Azərbaycan toponġMLƏRĠNĠn ensġklopedġk lüĞƏTĠ
Yüklə 4,15 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- AğdaĢ
- Ağdərə
- Ağdəyirmançay
24
Kələl kəndi" adlandırmıĢlar. Lakin əslində, kəndin əhalisi XIX əsrdə buraya köçmüĢ Ağdam r-nundakı baraxlılardan ve Dağıstanın BaĢ Kələl kəndindən gələn saxurlardan ibarətdir. Kələl/Qalaal-saxur dilində "qalalı" deməkdir. Beləliklə, kəndin adı iki kəlmə icmanın əvvəlki məskəninin adından düzəlmiĢdir. AğdaĢ or., mür. 1. Füzuli r-nu ərazisində dağ. R-nun Ģm.-q.-ində yerləĢir. Hün. 222 m.; 2. Gədəbəy r-nu ərazisində dağ; 3. Kəlbəcər r-nu ərazisində dağ; 4. Qazax r-nu ərazisində dağ. Oronim ağ (kiçik, alçaq; ağ rəng çalan) və daş (qaya, dağ) sözlərindən düzəlib, "kiçik qaya və ya ağ rəngli süxurlardan əmələ gəlmiĢ dağ" deməkdir. Oronimin etnotoponim olması da istisna deyil. AğdaĢ toponiminə XIII əsrə aid coğrafi adlar lüğətində rast gəlmək mümkündür.
edilmiĢdir. ġirvan düzünün Ģm.-q.-ində, Acınohur ön dağlığının c.-undadır. Türyan çayı r-nun ərazisindən axır. Mərkəzi AğdaĢ Ģəhəridir; 2. Azərb.-da Ģəhər (1900-cü ildən). Eyniadlı r-nun mərkəzidir. Türyan çayının sağ sahilindən bir qədər aralı, ġirvan düzünün Ģm.-q.-indədir. YaĢayıĢ məntəqəsi kimi adı XV əsrin ortalarından çəkilir; 3. Cəlilabad r-nunun eyni-adlı i.ə.v.-də kənd. Göytəpə çayının sol sahilində, Lənkəran ovalığındadır. KeçmiĢdə Üçüncü DərviĢ adlanırdı. Bu da onunla bağlıdır ki, kənd XIX əsrin ortalarında ərazidə maldarlıqla məĢğul olan dərviĢbəyli tayfasının üçüncü qoluna mənsub ailələr tərəfindən məskunlaĢmıĢdır. Oykonim kəndin ərazisindəki AğdaĢ adlı qayanın adından götürülmüĢdür; 4. Kəlbəcər r-nunun Çaykənd i.ə.v.-də kənd. Dağlıq ərazidədir. Kənd AğdaĢ dağının döĢündə salınmıĢdır. Etnotoponimdir. ƏfĢarların araĢlı oymağının bir qolunun ağdaĢ adlanması və AğdaĢ r-nunun XX əsrin əvvəllərinə qədər ƏrəĢ qəzası kimi qeydə alınması bunu bir daha sübut edir. AğdaĢ toponimi türk xalqlarının onomastikasında geniĢ yayılmıĢdır: AktaĢ (Özbəkistanda dağ), AkdaĢ (Türkmənistan), Aktas (Qazaxıstan), AğdaĢ (BaĢqırdıstan, Ermənistan), AqtaĢ (Əfqanıstan), AkdaĢ (Ġran, Türkiyə) və s.
qoludur. BaĢlanğıcını AğdaĢ adlı dağdan alır. Hidronim Agdaş (r-nun ərazisindəki dağın adı) ve su (çay) sözlərindən düzəlib, "AğdaĢ dağından axan çay" deməkdir. Ağdərə or., mür. 1. Ağsu r-nunun Bico kəndi ərazisində dərə; 2. ġamaxı r-nu ərazisində dərə; 3. Tərtər r-nu ərazisində dağ; 4. Zəngilan r-nunun Ġsgəndərbəyli, Sadallı və ġərifli kəndləri ərazisində dərə. Oronim ağ (kiçik; qısa, dayaz, çox da dərin olmayan) və dərə (çay yatağı; çayın axdığı yer; iki dağ və ya təpə arasında, eləcə də düzənlikdə uzun, dərin çuxur) sözlərindən düzəlib, "kiçik çay yatağı; çox da dərin olmayan çuxur" deməkdir. Ağdərə oyk., sadə. 1. Xızı r-nunda kənd. Çigil çayının sahilindədir. Kəndin əhalisi vaxtilə AbĢeronun Novxanı kəndindən köçüb gələn ailələrdən 25
ibarətdir.; 2. Ordubad r-nunun Parağaçay qəsəbə i.ə.v.-də qəsəbə. Zəngəzur silsiləsinin c.-q. yamacındadrr. Qəsəbə 1950-ci ildə Ağdərə adlı ərazidə filizsaflaĢdırma kombinatının yaradılması ilə əlaqədar salınmıĢdır. Ətraf yamaclar ağ rəngə çalan süxurlardan ibarətdir. Adını ərazidəki eyni-adlı dərədən almıĢdır; 3. ġamaxı r-nunun Xilmilli i.ə.v.-də kənd. Qozluçayın sahilində, dağətəyi ərazidədir. Adını ərazidəki eyniadlı dərədən almıĢdır; 4. Tərtər r-nunda Ģtq. Tərtər-Ġstisu avtomobil yolunun kənarındadır. KeçmiĢdə eyniadlı r-nun mərkəzi olmuĢdur. XIX əsrdə burada məskunlaĢdırılmıĢ ermənilər r -nun və qəsəbənin adını 1923-cü ildən Crabert, 1930-cu ildən isə Mardarkert kimi rəsmiləĢdirmiĢdilər. 1992-ci ildən r-nun ərazisi Tərtər r-nuna birləĢdirilmiĢ, qəsəbə isə keçmiĢ adı ilə adlandırılmıĢdır; 5. Tovuz r-nunun Qəribli i.ə.v.-də kənd. ġahdağ silsiləsinin Ģm. yamacındadır. Adını ərazidəki eyniadlı dərədən almıĢdır. 1933-cü ildə Laçın, 1917-ci ildə DaĢkəsən r-ları ərazisində Ağdərə kəndləri qeydə alınmıĢdır. Əfqanıstan, Ennənistan, Ġran ərazisində də Ağdərə toponiminə rast gəlmək mümkündür. Ağdərə hidr., sadə. Girdimançay hövzəsində çay. Adını ərazidəki eyniadlı dərədən almıĢdır. Ağdəyirman or., mür. Ağcabədi r-nunun Boyat kəndində təpə. Oronim ağ (kiçik və ya rəng çaları) və dəyirman (qurğu) sözlərindən düzəlib, "üzərində kiçik dəyirman (yel dəyirmanı və ya su dəyirmanı) quraĢdırılmıĢ təpə" deməkdir.
Həkəri (Əkərə) çayının yuxarı axarının adıdır. Hidronim Ağdəyirman (or.) və çay (axar su obyekti) sözlərindən düzəlib, "Ağdəyirman təpəsindən axan çay" deməkdir. Ağduyux or., mür. Zəngilan r-nu ərazisində dağ. Oronim ağ (kiçik, alçaq) və duyux/duruk (təpə, dağ zirvəsi) sözlərindən düzəlib, "kiçik təpə" mənasındadır.
çayının sahilində, düzənlikdədir. Kəndin adının Ağaəhməd adından təhrif olunması güman edilir. Oykonim Ağaəhməd Ģəxs adı ilə bağlıdır.
Buduq kəndinin q.-ində dağ. Hün. 2861 m.; 2. Masallı r-nunun Miyanku kəndi ərazisində dağ; 3. ġəki-Zaqatala zonasında dağ. Oronim ağ (rəng) və gədik (türk dillərində, o cümlədən Azərbaycan dilində "hündür dağlar arasında yol", "dağ keçidi"; "aĢırım"; "dağ belində batıq") sözlərindən düzəlib, "qarlı aĢırım" və ya "ağımtıl rəngli dağ keçidi" deməkdir. Ağgədik oyk., sadə. Xocalı r-nunun Xanabad i.ə.v.-də kənd. Dağətəyi ərazidədir. KeçmiĢ adı Ağdar, 1992-ci ilədək Kötük ("gədik" sözünün təhrif forması) olmuĢdur. Oykonim ərazidəki eyniadlı dağ keçidinin adından yaranmıĢdır. Yüklə 4,15 Mb. Dostları ilə paylaş:
|