent əlavə olunmuşdur.
Uşaqların mərkəzi rayon xəstəxanalarından götürülmüş siyahıları əsasında Excel-in random funksiyası ilə təsadüfi seçim əsasında sorğu üçün hər bir yaş qrupu üzrə ayrıca siyahılar tərtib olunmuşdur. Yüklə 0,56 Mb. Dostları ilə paylaş:
|