136
105. O. Əfəndiyev XVI əsr, səh. 92.
106. Həsən Rumlu. Əhsənüt-təvarix, X cild, səh. 370-373; Ə. Nəvai. Şah Təhmasib
Səfəvi, səh. 197; O. Əfəndiyev XVI əsr, səh. 93.
107. Həsən Rumlu. Əhsənüt-təvarix, X cild, səh. 376-379.
108. Firidun bəy. Münşəat, I cild, səh. 19-25.
109. Həsən Rumlu. Əhsənüt-təvarix, X cild, səh. 377-378; İsgəndər bəy Münşi
Türkman. Tarixe-aləmaraye-Abbasi, Tehran, h. 1334, I cild, səh. 78 /Sonradan:
İsgəndər Münşi. Göstərilən əsər/; O. Əfəndiyev XVI əsr, səh. 94; Ə. Nəvai. Şah
Təhmasib Səfəvi, səh. 198; Ş. Fərzəliyev. Azərbaycan, səh. 118.
110. Həsən Rumlu. Əhsənüt-təvarix, X cild, səh. 379.
111. İran Milli Şura Məclisinin 606 №-li əlyazması / Ə. Nəvai. Şah Təhmasib
Səfəvi, səh. 204-237/.
112. Yenə orada, səh. 204-206.
113. Yenə orada, səh. 208.
114. Yenə orada, səh. 210; Həsən Rumlu. Əhsənüt-təvarix, X cild, səh. 213-220.
115. Ətraflı məlumat üçün bax: Həsən Rumlu. Əhsənüt-təvarix, X cild, səh. 213-
220.
116. Ə. Nəvai. Şah Təhmasib Səfəvi, səh. 227.
117. Yenə orada, səh. 233.
118. Şah Təhmasib. Təzkirə, səh. 71.
119. İran Milli Şura Məclisinin 606 №-li əlyazması; Heydər Evoğlu. Münşəat; Ə.
Nəvai. Şah Təhmasib Səfəvi, səh. 240-245.
120. Yenə orada.
121. Yenə orada, səh. 247-252.
122. Firidun bəy. Münşəat, II cild, səh. 56-57.
123. Yenə orada.
124. Yenə orada, səh. 67-69, 69-71.
125. Ə. Nəvai. Şah Təhmasib Səfəvi, səh. 275-276.
126. Firidun bəy. Münşəat, I cild, səh. 621-623; Ə. Nəvai. Şah Təhmasib Səfəvi,
səh. 281-282.
127. Ə. Nəvai. Şah Təhmasib Səfəvi, səh. 293-295.
128. O. Əfəndiyev. XVI əsr, səh. 96.
129. İsmayıl Həqqi Uzunçarşılı. Osmanlı tarixi, II cild, Ankara, 1949, səh. 349-
356; O. Əfəndiyev. XVI əsr, səh. 96.
130. Firidun bəy. Münşəat, I cild, səh. 625-626.
131. F. Kırzıoğlu. Göstərilən əsər, səh. 244.
132. Y. Mahmudlu. Ağqoyunlu və Osmanlı dövlətlərinin, səh. 167-177.
133. O. Əfəndiyev. XVI əsr, səh. 97; Y. Mahmudlu. Ağqoyunlu və Osmanlı
dövlətlərinin, səh. 167-168.
134. Ə. Nəvai. Şah Təhmasib Səfəvi, səh. 157.
137
135. F. Kırzıoğlu. Göstərilən əsər, səh. 253.
136. Firidun bəy. Münşəat, II cild, səh. 43-45; Ə. Nəvai. Şah Təhmasib Səfəvi, səh.
358.
137.Yenə orada, səh. 14-17.
138.Yenə orada, səh. 63.
139. Hüseyn Mircəfəri. Şahzadə Bayazidin İrana sığınması, fars dilində,
―Bərrəsihaye-tarixi‖ jurnalı, № 3, h. 1352, səh. 15. (Sonradan: H. Mircəfəri.
Göstərilən məqalə).
140. Firidun bəy. Münşəat, II cild, səh. 43-45; Ə. Nəvai. Şah Təhmasib Səfəvi, səh.
358.
141. Yenə orada.
142. Şah Təhmasib. Təzkirə, səh. 75.
143. Yenə orada.
144. Ə. Nəvai. Şah Təhmasib Səfəvi, səh. 387-389.
145. Şah Təhmasib. Təzkirə, səh. 76.
146. Yenə orada.
147. Yenə orada.
148. Yenə orada, səh. 77.
149. Firidun bəy. Münşəat, II cild, səh. 26-28.
150. Ə. Nəvai. Şah Təhmasib Səfəvi, səh. 387-389.
151. Firidun bəy. Münşəat, II cild, səh. 25-26.
152. Şah Təhmasib. Təzkirə, səh. 79-81.
153. Firidun bəy. Münşəat, II cild, səh. 48; H. Mircəfəri. Göstərilən əsər, shə. 31.
154. Firidun bəy, səh. 48-49.
155. Yenə orada, səh. 50-51.
156. H. Mircəfəri. Göstərilən məqalə, səh. 32, Ehsan Eşraqi. Göstərilən məqalə,
səh. 11; O. Əfəndiyev, XVI əsr, səh. 110; Ş. Məmmədova. Göstərilən əsər, səh. 87.
157. Şərəfxan Bidlisi. Şərəfnamə, II cild, səh. 219.
158. F. Kırzıoğlu. Göstərilən əsər, səh. 354.
159. Firidun bəy. Münşəat, II cild, səh. 36.
160. Yenə orada, səh. 30-33.
161. Yenə orada, səh. 59-61, 61-63.
162. Yenə orada, səh. 43.
163. Ə. Nəvai. Şah Təhmasib Səfəvi, səh. 501-502.
164. Yenə orada, səh. 451.
165. Yenə orada, səh. 457.
166. Yenə orada, səh. 464-465; Firidun bəy. Münşəat, II cild, səh. 90-95.
167. Yenə həmin kitablarlada.
168. И. П. Петрушевски. Azərbaycan XVI-XVII əsrlərdə səh. 264-265.
169. Y. Mahmudov. Ağqoyunlu və Osmanlı dövlətlərinin, səh. 177-178.
138
170. X. А. Камбайзаде. Взаимоотношения государства Ссфевидов с
западно-европейскими странами (конец XVI-первая треть XVII вв.).
Автореферат дисс. на соиск. уч. ст. канд. ист. наук, Баку, 1991, səh. 13.
/Sonradan: X. Qambayzadə. Göstərilən avtoreferat/.
171. Y. Mahmudov. Ağqoyunlu və Osmanlı dövlətlərinin, səh. 179.
172. Yenə orada.
173. Yenə orada, səh. 181-182.
174.X. Qambayzadə. Göstərilən avtoreferat, səh. 13.
175. O. Əfəndiyev, XVI əsr, səh. 111.
176. G. Berchet. La Republica di Venezia c la Persia, Torino, 1865, p. 185.
177. İsgəndər Münşi. Göstərilən əsər, səh 116-117; O. Əfəndiyev. XVI əsr, səh.
112.
178. Ə. Nəvai. Şah Təhmasib Səfəvi, səh. 451.
179. Yenə orada, səh. 478-480.
180. Yenə orada, səh. 493-495.
181. İbrahim
Rəhmizadə.
Zəfərnaməye-Sultan
Murade-sales,
İstanbul
Universitetinin kitabxanası, şifrə № 2372, vər. 5b-7a (Məlumat üçün bax: Ш.
Фарзалиев. Османский, хронист Ибрахим Рагимизаде о Дагестане (70-е гг.
XVI в.), Восточные источники по истории Дагестана, Сборник сатей и
материалов, Махачкала, 1980, səh. 105-106).
182. Həsən Rumlu. Əhsənüt-təvarix, X cild, səh. 464-465.
183. O. Əfəndiyev, XVI əsr, səh. 125; F.Kırzıoğlu. Göstərilən əsər, səh. 256.
184. Həsən Rumlu. Əhsənüt-təvarix, X cild, səh. 483; O. Əfəndiyev, XVI əsr, səh.
134; F. Kırzıoğlu. Göstərilən əsər, səh. 257; Ş. Məmmədova. Göstərilən əsər, səh.
88.
185. Həsən Rumlu. Əhsənüt-təvarix, X cild, səh. 483; F. Kırzıoğlu. Göstərilən əsər,
səh. 257.
186. Şərəfxan Bidlisi. Şərəfnamə, II cild, səh 254.
187. O. Əfəndiyev, XVI əsr, səh. 142.
188. F. Kırzıoğlu. Göstərilən əsər, səh. 258.
189. O. Əfəndiyev, XVI əsr, səh. 122.
190. İsgəndər Münşi. Göstərilən əsər, səh. 133; O. Əfəndiyev, XVI əsr, səh. 123; Ş.
Məmmədova. Göstərilən əsər, səh. 88.
191. F. Kırzıoğlu. Göstərilən əsər, səh. 258.
192. Yenə orada, səh. 268.
193. Yenə orada, səh. 271.
194. C. Gökcə. Göstərilən əsər, səh. Səh. 26.
195. F. Kırzıoğlu. Göstərilən əsər, səh. 269.
196.Qazi Əhməd Qumi. Xülasətüt-təvarix, vər. 398a, 398b; Ş. Məmmədova.
Göstərilən əsər, səh. 89 /Bu haqda bax: O. Əfəndiyev. Göstərilən əsər, səh. 225.
139
197. Həsən Rumlu. Əhsənüt-təvarix, X cild, səh. 502; Qazi Əhməd Qumi.
Xülasətüt-təvarix, vər. 401a; İsfəndər Münşi. Göstərilən əsər, səh. 225.
198. Ə. Nəvai. Şah Abbas, I cild, Tehran, h. 1352, səh. 6 /Sonradan: Ə. Nəvai. Şah
Abbas/.
199. Heydər Evoğlu. Münşəat. /Bax: Ə. Nəvai, Şah Abbas, I cild, səh. 39/.
200. Yenə orada, səh. 6.
201. Yenə orada, səh. 40-41.
202. İsgəndər Münşi. Göstərilən əsər, səh. 228; O. Əfəndoyev. XVI əsr, səh. 147.
203. O. Əfəndiyev, XVI əsr, səh. 147.
204. А. М. Фарэалиев. Труды Мустафы Дли Эфенди как источник по истории
Азербайджана конца XVI века. Автореферат дисс. на соиск. уч. ст. канд. ист.
наук, Тбилиси. 1985, səh. 7-8.
205. C. Gökcə. Göstərilən əsər, səh. 278.
206. F. Kırzıoğlu. Göstərilən əsər, səh. 278.
207. O. Əfəndiyev, XVI əsr, səh. 149-150.
208. A. M. Fərzəliyev. Göstərilən avtoreferat, səh. 9.
209. И. П. Петрушевски. Azərbaycan XVI-XVII əsrlərdə, səh. 271-272; O.
Əfəndiyev. XVI əsr, səh. 149-157; C. Gökcə. Göstərilən əsər, səh. 26-29.
210. Ə. Nəvai. Şah Abbas, I cild, səh. 43-63.
211. Firidun bəy. Münşəat, II cild, səh. 283-286.
212. Yenə orada.
213. Yenə orada.
214. Hammer. VII cild, səh. 260 /Bax: F. Kırzıoğlu. Göstəriən əsər, səh. 282/.
215. İsgəndər Münşi. Göstərilən əsər, səh. 233-234; H. Roemer. Der Nielergang
trans, s. 32-33. (Bax: O. Əfəndiyev XVI əsr, səh. 150-151).
216. O. Əfəndiyev, XVI əsr, səh. 151.
217. Yenə orada, səh. 153-155.
218. Yenə orada, səh. 155.
219. İbrahim Rəhmizadə. Göstərilən əsər, vər. 29b, 31b.
220. Yenə orada, vər. 38b-39a; Mustafa Əfəndi. Salaniki tarixi, səh. 140; İ. Peçəvi.
Göstərilən əsər, səh. 40; O. Əfəndiyev, XVI əsr, səh. 156; B. Kütüoğlu. Göstərilən
əsər, səh. 61; F. Kırzıoğlu. Göstərilən əsər, səh. 300-301.
221. O. Əfəndiyev, XVI əsr, səh. 163.
222.Şərəfxan Bidlisi. Şərəfnamə, II cild, səh. 271-272; B. Kütüoğlu. Göstərilən
əsər, səh. 61; F. Kırzıoğlu. Göstərilən əsər, səh. 300-301.
223. Firidun bəy. Münşəat, II cild, səh. 276.
224. Yenə orada, səh. 277.
225. Yenə orada, səh. 278.
226. Yenə orada.
227. İ. Peçəvi. Göstərilən əsər, səh. 50.
140
228. Yenə orada, səh. 50-51.
229. Firidun bəy. Münşəat, II cild, səh. 278-279.
230. İsgəndər Münşi. Göstərilən əsər, səh. 292-293; O. Əfəndiyev XVI əsr, səh.
184.
231. O. Əfəndiyev, XVI əsr, səh. 185-186.
232. Xülasətüt-təvarix. Berlin əlyazma nüsxəsi, vər. 474a; O. Əfəndiyev. XVI əsr...,
səh. 186.
233. İ. Peçəvi. Göst. əsər, səh. 65.
234. İbrahim Rəhimzadə. Göst. əsər, vər. 1146 – 1156; Ş. F. Fərzəliyev. 1585 –
1588-ci illər Azərbaycan tarixinə aid bir nadir türk əlyazması haqqında, Azərb.
EA-nın Məruzələri, XXXIV cild, № 1, Bakı, 1978, səh. 71.
235. Yenə orada.
236. Yenə orada.
237. Yenə orada, vər. 116b.
238. Yenə orada, vər. 117a.
239. Yenə orada, vər. 131a-132b.
240. Yenə orada, vər. 133a.
241. Yenə orada, vər.133a.
242. Yenə orada, vər. 136a-137b.
243. Yenə orada, vər. 137b.
244. Yenə orada, vər. 137b-138a.
245. İsgəndər Münşi. Göst. əsər, səh. 343 – 344; Xülasətüt-təvarix, vər. 500a-500b.
246. Yenə həmin əsərlərdə, səh. 346 – 350; vər. 505b – 509a.
247. O. Əfəndiyev, XVI əsr, səh. 197.
248. Yenə orada, səh. 198.
249. İsgəndər Münşi. Göst. əsər, səh. 349 – 344; Xülasətüt-təvarix, vər. 509a-509b;
Ş. Məmmədova. Göst. əsər, səh. 100.
250. Şərəfxan Bidlisi. Şərəfnamə, II cild, səh. 283 – 284.
251. B. Kütükoğlu. Göst. əsər, səh. 166 – 167.
252. Yenə orada, səh. 167; O. Əfəndiyev. XVI əsr..., səh. 199; Ə. Nəvai. Şah
Abbas, II cild, səh. IX.
253. İ. Peçəvi. Göst. əsər, səh. 71 – 76.
254. Firidun bəy. Münşəat, II cild, səh. 323.
255. Yenə orada, səh. 239.
256. Yenə orada, səh. 244.
257. Yenə orada, səh. 307, 313.
258. Yenə orada, səh. 317 – 320.
259. Yenə orada, səh. 248 – 249.
260. Yenə orada, səh. 251 – 252.
261. Yenə orada, səh. 319 – 320.
141
262. İsgəndər Münşi. Göstərilən əsər, səh. 300; А. А. Рахмани. Азербайджан в
конче XVI и в XVII веке /1590-1700 годы/, Ваку, 1981, səh. 40 (Sonradan: Ə. Ə,
Rəhmani. Göstərilən əsər).
263. Ə, Ə. Rəhmani. Göstərilən əsər, səh. 40.
264. Yenə orada.
265. F. Kırzıoğlu. Göstərilən əsər, səh. 380-381.
266. Firidun bəy. Münşəat, II cild, səh. 294.
267. Yenə orada, səh. 326 – 328.
268. Yenə orada, səh. 327.
269. Yenə orada, səh. 328.
270. Heydər Evoğlu. Münşəat. Bax: Ə. Nəvai. Şah Abbas, II cild, səh. 125 – 126.
271. Yenə orada, səh. 127 – 128.
272. Firidun bəy. Münşəat, II cild, səh. 254-257.
273. Ə. Nəvai. Şah Abbas, II cild, səh. 149.
274. Yenə orada, səh. 150.
275. Yenə orada, səh. 151.
276. Yenə orada, səh. 159 – 193.
277. Firidun bəy. Münşəat, II cild, səh. 275.
278. Ə. Nəvai. Şah Abbas, II cild, səh. 166-169.
279. Firidun bəy. Münşəat, II cild, səh. 290-291.
280. Yenə orada, səh. 291.
281. Ə. Nəvai. Şah Abbas, II cild, səh. 219.
282. Yenə orada.
283. Y. Mahmudov. Ağqoyunlu və Səfəvi dövlətlərinin..., səh. 188 – 189.
284. Yenə orada, səh. 189.
285. Ə. Nəvai. Şah Abbas, II cild, səh. 209-207.
286. Yenə orada, səh. 208.
287. Firidun bəy. Münşəat, II cild, səh. 330-331.
288. Ə. Nəvai. Şah Abbas, II cild, səh. 236-237.
289. Yenə orada, səh. 242 – 247.
290. Yenə orada, səh. 240 – 241.
291. Ə. Ə. Rəhmani. Göst. əsər. səh. 39 – 40, 64 – 65.
XV-XVI ƏSRLƏRDƏ AZƏRBAYCANLA OSMANLI
İMPERİYASI ARASINDAKI DİPLOMATİK
MÜNASİBƏTLƏRDƏ ELÇİ-SƏFİRLƏRİN ROLU
1. Həsən Zərinəzadə. Fars dilində Azərbaycan sözləri, Bakı, 1962. Səh. 156
(Sonradan: H. Zərinəzadə. Göstərilən əsər.).
142
2. В. В. Радлов. Опыт словаря тюркских наречий, т. I, часть I, Санкт-
Петербург, 1893, səh. 828 (Sonradan: V. Radlov. Göstərilən əsər).
3. Divani-lüğətit-türk, Çevirən Vesim Atalay, I cild, Ankara, 1939, səh. 48.
4. Əli Əkbər Dehxoda. Lüğətnamə, № 130, Tehran, h. 1346, səh. 574.
5. V. Radlov. Göstərilən əsər, I cild, II hissə, səh. 829.
6. Həsən Zərinəzadə. Göstərilən əsər, səh. 171.
7. Heydər Çələbi. Göstərilən əsər, səh. 165.
8. Yenə orada, səh. 172.
9. Faiq Rəşid Unat. Osmanlı səfirləri və səfarətnamələri, Türk Tarix Qurumu
nəşriyyəti, Ankara, 1987, səh. 14.
10. Firidun bəy. Münşəat, I cild, səh. 113.
11. Yenə orada, səh. 113, 140.
12. Y. Mahmudlu. Ağqoyunlu və Səfəvi dövlətlərinin, səh. 132.
13. Firidun bəy. Münşəat, I cild, səh. 133, 153.
14. V. Radlov. Göstərilən əsər, I cild, I hissə, səh. 828.
15. Hüseyn. Göstərilən əsər, səh. 101a.
16. Yenə orada, səh. 101b.
17. Yenə orada, səh. 103b.
18. Yenə orada.
19. İrandakı venesiyalıların səfərnamələri, səh. 264.
20. Heydər Çələbi. Göstərilən əsər, səh. 71-72.
21. Yenə orada, səh. 76.
22. Həsən Rumlu. Əhsənüt-təvarix, X cild, səh. 238.
23. Fəzullah Xunci. Göstərilən əsər, səh. 99.
24. Mükalimeye-Şah Təhmasib ba ilçiyane-Rum, M.E. Saltıkov-Şedrin ad, Sankt-
Peterburq Dövlət Kütləvi Kitabxanası, B. Dornun kataloqu, № 302, vər. 2b-3a.
25. Həsən Rumlu. Əhsənüt-təvarix, X cild, səh. 218.
26. Ə. Nəvai. Şah Abbas, II cild, səh. 218.
27. H. Mircəfəri. Göstərilən əsər, səh. 37.
28. Şah Təhmasib. Təzkirə, səh. 37.
29. Yenə orada, səh. 81.
30. H. Mircəfəri. Göstərilən əsər, səh. 34.
31. İrandakı venesiyalıların səfərnamələri, səh. 48; Y. Mahmudov. Səyyahlar
Azərbaycana gəlir, Bakı, 1977, səh. 56.
32. İrandakı venesiyalıların səfərnamələri, səh. 65.
33. Yenə orada, səh. 66-67.
34. Yenə orada, səh. 140.
35. Yenə orada, səh. 48.
36. Yenə orada, səh. 147.
37. Yenə orada, səh. 189.
143
38. Yenə orada, səh. 271.
39. Yenə orada, səh. 331.
40. Yenə orada.
41. Həsən Rumlu. Əhsənüt-təvarix, X cild, səh. 384; O. Əfəndiyev. XVI əsr, səh.
96.
42. O. Əfəndiyev, XVI əsr, səh. 96.
43. Həsən Rumlu. Əhsənüt-təvarix, X cild, səh. 440-441.
44. Yenə orada.
45. Ə. Nəvai. Şah Təhmasib Səfəvi, səh. 459; F. Kırzıoğlu. Göstərilən əsər, səh.
255.
46. Firidun bəy. Münşəat, II cild, səh. 293-296.
47. Yenə orada, səh. 295.
48. Yenə orada, səh. 296.
49. Yenə orada, səh. 257.
144
Mündəricat
Giriş
Qaraqoyunlu dövləti və Osmanlı imperiyası
Ağqoyunlu dövləti və Osmanlı imperiyası
Şirvanşahlar dövləti və Osmanlı imperiyası
Səfəvi dövləti və Osmanlı imperiyası
XV-XVI əsrlərə Azərbaycanla Osmanlı imperiyası arasındakı diplomatik
münasibətlərdə elçi-səfirlərin rolu
Nəticə
Sitat gətirilmiş mənbə və ədəbiyyat
145
Şahin Fazil Fərzəlibəyli.
F. 61 Azərbaycan və Osmanlı imperiyasl. B. Azərnəşr, 1994, 200 səh.
Kitabda XV əsrdə Azərbaycanın Qaraqoyunlu, Ağqoyunlu və Şirvanşahlar
dövlətlərinin Osmanlı imperiyası ilə qarşılıqlı əlaqələri, XVI yüzillikdə
Azərbaycan-Türkiyə münasibətlərini inkişafına bu ölkələr arasındakı diplomatik
məsələlərə geniş yer verilmişdir.
Göstərilən dövrün Şərq və Avropa ölkələri müəlliflərinin qələmindən çıxan
ilkin qaynaqlar, həmçinin rəsmi məktublar (epistolyar irs) əsasında yazılan bu
kitabda yeri gəldikcə, ticarət, sənətkarlıq və mədəni əlaqələrdən də bəhs edilir.
F 0802000000 – 51 6 - 94
M 651 (07) – 94
İSBN 5-552-01398-0
BBK 327
Bədii redaktoru F. Fərəcov.
Texniki redaktoru Z. Nəcəfova.
Korrektorları E. Qulam qızı, M. Sasani.
İB № 5658
Yığılmağa verilmiş 02.09.93. çapa imzalanmış 12.07.94. formatı 84x108
1/32. Mətbəə kağızı № 2. Yüksək çap üsulu ilə. Ədəbi qarnitur. Şərti çap vərəqi
10,50. Şərti rəngli sürəti 10,71. Uçot nəşr vərəqi 11,5. Tirajı 1000. Sifariş 202.
Müqavilə qiyməti ilə
Azərbaycan Respublikasi Mətbuat və İnformasiya Nazirliyi
Azərbaycan Dövlət Nəşriyyatı. Bakı – 370005.
Hüsü Hacıyev, küçəsi, № 4.
3 №-li Bakı kitab mətbəəsi, Bakı, Əli Tağızadə küçəsi, № 4.
Dostları ilə paylaş: |