Azərbayçan xalq cumhuriYYƏTİNİN 80 İLLİYİNİN
Yüklə 6,41 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Səslər
347
Bunların həbsi göstərir ki, sırf hərbi bir nümayiş icra edilmişdir. Dava başlanan zaman müsəlman hissəsində olan ermənilərin həbsi yox olmuşdur. Hökumət nə yapmışdır? General-qubernator deyir ki, o danışdırdığı adamlar bəyan etmişlər ki, atışma başlandıqda haman erməniləri müsəlman hissəsi sərhədinədək yola salmışlardı. Sonra necə olmuşsalar onlara məlum deyildir. hökumətin belə hərəkəti müqəssirləri ruhlandırmaqdır. Qaybalı kəndindən qaçıb qurtaranların bəyanatından görülür ki, orada dava ayın 5-də deyil, 4-də başlamışdır. Saat 11-də general-qubernator görmüşdür ki, xəlifəlilər Qaybalı kəndini mühasirə etmişlər. General- qubernatorun evindən Qaybalı kəndinin görünməsi doğru deyil, amma mühasirə edənlərin keçəcəyi təpələr yaxşıca görükürlər. Mən bir xanımla bərabər 2 saat zərfində piyada endim dərəyə və hər yeri gəzdim. General- qubernator isə deyir ki, o adamını dolama yol ilə göndərmişdir. Qaybalı kəndliləri deyirlər ki, onlar qaçıb qurtarmaq üçün kənddən çıxdıqda bir tərəfdən köçərilərlə əsgərlər, digər tərəfdən də şəhərin adamları ilə əsgərlər onları mühasirəyə almışlardır. Ona görə də kəndlilər geri qayıtmağa məcbur olmuşlardır. Bu zaman böyük bir dövlətin nümayəndələri ilə ermənilər mühafizəsiz, köməksiz ermənilərin qırılmağına tamaşa edirlərmiş. Telefon daima general-qubernatorun binagüzarlığında olmuşdur. Binaən-ileyh telefon [797 - 798] ilə də tədbirlər ittixaz edə bilərdi. Deyirlər ki, mühafizə əsgərləri erməni qüvvələrinin hücumu təhdidi altında imiş; fəqət heç bir sual etmirlərmi ki, bu qüvvələr nə yerdən kələ bilərlərdi. Əsgərlər kazarmada oturmamalı, əhalini mühafizə etməli idilər. Hamı bir səslə təkid edir ki, Qaybalı kəndində dava ayın 5-də qurtarmamış hətta 6-da da davam etmişdir. Binagüzarlığında qoşun və süvarilər olan general-qubernator bunu dayandıra bilməzmi idi? Kürdlər ayın 5-də gəlmişlərdi. Mən bu barədə general qubernatoru təqsirləndirmək fikrində deyiləm, fəqət güman edirəm ki, onların vuridi hadisatın nəticəsi deyil, onlar belə bir şey gözləyirmişlər. Onun üçün də gəlmişlərdir. Məhəlli hadisələri mən gəzmişəm, dərədə meyitlər vardı. Meşə meyitlərlə dolu idi. Çayda meyitlər vardı. Qəbirlər açılıb dağılmışdır. Çünki camaat belə güman etmişdir ki, qəbirlərdə şey gizlətmişlərdir. General- qubernatorun belə rəftarını nə ilə izah edirsiniz. O vaxtadək meyitləri də dəfn etməmişlərdir. Camaat özü ərizə verərək meyitlərin dəfni üçün izn istəmişdir. Fəqət ayın 11-də ancaq 30 meyit basdırılmışdır. Mən bu xüsusi general-qubernatora dedikdə cavab verdi ki, keşişə demişdir, fəqət nədənsə bu vaxtadək əməl edilməmişdir. Bizim cəmi ümidimiz şübhəsiz ki, qoşunadır. Binaən-ileyh cavan ordumuza toxunan hər növ şeyə elə ehtisasla baxılmasını anlayıram. Fəqət bizim ümidimiz sağlam orduyadır. Kərkicahana göndərmiş olan dəstənin zabiti yerli əhaliyə demişdir ki, kəndin üstünə kəlməyə dəstələr yığılır. Əsgərlər də əlbəttə öz müsəlmanlarının əleyhinə çıxmayacaqlar. Ona görə təklif edir ki, ermənilər kənddən çıxıb Xankəndinə köçsünlər. Ermənilər də qulaq asmışlardır. Sonra kənd talan edilmişdir. Bəhlul kəndi bilmərrə mühafizəsiz imiş. Camaat kənddən çıxıb getmiş, sonra kəndi yandırmışlardır. Bunlar hökumətin fəaliyyətsizliyi deyilmi? Bunun həbsi isbat edir ki, əhalinin qismi digərinə nisbətən xüsusi imtiyazata malikdir və hərnə istəsə edə bilər. Dedilər ki, yolun kənarındakı kəndlərdə şoseni güllələyirmişlər. Əgər bu kəndlər təcavüz etmək istəsəydilər burada zikr olunduğu kimi Ağdamdan Şuşayadək bütün yolu tutmuş olan köçəriləri buraxmazlardı. Ancaq bir ittifaq olmuşdur ki, o da burada zikr edildi. Kəndlilər heç bir təcavüzkaranə hərəkatda bulunmamışlardır. [798 - 799]
Mən bir neçə söz də bu məsələnin müzakirəsi barədə demək istəyirəm. Anlamıram məsələ nə üçün, bu qayda ilə müzakirə olunur. Bizi parlaman göndərməmişdi və ümumiyyətlə mən bilmirəm oraya nə üçün getdik. Əgər məhəllidə hər şey təhqiq və tədqiq edilmiş olsaydı nə üçün getdik. Əgər məhəllidə hər şey təhqiq və tədqiq edilmiş olsaydı biz dəxi müfəssələ təhqiq etmək və məlumat toplamağa imkan bulardıq. Mən istərdim ki, biz əqəliyyət nümayəndələri də məmləkətdə ümum vətəndaşların istifadə etdikləri ümumi hüquqa malik olaydıq. Mən bir şey istəyirəm ki, Azərbaycanın müxtəlif yerlərində bəlkə azlıqda qalan ermənilər var, onlar dəxi ümumi vətəndaşlarla bərabər hüquqa malik olsunlar. Rəis - Dinlədiyiniz məruzələrin müzakirəsinə keçməkdən qabaq iki təklif varid olub; biri budur ki, Qarabağ əhvalı müzakirəsi qalsın gələn iclasa, biri də vaxt gec olduğundan sabaha qalsın. Səslər - Axşama... sabaha... gələn iclasa. Rəis - Təklifləri səsə qoyacağam. Əvvəlinci təklif deyir, qalsın gələn iclasa; hansı iclasa qaldığı bəlli deyil. İkinci təklif müəyyən vaxtını göstərir ki, qalsın sabaha yenə məclis müntəzir olsun. Əvvəlinci təklifi səsə qoyacağam. Səsə qoymadan əvvəl əleyhinə, lehinə danışmağa söz verəcəyəm. Kim əleyhinə danışmaq istəyir? (Salonda danışıq). Rica edirəm fikir verəsiniz. Kim Qarabağ əhvalı müzakirəsinin gələn iclasa qalması tərəfdarıdırsa rica edirəm əlini qaldırsın.
o biri isə deyir gələn iclasa. Gələn iclas ola bilər axşam olsun, sabah olsun, ya biri gün olsun. Hələlik bunu səsə qoyuram, nə vaxta təyin ediləcəyini sonra səsə qoyacağam. Kim təklif tərəfdarı isə rica edirəm əlini qaldırsın. (Əllər qalxır). Təklif əksəriyyət ilə qəbul olunur. İndi təklif var sabah olsun. Səslər - Bugün axşama... Sabaha... Rəis - Təklif var sabah olsun. Kim bu barədə lehinə, ya əleyhinə danışmaq istər? Söz Mehdi bəyindir. Yüklə 6,41 Mb. Dostları ilə paylaş:
|