Azərbaycan tarixində yüzlərcə parlaq şəxsiyyət olmuşdur

338 
 
Fəaliyyəti  dovründə  Sovet  İttifaqı  Qəhrəmanı  Ziya  Bünyadov  Lenin 
ordeni,  Qırmızı  Ulduz,  Qırmızı  Bayraq,  2-ci  dərəcəli  Aleksandr  Nevski  və  1-ci 
dərəcəli 
Vətən 
müharibəsi  ordenlərinə,  medallara,  həmçinin  müstəqil 
Azərbaycanın ən yüksək mükafatı sayılan "İstiqlal" ordeninə layiq görülmüşdür. 
21  fevral  1997-ci  ildə  Sovet  İttifaqı  Qəhrəmanı,  Milli  Məclisin  deputatı, 
akademik  Ziya  Musa  oğlu  Bünyadovun  həyatına  qəsd  edilmiş,  o,  muzdlu  qatillər 
tərəfindən öz evinin astanasında faciəli şəkildə qətlə yetirilmişdir. 
 
 

---

339 
 
Sovet  kosmonavtlarının  uçuşdan  qayıtmalarını 
göstərən  tele  və  kinokadrlara  diqqətlə  baxsaq  
görərik ki,  kosmonavtlar  general  paltarında   olan 
bir    şəxsə  yaxınlaşır  və  ona    tapşırığı  yerinə 
yetirmələri,  uçuşu  başa  vurmları  haqqında    raport  
verirlər. O isə kosmonavtları dinləyib onları uğurlu 
uçuşla    təbrik  edir.  Bu  general  Azərbaycan 
xalqının  görkəmli  şəxsiyyətlərindən  biri  Kərim 
Kərimovdur.  Azərbaycan  tarixinə  Kərim  Kərimov 
kosmik  tədqiqatlar    sahəsində  general-leytenant 
rütbəsinə  ucalan  ilk  azərbaycanlı,  kosmik 
tədqiqatlar    sahəsində  bir    çox  yeniliklər  etmiş 
ixtiraçı və alim kimi daxil olmuşdur. 
 
Kərim Kərimov 
    (1917-2003) 
 
Kərim 
Abbasəli 
oğlu 
Kərimov  1917-ci  ildə  Bakıda  anadan  olmuşdur.  Onun  atası  Peterburqda  texniki 
təhsil  almış  və  Azərbaycana  qayıdaraq  neft  sənayesi  sahəsində  çalışmağa 
başlamışdır.  Azərbaycan  Cümhuriyyəti  və  Azərbaycanda  sovet  hakimiyyəti 
dövründə də o, neft sənayesində mühəndis kimi çalışmışdır. 
Hələ  orta  məktəbdə  oxuyarkən  K.Kərimov  radio  texnikasına  maraq 
göstərməyə  başlamışdır.  Radio  XIX  əsrin  sonlarında  icad  edilsə  də,  onun 
Azərbaycanda yayılması işi ləngiyirdi. Azərbaycan Cümhuriyyəti dövründə Fransa 
ilə  bağlanmış  müqaviləyə  əsasən  Gəncədə  radioqüllə  inşa  edilmiş  və  orada 
quraşdırılmış  qəbuledici  Avropada  yayılan  radio  verilişlərini  dinləməyə  imkan 
yaratmışdır. Təbii ki, radio qovşaqlarının olmaması üzündən radiodan yalnız dövlət 
əhəmiyyətli  işlər  üçün  istifadə  edilirdi.  Azərbaycanda  radio  ilə  səslənən  ilk  nitq 
Azərbaycanın 
Parisdəki 
nümayəndə  heyətinin  rəhbəri  Əlimərdan  bəy 
Topçubaşovun Avropa ölkələri ilə danışıqlarının gedişi barədə hesabatı olmuşdur. 
Azərbaycanda  sovet  hakimiyyəti  qurulanda  radioya  təbliğat  vasitəsi  kimi 
yanaşıldığından o sürətlə inkişaf etdirildi. 1926-cı ildə Bakıda ilk radioötürücü və 
respublikanın müxtəlif məntəqələrində radioqəbuledicilər işə başladı. 
1936-cı  ildə  Azərbaycan  Sənaye  İnstitutuna  daxil  olan  Kərim  Kərimov 
özü  bir  neçə  radioqəbuledici  düzəltmiş,  bu  istiqamətdə  olan  yeniliklərlə  dərindən 
maraqlanmışdır.  İstedadlı  tələbə  Azərbaycan  radiosuna  işə  qəbul  edilmiş,  bir 
müddət işlədikdən sonra isə Mərdəkan radio qovşağının müdiri təyin olunmuşdur. 

---

340 
 
1941-ci  ildə  Azərbaycan  Sənaye  İnstitutunu  bitirən  Kərim  Kərimov 
elektromexanika  üzrə  mühəndis  diplomu  almışdır.  Onun  bəzi  ideyaları  hərbi 
mühəndisləri maraqlandırmışdır. Artıq bu dövrdə II Dünya müharibəsi gedir, Sovet 
İttifaqı  Almaniyanın  təcavüzünə  məruz  qalmışdı.  Radiomühəndislərə  cəbhələrdə 
böyük ehtiyac duyulsa da, gənc mütəxəssisin istedadı nəzərə alınaraq 1942-ci ildə 
ona  Dzerjinski  adına  Artilleriya  Akademiyasına  daxil  olmaq  üçün  təyinat 
vermişlər.  Maraqlıdır  ki,  bilikləri  yoxlanıldıqdan  sonra  Kərim  Kərimov  birbaşa 
akademiyanın  V  kursuna  daxil  olmuşdur.  Beləliklə,  o,  1943-cü  ildə  bu  təhsil 
müəssisəsini  topçu-mühəndis  ixtisası  üzrə  başa  çatdırmışdır.  O, "Katyuşa"  adı  ilə 
tanınan BM-13 yaylım atəş qurğusu üzrə mütəxəssis kimi hazırlanmışdır. Qvardiya 
minaatan  hissələrinin  tərkibində olan bu qurğular  Sovet İttifaqının  ən güclü silahı 
kimi məxfilikdə saxlanılırdı. 
Gənc  mütəxəssis  Qvardiya  minaatan  hissələri  Baş  İdarəsinin  müvəkkili 
kimi  BM-13  qurğusu  üçün  mərmilərin  zavodlarda  istehsalına  nəzarət  etmək 
tapşırığı  almışdı.  Öz  işinə  can  yandıran  Kərim  Kərimov  daim  silahın 
təkmilləşdirilməsi barəsində düşünürdü və bu istiqamətdə bir neçə dəyərli təklif də 
irəli sürmüşdü. 
Məhz  həmin  vaxtdan  Kərim  Kərimov  həyatını  raket  texnikası  ilə 
bağlamışdır.  Ömrünün  sonunadək  o,  raket  texnikasının  yaradılması  və  inkişafı 
naminə var gücü ilə çalışmış, zehni və fiziki qüvvəsini əsirgəməmişdir. Zavodlarda 
işlədiyi dövrdə onun yüksək təşkilatçılıq qabiliyyəti də özünü büruzə vermişdir. 
1945-ci  ildən  SSRİ  Müdafiə  Nazirliyi  sistemində  raket  texnologiyaları 
yaradan konstruktor büroları və zavodlarında çalışan Kərim Kərimov bir neçə elmi 
ixtiranın  müəllifi  olmuşdur.  1946-cı  ildən  başlayaraq  o,  ballistik  raketlərin 
radioölçmə  sistemlərinin  yaradılması  istiqamətində  işlər  aparmışdır.  Onun 
araşdırmaları  nəticəsində  yaradılan  raketlərin  daxili  parametrlərinə  nəzarət  edən 
"Don"  radioölçmə  sisteminin  elmi-texniki  göstəriciləri sonradan kosmik  sənayedə 
tətbiq  olunmağa  başlanmışdır.  Bu  nailiyyətinə  görə  Kərim  Kərimov  1950-ci  ildə 
ilk dəfə SSRİ Dövlət mükafatına layiq görülmüşdür. 
Baykonur kosmodromunun əsası qoyulan gündən o, Kosmik Gəmilər üzrə 
Dövlət  Komissiyasının  tərkibinə  daxil  edilmişdir.  Kosmik  aparatların 
yaradılmasında,  dünyada  ilk  dəfə  insanın  kosmosa  göndərilməsində  onun  da  rolu 
az  olmamışdır.  Nəticədə  ilk  kosmonavt  Yuri  Qaqarinin  tarixi  uçuşu  uğurla  başa 
çatdıqdan sonra Kərim Kərimov SSRİ-nin ən yüksək ordeni - Lenin ordeni ilə təltif 
olunmuşdur. 
1945-ci  ildə  böyük  mühəndis  vəzifəsində  çalışmağa  başlayan  Kərim 
Kərimov 1965-ci ildə Kosmik Vasitələr İdarəsinin rəisi vəzifəsinə təyin edilmişdir. 
Həmin ildə o, Ümumi Maşınqayırma Nazirliyinə ezam olunmuşdur. 

---