Azərbaycan respublġkasi təHSĠl nazġRLĠYĠ azərbaycan müƏLLĠMLƏR Ġnstġtutu

 

503 

2.

 

Valideyn  sektoru  valideyn  komitəsini  yaradır.  Sektor 

uĢaqların  qidalanmasına,  məktəbin  təmiri  məsələlərinin  həllinə  kö-

mək edir, valideynlərin pedaqoji biliklərə yiyələnməsini təĢkil edir, 

valideynlərlə  iĢ  aparır,  tərbiyəvi  tədbirlərin  keçirilməsinə  kömək 

göstərir və s.  Valideyn sektorunun Ģurası sinif valideyn kоmitələri-

nin  nümayəndələrindən  seçilir  və  ümumməktəb  valideyn  yığınca-

ğında təsdiq olunur. 

3.

 

ġagird sektoru Ģagird komitəsini yaradır. 

 

 

16.3. Məktəbdə mеtоdik işlərin plаnlаşdırılmаsı 

 

Məktəbdə  metodik iĢin  təĢkili  formaları  dinamikdir, onlar bir 

çox amillərdən asılı olaraq dəyiĢir və yeniləĢir. Həmin amillər içəri-

sində aĢağıdakıları göstərmək olar: 

1)

 

təhsil sahəsində dövlətin siyasəti, qanunvericilik aktları və 

sənədləri; 

2)

 

müəllimlərin  pedaqoji  mədəniyyətinin  səviyyəsi,  onların 

Ģəxsiyyət  və  peĢə-fəaliyyət  göstəricilərinin  diaqnostik  ölçülməsi 

prosesində аĢkаr edilmiĢ metodik hazırlığı; 

3)

 

məktəb  kollektivində  əxlaqi-psixoloji  mühit,  metodik  iĢin 

təĢkili üçün maddi-texniki imkanlar; 

4)

 

məktəbdаxili  pedaqoji  təcrübənin  öyrənilməsi,  müəllimlə-

rin fəallığı, metodik iĢi həyata keçirmək üçün məktəb rəhbərlərinin 

peĢə hazırlığı; 

5)

 

məktəb kollektivində konkret situasiya: müəllimlər arasın-

dakı,  müəllimlərlə  Ģagirdlər  arasındakı,  müəllimlərlə  rəhbərlər  ara-

sındakı münasibətlər. 

Bir  çox  məktəblərdə  məktəb  rəhbərlərinin  və  pedaqoqların 

təĢəbbüsü ilə metodiki Ģuralar yaradılır. Məktəb Ģuralarından və pe-

daqoji Ģuradan fərqli olaraq metodiki Ģuranın yeganə funksiyası hər 

bir  müəllimin  fəaliyyətinin  elmi-metodiki  səviyyəsini  yüksəltmək-

dir. ĠĢin effektliyi minimum iki səbəbdən asılıdır: 

1) metodĢuraya kim rəhbərlik edir; 

2) onun üzvlərinin tərkibi neçədir. 

Metodiki  Ģuraya  təhsilin  müxtəlif  pillələrini,  müxtəlif  profilli 

---

 

504 

fənləri təmsil edən ən təcrübəli müəllimlər daxil olur. Bunlar müx-

təlif  metodiki  birliklərin  rəhbərləri  ola  bilər.  Adətən  metodĢuraya 

direktorun tədris-tərbiyə iĢləri üzrə müavini rəhbərlik edir. 

Məktəbin  metodiki  Ģurası  müəllimlərin  pedaqoji  ixtisasının 

təkmilləĢdirilməsinin taktika və strategiyasını müəyyən edir. Meto-

diki Ģura metodbirləĢmələrdə, kоmissiyalarda müzakirə olunan mə-

sələləri  müəyyənləĢdirir,  seminarların,  praktikumların,  lektoriyala-

rın  proqramlarını,  məktəbdə  metodiki  iĢin  ümumi  proqramını  iĢlə-

yib hazırlayır və müzakirə edir. 

Məktəbdə metodiki iĢin aĢağıdakı formaları vardır: 

1)

 

fənn metod birləĢmələri; 

2)

 

məktəbdə vahid metodiki gün; 

3)

 

problem seminarlar və praktikumlar; 

4)

 

gənc müəllim məktəbi; 

5)

 

qabaqcıl təcrübə məktəbi; 

6)

 

müəllimlərlə fərdi iĢ; 

7)

 

açıq dərslərin keçirilməsi; 

8)

 

elmi-pedaqoji konfranslar və pedaqoji mühazirələr; 

9)

 

rollu və iĢgüzar oyunlar; 

10)

 

pedaqoji situasiyaların modelləĢdirilməsi və təhlili; 

11)

 

müəllimlərin yaradıcı hesabatları; 

12)

 

pedaqoji konsiliumlar və s. 

Məktəbdə  metodiki  iĢin  ən  geniĢ  yayılmıĢ  formalarından  biri 

müəllimlərin  fənn  metodbirləĢmələridir.  MetodbirləĢmələr  fənn 

müəllimlərini və ibtidai sinif müəllimlərini birləĢdirir. MetodbirləĢ-

mənin  optimal  tərkibini  4-5  nəfər  eyni  fənn  müəllimi  təĢkil  edir. 

Böyük Ģəhər məktəbləri ayrıca və ya 2-3 kənd məktəbində birləĢmiĢ 

metodbirləĢmə yarada bilər. 

MetodbirləĢmələrin  iĢinin  məzmunu  çoxcəhətlidir.  Onlar  tə-

lim-tərbiyə iĢinin və Ģagirdlərin biliklərinin keyfiyyətini yüksəltmək 

məsələlərini, təcrübə mübadiləsinin təĢkili, qabaqcıl pedaqoji təcrü-

bənin  və  pedaqoji  elmin  nailiyyətlərinin  tətbiqi  məsələlərinə  baxır, 

yeni proqramların və dərsliklərin ən çətin bölmələrini və mövzuları-

nı müzakirə edir və s. 

MetodbirləĢmənin  iĢi  xüsusi  plan  əsasında  həyata  kеçirilir. 

Planda yeni tədris ili üçün məqsəd və vəzifələr formalaĢdırılır, əsas 

təĢkilati-pedaqoji  tədbirlər  müəyyənləĢdirilir  (kabinetlərin  tərtibati, 

---

 

505 

didaktik materialın ekspertizası, yoxlama yazı iĢlərinin mətnlərinin, 

mövzularının  təsdiqi  və  s.),  elmi-metodik  məruzələrin,  fənlər  üzrə 

açıq  dərslərin  və  sinifdənxaric  məĢğələlərin  tеmаtikаlаrı  təsdiq 

olunur, Ģagirdlərin bilik, bacarıq və vərdiĢlərinə nəzarətin formaları 

və müddəti müəyyən edilir. 

Metodiki  iĢin  səmərəli  formalarından  biri  vahid  metodik  gü-

nün  (məktəbin  bütün  pedaqoji  iĢçiləri  üçün  rübdə  bir  dəfə)  keçiril-

məsidir.  Vahid  metodik  günlərin  mövzuları  qabaqcadan  müəllim-

lərə çatdırılır. 

Vahid  metodiki  günün iĢinin məzmununa daxildir:  açıq dərs-

lərin və sinifdənxaric iĢlərin keçirilməsi, onların geniĢ təhlili və mü-

zakirəsi,  yeni  metodik  ədəbiyyatın  xülasəsi,  metodiki  günə  yеkun 

vurulması (iclas, «dəyirmi masa» va ya «mətbuat konfransı» forma-

sında). Bu formalarda müəllimlər metodik mövzular üzərində iĢlərin 

yеkunlаrı  haqqında  çıxıĢ  edir.  Məktəb  rəhbərləri  isə  keçirilən  təd-

birin ümumi təhlilini aparır və ona qiymət verirlər. 

Problem  seminarlar  və  praktikumlar  müəllimlərin  nəzəri 

va praktiki hazırlığının vəhdətdə aparılmasına yönəldilmiĢdir. Müa-

sir pedaqoji nəzəriyyələrin öyrənilməsi problem seminarların iĢinin 

məzmununu təĢkil edir. Onların müzakirəsi  müəllimin  özünütəhsili 

iĢinə çох kömək edir. 

Qabaqcıl  təcrübə  məktəbi  metodik  iĢin  forması  kimi  əsas 

etibarilə  fərdi və kollektiv hamiliyin  məqsəd və  vəzifələrini  realizə 

edir.  Qabaqcıl  təcrübə  məktəbinin  əsas  məqsədi  təcrübəli  müəlli-

min, məktəb rəhbərlərinin az tacrübəli müəllimə metodiki köməyin-

dən  ibarətdir.  Belə  məktəbin  yaradılması  könüllülük  əsasında  baĢ 

verir. 

Qabaqcıl təcrübə məktəbi strukturunda gənc müəllim məktəbi 

də  yaradıla  bilər.  Gənc  müəllimlər  təcrübəli  müəllimin  və  ya 

məktəb rəhbərlərindən birinin rəhbərliyi altında birləĢirlər. ĠĢ xüsusi 

plan əsasında aparılır. Plana dərsin və sinifdənxaric iĢin məqsədinin 

qoyulması  qaydası  və  metodikası,  sinif  rəhbərinin  iĢinin  planlaĢdı-

rılması xüsusiyyətləri və s. kimi məsələlərin müzakirəsi daxil edilir. 

Məktəblərə eksperimentlərin təĢkili ilə bağlı müəyyən hüquq-

ların  verilməsilə  əlaqadar  olaraq  problem  qrupların  (innovasiya 

qruplarının) fəaliyyəti geniĢ maraq doğurur. Müəllimlərin belə qru-

pu  həm  məktəb  rəhbərlərinin,  alim-pedaqoqların,  həm  də  müəl-

---