Azərbayçan xalq cumhuriYYƏTİNİN 80 İLLİYİNİN
Yüklə 6,41 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Abbasqulu
- Səslər
- Sədr
- Tənəffüsdən sonra Sədr
- Qara bəy
375
Böylə danışıqlar eşidənlər arasında ixtilafa və ədavət səbəb ola bilər. Ələlxüsus o adamlar ki, ola bilər şəxsi ədavətləri olsun bu işlərdən yeni yanğın qaldıra bilərlər. Necə ki, Səməd ağa ərz eylədi. Abbasqulu (yerindən) - Səməd ağa heç bir şey ərz eləmədi, ancaq stakanı sındırdı. Haçı Kərim Saniyev (davam edərək) - Bu işlərin zərəri dəyir o adama ki, qonşusu ilə ədavətə etmək istəmir. 1905-ci il-də də böylə oldu. Səslər - Po suşestvu, po suşestvu. [861 - 862] Hacı Kərim Saniyev - Po suşestvu ərz edəcəyəm böylə ianələr neçə dəfə göndərilib. Bir dəfə Ağaxan və Mirbağırova verildi ki, aparıb qaçqınlara versinlər. Onlar Bakıda qoydular ciblərinə, bunu biz bilirik Milli komitə adına iki vaqon buğda aparıb Tiflisdə satıb pulunu ciblərinə qoymuşdular. Onu da biz bilirik.
qastinində yemək içində gizləndiyini də biz bilirik. O millətpərəstlər ki iki milləti vuruşdurub bir-birinə qırdırmaq istəyirlər. İrəvanda da var. Cəfərqulu xan əvvəlcə xalqı qızışdırıb bir-biri ilə vuruşdurur, sonradan da Ordubada gedib. Cəfərqulu xan Kəlbəli xan əvvəlcə xalqı qızışdırıb bir-biri ilə vuruşdurur sonradan da Ordubada gedib, Ordubad camaatını Ermənistana tabe etmək istəyirlər. Əvvəlcə xalqı vuruşdurub, sonra özləri erməni başqa-ları ilə bir yerdə kef çəkirlər. Amma orada fəqirlər qırılır. Bunlar da millətpərəstlərdir. Biz onu demək istəyirik ki, həqiqi millətpərəst olsunlar, cəmaət qırdırmasınlar. Çöllüləri arvad-uşağı dağlarda, özü isə aranda biçindədir. Aranı qarışdırıb onların arvad-uşaqlarının qırılmasına bais olmasınlar. Biz bu ianənin verilməsi tərəfdarıyıq, bu şərt ilə ki, bu ianə həqiqətdə möhtaclara gedib çatsın. Mən bilirəm ki, erməni hökuməti müsəlmanlara ianə verib Novobayadiz, Basarkeçər tərəflərə evə 500 manat pul paylayıbdır. Öz pulu, ya Amerika pulu, onunla işim yox bu qədər. Mən sübut edirəm.
göndərilməsin, məmulat göndərilsin. Buna bir söz deyə bilmərəm. Fəqət Malxazyan cənabları söylədi və göstərdilər ki, Ermənistanda olan müsəlmanların halları Ermənistan rəisi-vükəlasi - Xatisovun elamnaməsinə görə pis deyil. Fəqət bizim söylədiyimiz rəsmi xəbərlər üzərinədir ki, onları biz rəsmi nümayəndəmizdən almışıq. Bu rəsmi xəbər çoxdur. Mən ancaq onların bir neçəsini sizə söyləmək istəyirəm ki, məlum olsun ki, biz söylədiklərimizi əllərimizdə olan rəsmi sənədlərdən söyləyirik. (Oxuyur). Bu bir teleqram, ikinci teleqramı oxuyur. [862 - 863]
Üçüncü teleqram, onu da oxuyuram. (Oxuyur). Bir neçə teleqram bizim rəsmi nümayəndəmizdən gəlib, ona inanmaya bilmərik. Onun yazdığına görə, Ermənistandakı müsəlmanların halı ğayəz fənadır. Öylə bir idarə yoxdur ki, onların halına baxsın, nəzər aparsın. Mənim söylədiyim əlbəttə bir propoqanda kimi oldu. Qanun layihəsinə əsasən etiraz olunmadı, fəqət, burada söylənildi ki, 3 milyon manatlıq məmulat alınıb göndərilsin. Onlar ac qalmasınlar. Sədr (Mehdi bəyə) - Mehdi bəy, layihəni oxuyunuz. Mehdi bəy - Layihəni oxuyur. Sədr - Layiheyi-qanuniyyəni səsə qoyuram. Kim qəbul edirsə rica edirəm əlini qaldırsın. Əksəriyyət rəylə qanun layihəsi qəbul edilir. Beş dəqiqəlik tənəffüs elan edirəm.
Sədr - İclas davam edir.Divani riyasətə Şamaxı uyezdi tərəfindən Azad bəy Şıxəlibəyovun parlaman üzvü seçilməsi xüsusunda bəratülqövl və başqa kağızlar gəlmişdir. Bunlar verilir etimadnamə komisyonuna sonra "İttihad" komisyonu tərəfindən bu məzmunda bir təklif varid olmuşdur. (Oxuyur).
verərkən bilib ki, qarşımızda bir çox həlli lazım mühüm məsələlər vardır. Təbiyyət və seçki qanununa o qədər mühüm deyil, ondan təcili və mühüm qanunlarımız vardır. Şəhər idarələrinə seçki qanunudur. Çünki bu işlərin pozuq olmasında hamı hökumət və parlamanı məsul tuturlar. Bir də torpaq qanunudur ki, komisyonda həll olunub, bizə təqdim olunmuşdur. Elan qabağımızdadır. Bunlara gərək təcili surətdə baxılsın. Bunlardan başqa yenə bir çox təcili məsələ vardır. Əgər tətil istəsəniz, bu qanunlar yenə qalacaqdır və hökumət məcbur olacaqdır ki, qanunları geri buraxıb və o məsələlərə əhəmiyyət verməsin. Onsuz da on gün tətil etdik. Buna ehtiyac yoxdur, zənn edirəm. Gedərlər işlər qalar. Biz işlərimizi daha da artırmalıyıq ki, mühüm məsələləri tezliklə həll edə bilək. [863 - 864]
376
ayında burada oturub işləmək əsla mümkün olmayacaqdır. Əgər oturub çalış-saq bir nəticə əldə ediləcəkmidir? Lakin olmayacaqdır. Cəmi 3-ə kimi iclasımız olacaq. Bu qədər vaxtda nə qədər zəhmət çəkəcəksən ki, bütün qanunlara baxıb qurtara biləsən. Bir ay tətil etmək və oturmaq, işlərimizə əsla təsir etməyəcəkdir. Onsuz da naxoşlayırlar. Məzuniyyətə gedib gəlməyirlər. Bu əziyyətləri ki, indi çəkəcəksiniz. Bir ay istirahətdən sonra çəksək olmazmı? Bir ay içərisində çalışacaq olursaq xeyir deyil daha zərər görəcəyik. Nümayəndələr yorulacaq və sonra qışa çata bilməyəcəklər. Gələcəkdə intixab kimi mühüm məsələlər vardır. Bunlar ilə məşğul olmaq mütləqa istirahət lazımdır. Təki sonra iş rahatlıq ilə kedə bilsin. Və illah məsələlərin təxirə düşməsi üçün deməyirik. Sədr - Məsələni müzakirəyə qoyub-qoymamaq haqqında söz Mahmudov Mustafaya verilir. Mahmudov - Bu tətil barəsində Əhməd bəyin sözlərində iştirak edərəm. Ayın birində ki, tətil təklif edirlər, haman gündən bir çox mühüm məsələlər müzakirəsinə başla-malıyıq. Burada bir çox məsələlər haqqında danışdılar, amma torpaq məsələsini unutdular. O barədə danışılmadı. Bu məsələ həll edilməsə parlaman heç bir yana gedəməz. Bilmirik ki, bu aya qədər başımıza nə gələcəkdir, nə bəlalar görəcəyik. Siz görürsünüz ki, siyasət təqib edilir, bilmirik sabah nə kimi fövqəladə bir əhval ola biləcəkdir. Ona görə təklif edirəm məsələ müzakirədən tamam götürülüb səsə qoyulmasın. Sədr - Təklif var səsə qoyulmasın, etiraz yoxdurmu? Yoxsa müzakirədən götürülür. Qara bəy (yerindən) - Etiraz var. Sədr - Dedim, etiraz olmadı. Təklif var ki, tətil məsələsi əsla səsə qoyulmasın. (Əllər qalxır). Kim təklifin əleyhinədir? (Əllər qalxır). Kim səs verməyib? Əksəriyyət rəy ilə qərar qoyulur ki, tətil məsələsi müzakirə olunsun səsə qoyulsun.
[864 - 865] Sədr - Məclisi-məbusan intixabı, yer, torpaq məsələsi. Şəhər seçkiləri və sairə kimi mühüm məsələlər vardır. Üç həftəyə etiraz yoxmu? Səslər - Yox. Katib - Müsaidə buyurunuz. Sədr - Buyurunuz. Katib - Burada tətil məsələsi müzakirə olunur, anlaşılır ki, üzvlər istirahət etmək istəyirlər. Fəqət mühüm qanun layihələri müzakirəyə qoyub, keçirdikdən sonra tətilə iqtam etmək olar. Müzakirə edildikdən sonra tətil ola bilər. Buna etiraz yoxmu? Onda bu qayda qəbul edilir.
keçirəm. Qara bəy - Onda tətil məsələsi qışa qalar. Sədr - Pedaqoji kurs barəsindəki layihəyə keçirəm. Əhməd Cövdət (oxuyur və sözünə davamla) - Hökumətin qərarına görə türkcə müəllimlər hazırlamaq üçün on yerdə - Qubada, Qusarda, Gəncədə, Şuşada, Səlyanda, Göyçayda, Qazaxda müəllimlər kursu açılacaqdır. Qazaxda məktəb hələ başlamayacaqdır. Köçəri olduqlarından payızda işə başlayacaqlar. Bakıda bir zükür, bir ünas məktəbi məlumdur. Zükür məktəbi 96 tələbədən ibarət açılmış, ünas qismində isə 30 müəllimə vardır. Bu müəllimlərin çoxusu ətraflardan gəlmişlərdir. Bunlar halən müəllimdirlər, qalanlarıda payızda imtahan verib, müəllimlik edəcəklərdir. Darülmüəllimin qurtarmış müəllimlərimiz azdır, çünki özlərinə başqa işlər tapmışlardır. İndiki müəllimlərimiz məəttəssüf ibtidai məktəbi bitirənlər-dəndirlər. hökumət qət etmişdir ki, onların yol xərcini verməklə bərabər burada təmin maaş olaraq hər birinə 20 min manat gündəlik verilsin və kursda hər dərsə müəllimlərə 100 manat mükafat verilir. Bu surətlə kurslarda dərs deyən müəllimlərə 12 min rüblə, 24 min rüblədə müəllimlərə və bütün kurs üçün də 1.190.000 rüblə məsarif göstərilir. Bu kursların hər birində bir müfəttiş olacaqdır ki, hər birinin maaşı 2500 manatdır. Bu kursların hər birində 50 nəfər oxuyur. hər birinə gündə 60 manatdan iki ayda yüz həştad min manat eylər. Kursda dərs verən müəllimlərə hər dərsi [865 - 866] nə yüz manatdan həftədə 30 dərsə, ayda on iki min, iki ayda 24 min manat, hər kursa ləvazimat almaq üçün 5 min manat iki ayda 10 min manat 50 nəfərin yol xərci biri 400 manatdan. Bunların da yolun uzaq, yaxınlığı münasibətilə bəzisinə yüz, bəzisinə də bəlkə 500 veriləcəkdir. Ümumiyyətlə 400-dən götürülmüşdür ki, 50 adama 20 min manat yol xərci eylər. Hər bir kursun iki ayda 239.000 manat xərci var. On yerdə kurs açılıb. Hamısının xərci 2.390 min manat pul edir. Nəzarət xahiş edir ki, bu pullar verilsin. Nəzarət hökumətin 20 milyonluq fondundan yarım milyon alıb bu kurslara xərcləmişdir. Bu kurslardan qəti surətdə nə qədər gözəl nəticələr gözləmək olmaz ki, məsələn müəllimləri tamamilə öyrədib bir müəllim buraxsın. Bunu gözləmək artıqdır. Amma müəllimlər bir yerə cəm olurlar, hər halda mənfətbərdar olacaqlar. Bu iki milyonki pul verilir, hər halda cəmaətin əqlini açmağa və maarifinə sərf olunur. Yüklə 6,41 Mb. Dostları ilə paylaş:
|