Azərbaycan respubllkasi təHSİl naziRLİYİ azərbaycan əM Ək və sosial münasiBƏTLƏr akadem iyasi g.İ.İsmayilov
Yüklə 24,32 Kb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- İSTİLAH VƏ ANLAYIŞLAR
- 16.1. Sənaye cəhətdən inkişaf etmiş kapitalist ölkələri
- 16.2. Sdnaye czhətdən inkişaf etmiş ölkzhrin dsas dlaməthri
ölkələr arasındakı inteqrasiya proseslərini tənzimbməli olan inteqrasiya birlikləri yaranır. 9. Hərçənd, XX əsrin böyük bir hİssəsi ərzində iqtisa- diyyatm dövlət tənzimlənməsi güclənsə də, son onillıklər onım tənzimlənməmə (liberallaşma) meyli üstünlük təşkil edir. Daxili və xarici iqtisadi liberallaşma bir-birindən fərqləndirilir. Xarici iqtisadi liberallaşma xarici iqtisadi himayəçiliyi inkişaf etmiş ölkələrin xarici iqtisadi fəaliyyə- tində başlıca istiqamət kimi hələ 50-60-cı illərdə, qalan ölkə qruplarında isə - əsasən, bir qədər gec əvəz etməyə başlamışdır. Nəticədə, əksər dünya ölkələrinin iqti- sadiyyatı qapalı ilə müqayisədə xeyli yüksək artım sürət- ləri ilə xarakterizə olunan getdikcə daha açıq ıqtisadiy- yata çevrilir. İSTİLAH VƏ ANLAYIŞLAR Postsənayeləşmə İqtisadiyyatın birinci sektoru İqtisadiyyatın ikind sektoru İqtisadiyyatın üçüncü sektoru İqtisadi demokratiya Transformasiya tənəzzülü Qovub çatıa inkişaf İdxaləvəzləyici inkişaf modeli İxracyönümlü inkişaf modeli İqtisadiyyatm beynəlmiləlləşməsi İxrac kvotası Təsərrüfat həyatının transmilliləşməsi Qloballaşma Regionlaşma Beynəlxalq iqtisadi inteqrasiya tnteqrasiya birlikləri İqtisadiyyatın liberallaşması (tənzimlənməməsi) ÖZÜNÜ İMTAHAN SUALLAKI 1. Postsənaye cəmiyyəti sənaye və ənənəvidən (sənay- eyəqədərkindən) nə ilə fərqlənir? 2. Postsənaye iqtisadiyyatının əsas cəhətləri hansılardır? 3. Rusiya iqtisadiyyatında “postsənayeləşmə adacıq- larının” adını çəkin. 4. Üçüncü dünya ölkələri ilə inkişaf etmiş ölkələr ara- sında sosial-iqtisadi səviyyələrdəki fərqin səbəbləri nədir? 5. Ölkənin sənayesi xeyli daha açıq sənayeyə çevril- diyindən Rusiya iqtisadiyyatmm hansı sahələri zərərdə olmuş, hansıları udmuşdur? 6. Sizə hansı Rusiya TMK-ı məlumdur? Sübut edin ki, həmin şirkətlər həqiqətən transmillidir. 7. Rusiyada təsərrüfat həyatınm qloballaşmasına mi- sallar gətirin. 8. Nəyə görə iqtisadi inteqrasiya bütün dünya ölkələri arasında eyni vaxtda deyil, əsasən regionlar daxilində ge- dir? 9. Aşağıda adlan çəkilən ıqtisadi təşkilatların hansını inteqrasiya birliklərinə aid etmək olar: OPEK, MERKO- SUR, OESR? 10. Təsərrüfat həyatınm liberallaşması şəraitində inki- şaf etmiş ölkələrdə ÜDM-da dövlət məsrəfləri payının artmasını necə izah etmək olar? 11. Nəyə görə ölkənin ixrac kvotasını ÜDM-un idxala sərf olunan payı hesab etmək olmaz? SƏNAYE CƏHƏTDƏN İNKİŞAF ETMİŞ ÖLKƏLƏRİN ÜMUMİ XARAKTERİSTİKASI 16.1. Sənaye cəhətdən inkişaf etmiş kapitalist ölkələri Sənaye cəhətdən inkişaf etmiş kapitalist Ölkələri dün- ya təsəmifat sistemində hakim mövqe tutur. Bu ölkələr qrupuna İqtisadi Əməkdaşlıq və İnkişaf Təşkilatma (İƏİT) daxil olan 24 dövlət aiddir. Yaponiya müstəsna olmaqla bu dövlətlərin hamısı ya Avropada yerləşir, ya da Qərbi Avropa dövlətlərindən törəmə ölkələrdir. Bu ölkələrin milli təsərrüfatlan çərçivəsində sosial-iqtisadi baxımdan vahid təkrar istehsal prosesi, iqtisadiyyatın İntensiv inki- şaf etməsi, məhsuldar qüwələrin yüksək səviyyədə inkişaf etmiş olması onların fərqləndirici cəhətidir. Bu altsistemə daxil olan ölkələrdə dünya əhalisinin cəmi 15,6 faizi ya- şadığma baxmayaraq, dünyanm iqtisadi və elmi-texniki potensialınm əksər hissəsi həmin ölkələrdə cəmləşmişdir. Qərb ölkələrinin təsərrüfatınm inkişafı, bu ölkələrin daxili və xarici iqtisadi siyasətİ elmi-texniki tərəqqinin və dünya təsərrüfat sistemində struktur yenİdənqurmanm əsas is- tiqamətləri, dünya bazannda vəziyyəti müəyyənləşdirir. 16.2. Sdnaye czhətdən inkişaf etmiş ölkzhrin dsas dlaməthri Qərbin Sənaye cəhətdən inkişaf etmiş ölkələrinin ta- rixi inkişaf prosesində ümumi cəhətlər çoxdur. İctimai-İqtisadi planda həmin ölkələrin inkişafı kapi- talist istehsal üsuluna, yəni məhsuldar qüwələrin və is- tehsal münasibətlərinin müəyyən vəhdətinə və qarşıhqlı əlaqələrinə əsaslamr ki, bu vəhdət də istehsal vasitələri üzərində mülkiyyətlə müəyyən edilir. Bu halda altsistemin əsas fərqləndirici amili ictimai quruluş konsepsiyasıdır. Həmin quruluş isə son nəticədə mülkiyyət münasibətləri ilə və həmin münasibətlərlə əlaqədar, istehsal edİlmiş məhsulun bölüşdürülməsi, mübadiləsi və İstehlak edilməst formaları ilə müəyyənləşdirilir. Bu konsepsiyamn diqqəti cəlb edən cəhəti odur ki, nəzərdən keçirdiyimiz cəmiyyət- lər toplusunun bazİslərində oxşar cəhətlər vardır. Eyni bir ictimai formasiyanm daxilində strukturuna, zaman amilinə və dəyişikliklərin xarakterinə görə bir-birindən fərqlənən müxtəlif qurumlar mövcuddur. Kapitalist münasibətlərinin inkişafı əmtəə istehsalmm sürətlə yayılması ilə şərtlənir. Bu halda əmtəə və xidmət- lər mübadilə məqsədilə istehsal edilir. Əmtəə münasibət- ləri işçi qüwəsinə də şamİl edilİr. İşçi qüwəsı ilə kapitali- stlər arasında yaranmış münasibətlər bərabərhüquqlu əmtəə sahibləri olan alıcılar və satıcılar arasında münasi- bətlər kımİ çıxış edir. Yüklə 24,32 Kb. Dostları ilə paylaş:
|