Azərbaycan respublġkasi təHSĠl nazġRLĠYĠ azərbaycan müƏLLĠMLƏR Ġnstġtutu
Yüklə 4,6 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Əhatə olunan məsələlər
- Sinifdənxaric iş
- Sinifdənxaric iş prosesi
468
liyyət göstərir. Həmin təĢkilatlara rəhbərlik iĢini əsas etibarı ilə onların özlə- rinin seçdikləri müvəkkillər və təĢkilatlar həyata keçirir. Məsələn; tədris-təlim kollektivinə-Ģagird komitəsi, Ģagird əmək kollektivinə - həmin kollektivlərin Ģuraları və müvəkkilləri; dərnəklərə, bölmə və klublara isə onların seçdikləri Ģuralar və səlahiyyətli Ģəxslər rəh- bərlik edirlər. Ancaq bu heç də Ģagird kollektivinin iĢinə müəllimin pedaqoji rəhbərliyini istisna etmir. UĢaq kollektivləri öz iĢlərinin məzmun və məqsədini, təĢkili formalarını, istiqamətlərini, həyata keçirmə üsul- larını, metodikasını dəqiq müəyyənləĢdirməkdə daha təcrübəli Ģəxs olan müəllimlərin köməyinə möhtacdır. Əks halda onlar belə məsələlərdə müəyyən səhvə yol verə bilərlər. Digər tərəfdən, Ģagird kollektivləri müəllimlərlə əlaqə sax- lamasalar, öz iĢlərini onların tərbiyəvi təsiri ilə uzlaĢdırmasalar, bir- birinin köməkçisi olmazlar və hərtərəfli inkiĢaf etmiĢ Ģəxsiyyət-lər yetiĢdirmək vəzifəsini lazımi səviyyədə yerinə yetirə bilməzlər. UĢaq kollektivinə səmərəli rəhbərliyin bir mühüm Ģərti də Ģagird fəalları ilə müntəzəm iĢ aparmaqdan, “vəzifəli” Ģagirdlərə öz səlahiyyətlərini, iĢlərinin mahiyyətini və metodikasını dərindən baĢa salmaqdan ibarətdir. Bu məqsədlə Ģagird kollektivi orqanlarına seçilmiĢ uĢaqlara təlimatlandırıcı söhbət və seminarlar təĢkil etmək, məsləhətlər ver- mək, onların iĢtirakı ilə kollektiv müzakirələr keçirmək, belə uĢaq- lar arasında təcrübə mübadiləsi aparmaq kimi üsullardan geniĢ isti- fadə edilməlidir. Ənənələrdə kollektivin ümumi zövqü və ictimai rəyi daha tam həyata keçirilir. Kollektiv mütəĢəkkil, idarə orqanlarına malik, inti- zamlı və məsuliyyət hiss edən qrupdur. Kollektiv sağlam bəĢər cəmiyyətində ictimai orqanizmdir. Kollektivin gücü ilə uĢaqlarda olan yaxĢı cəhətləri aĢkar etmək olur. UĢaqlarda daha yaxĢı, daha maraqlı cəhətlər layihə halında nəzər almaq, görmək kimi bacarıq- ları tərbiyə edir. Kollektiv hər bir Ģagirddə gizli halda olan qurucu- luq qüvvəsinin üzə çıxmasına, inkiĢaf etməsinə Ģərait yaradır. Odur ki, kollektiv üzvləri kollektivin mənafeyini həmiĢə üstün tutmalı- dırlar.
469
Suallar və tapĢırıqlar 1.
ġagird kollektivi nəyə deyilir? 2.
A.S.Makarenko kollektivin hansı inkiĢaf prinsiplərini müəyyən etmiĢdir? 3.
modelləri vardır? Onları Ģərh edin. 4.
ġagird Ģəxsiyyətinə kollektivin təsiri nədən ibarətdir? 5.
Kollektivin hansı mühüm istiqamətlərini tanıyırsınız? 6.
Kollektivin zəruri xüsusiyyətləri hansılardır? 7.
Kollektiv haqqında alimlərin fikirlərini söyləyin. 8.
ġəxsiyyətin tərbiyəsində Ģagird kollektivinin rolu nədən ibarət- dir?
9.
Kollektivin Ģagird Ģəxsiyyətinin formalaĢmasına təsiribarədə açıqlama verin. 10.
ġagird kollektivinin əlamətləri haqqında nə deyə bilərsiniz? 11.
Ģərhini verin. 12.
Kollektivin istiqamətləri və əlamətləri barədə danıĢın. 13.
14.
Kollektivin səciyyəvi xüsusiyyətlərini göstərin. Ədəbiyyat
1. Abbasov A.N., Əlizadə N.Ə. Pedaqogika. Bakı, 2000. 2.
iĢinin metodilası. Bakı, 1990. 3.
Əliyev P.B., Əhmədov H.H. Təhsil müəssisələrində tərbiyə iĢinin metodikası. Bakı, 2010. 4.
nin “Elmi əsərləri”, 1999, № 7. 5.
Hüseynzadə R.L., Ġsmayılova M.C. Tərbiyə iĢi və onun metodikası (Dərs vəsaiti). Bakı: ADPU, 2012. 470
XV fəsil SİNİFDƏNXARİC VƏ MƏKTƏBDƏNKƏNAR TƏRBİYƏ İŞİ Əhatə olunan məsələlər:
15.1. Sinifdənхаric və məktəbdənkənаr tərbiyə işinin mahiyyəti, məqsədi və məzmunu. 15.2. Sinifdənхаric tərbiyə işinin fоrmаlаrı və təşkili prinsipləri. 15.3. Sinifdənxaric işlərdə dərnəklərin yeri.
471
15.1. Sinifdənхаric və məktəbdənkənаr tərbiyə işinin mahiyyəti, məqsədi və məzmunu
Pedaqoji ədəbiyyatda “sinifdənxaric iĢ və “məktəbdənkənar iĢ” analıĢları tez-tez iĢlədilir. Bəziləri bu ifadələri fərqləndirməkdə çətinlik çəkir, əksər hallarda onları sinonim anlayıĢlar kimi baĢa dü- Ģürlər. Halbuki, aralarında müəyyən oxĢar cəhətlərin olması ilə yanaĢı, fərqli xüsusiyyətləri də vardır. OxĢar cəhət budur ki, hər iki halda tərbiyənin ya dərsə qədər, ya da dərsdən sonra (yəni təlim fəaliyyəti çərçivəsindən kənarda) həyata keçirilir. Hər ikisi məktəb- lilərlə aparılan ümumi tərbiyə iĢinin tərkib hissəsi və ya davamıdır. Fərqli cəhətləri isə aĢağıdakılardır: Sinifdənxaric iş – məktəbin apardığı təlim-tərbiyə prosesinin zəruri tərkib hissəsidir. Bu iĢi dərsdən əvvəl (əgər dərslər ikinci növbədə keçilirsə), yaxud dərsdən sonra (əgər dərslər birinci növbə- də keçilirsə) ya pedaqoji kollektivin üzvləri (məktəbin rəhbər iĢçi- ləri, fənn müəllimləri, sinif rəhbərləri və s.) ya da müхtəlif növ Ģa- gird özünüidarə təĢkilatları, uĢaq və gənclər təĢkilatının rəhbərləri təĢkil edib həyata keçirirlər.
rində və onlar müəyyən fakt və hadisələri öyrənərkən əldə etdikləri bilik, bacarıq və vərdiĢ səylərini möhkəmlətməkdə böyük rol oyna- yır. Belə ki, məktəbdə təĢkil olunan müəyyən xarakterik iĢ priyom- larının, tərbiyələndirici tədbirlərin müstəqil təĢkilinə xidmət edən qabaqcıl üsul və tərzlərin tətbiqi sinifdənxaric iĢ prosesində daha geniĢ təzahür imkanlarını tapır. Bu yönümdə tərbiyələndirici sinifdənxaric tədbirlərə yanaş- ma aĢağıdakı istiqamətlərlə həyata keçirilməlidir: Sinifdənxaric tərbiyəvi tədbirlər üzərində iĢ apararkən bu prosesdə müəllimin iĢtirakı bilavasitə təmin olunmalıdır; Sinifdənxaric tədbirlərin gediĢi, bir qayda olaraq, Ģagird- lərin fakt və hadisələri müstəqil fəaliyyət süzgəcindən keçirib, mə- lum və məchulları təhlil etməsi, nəticələri özlərinin ümumiləĢ- dir- məsi, tərbiyənin mənbələri üzərində müstəqil və fərdi qaydada iĢ aparılması zəminində qurulmalıdır; Yüklə 4,6 Mb. Dostları ilə paylaş:
|