Azərbayçan xalq cumhuriYYƏTİNİN 80 İLLİYİNİN
Yüklə 6,41 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Sədr
- Vinoqradov
- Arxiv, f.895 , siy.1, iş.100. vər.56-97
- Rəis
- Səslər
- Səslər ortadan
380
mız vardır. Bunu isbat edəndən sonra, onlardan haqqımızı tələb edə bilərik və isbat edərik ki, biz millətlər içərisində müstəqil yaşamağa qadirik. Zənn edirəm, Azərbaycandan ötəri bu fikir, bir sağlam siyasət olmalıdır. hökumət bu fikri təqib edir. Bu böylə. Lakin bir. məsələ də vardır ki, üzərində bir qədər [873 - 874] durmaq istəyirəm. Hökumət rəisinin dediyi söz doğrudur ki, bu Qarabağ hadisəsi Qaybalı kəndindən çıxmış bir məsələ deyildir. Onun bir çox başqa səbəbləri vardır. Bu da üç yeni cümhuriyyətlərin arasında sərhədlərin təyin edilməsidir ki, o da aramızda sülhlə həll olunmalıdır. Bu məsələ münasibətilə bu kürsüdən hökumətimizi müttəhim etməyə haqqımız yoxdur. Çünki hökumətimiz bizim fikrimizi təqib edir. hökumətimiz təklif etdi ki, bu məsələlər sülh ilə həll olunsun. Buna görə də Gürcüstanın birinci və ikinci təkliflərini qəbul etdi. Bu səbəbə hökumətimizi ittiham etməyə haqqımız olmaz. Lakin məəttəəssüf İrəvan hökuməti bu nöqteyi-nəzərdən qaçıb, məsələni Parisdə başqalarının əlilə həll etmək istəyir. Ona görə də bu məqsədlə Tiflisdə konfrans bir sülh yolu ararkən İrəvan hökuməti buna razı olmadı. O səbəbə sərhəd məsələsi yenə çarpaşıq qaldı. Biz Qarabağı öz torpağımız hesab edərkən, İrəvan hökuməti də Qarabağı öz yeri hesab edib oraya qüvvə və kömək göndərməkdə davam edir və sərhəd məsələsini böylə qarışığa salırlar. Biz Avropaya bildirməliyik ki, içərimizi özümüz həll edəcəyik, heç bir kənar hökumətə rəy verməyəcəyik və sərhəd məsələsini özümüz tezlik ilə həll edəcəyik. Çünki nə qədər sərhəd məsələsi var Qaybalı kəndi hadisələri də davam edəcəkdir. Bunu ancaq bilib də duymaq kifayət etməz. Bütün demokratiyanın vücudunu sarsıdan böylə hadisələrə yol verilməməlidir. Əgər Ermənistan içərisində buna yol verilirsə bizə o heç bir nümunə ola bilməz. Biz böylə hadisələrə meydan verməməliyik. Bununla da göstərməliyik ki, istiqlaliyyətə biz layiqik. (Alqış).
Hökumət məsuldur. Gərək qanundan çıxmasın. Biz bu mənada söylədik. Madam ki, Qarabağda 4 uyezd Azərbaycana təəlüqünü qəbul edir və orasını Azərbaycanın bir qismi hesab edirlər. Buyursunlar, tabe olsunlar. Biz günahkarları taparıq və cəza verərik. Amma cəzanı məndən istəyirsən, nədir müsəlman əhalisi yolu ilə gedəndə onu qırsın, polis gələndə tüfəngi götürüb dağılışın, sonra da desin ki, kəndimizi dağıtdılar, cəza ver. Bəs sizə kim cəza versin. Buna sosialist nəzərimi, başqa bir nəzərmi deyirsiniz, bilmirəm. hər iki tərəfin canilərinə cəza verilməlidir. [874 - 875] Komisyon təşkil ediləcək, biz də onlara nümayəndə verərik. hər iki tərəfin caniləri müəyyən olsun. O zaman bizim sudumuz və hökumətimiz borcludur canilərə cəza versin. Hər iki tərəf canilərinə tənbeh olunmalıdır. Qanun, ədalət dərək belə olsun.
neçə qərar varid olmuşdur. Əvvəl, erməni fraksiyası tərəfindən rusca böylə bir qərar varid olmuşdur. Rusca yazıldığından əvvəl rusca oxuyum. Sonra tərcümə edərək (Rusca oxuyur) tərcüməsi böylədir. (Oxuyur). Bu birinci. İkinci. Müsavat fraksiyonu tərəfindən varid olub, onun da məzmunu böylədir. (Oxuyur). Bu formulaları necəki varid olublar əyləcə də səsə qoyacağam. Əvvəl erməni fraksiyonu tərəfindən verilmişdir, onu səsə qoyuram. Hər kəs bu formulayı qəbul edirsə, rica edirəm əlini qaldırsın. (Yalnız erməni fraksiyonu əllərini qaldırır). Kim əleyhinədir? Sosialistlərdən başqa qalan məbuslar əllərini qaldırırlar. Kim səs verməyib? (Yalnız müsəlman sosialist fraksiyası əllərini qaldırırlar). Lehinə 8, əleyhinə 28, səs verməyən 11. Əksəriyyət rəy ilə erməni fraksiyonları tərəfindən verilən formul qəbul edilmir. Müsavat fraksiyonu tərəfindən varid olan formulu səsə qoyuram. Kim qəbul edirsə rica edirəm əlini qaldırsın. (Əllər qalxır). Kim əleyhinədir? (Erməni fraksiyonu əlini qaldırır). Kim səs verməyib? (Müsəlman sosialistləri əllərini qaldırır). Lehinə 33, əleyhinə 8, səs verməyən 10. Əksəriyyət rəylə müsavat tərəfindən təklif edilən formul qəbul edilir. Söz parlaman üzvü Vinoqradovundur.
xitabən rusca söyləyir). Bununla müsaidə versəniz iclası qapayıram. İclas qapanır, axşam saat 5 tamamda.
. [875 - 876] 381
№-57 Əlli yeddinci iclas 21 iyul 1919-cu il Rəis - Doktor Həsən bəy Ağayev. Katib - Mehdi bəy Hacınski. Müzakireyi-yomiyyə: 1) Daxil olmuş kağızlar: o cümlədən: Gəncə qəzasından iki üzv intixabi; 1) Divani-rəyasətin, parlaman iclaslarının bazar və cəhar-şənbə günləri axşam saat 7-yə təyin olunması haqqında təklifi; 2) Rus-slavyan cəmiyyətinin bəyanatı; 3) Cəmil bəy Lənbəranskinin Cavanşir uyezdindən intixab olunması haqqında; 4) İrəvan şəhər ümuri-xeyryyə naziri vəkili maaşı və onun idarəsi, məsarifatı üçün məzkur nazirə yüz yetmiş yeddi min rüblərik bir təxsisat barəsində layiheyi-qanuniyyə; 5) Doğrudan-doğruya alınan vergi və poşlinin hərbi zamanlara müğayir alınmasının təmdidi haqqında qanun layihəsi; 6) Beynəlmiləl heyətə iki üzv intixabi; 7) Məclisi-müəssisan seçkiləri haqqında qanun layihəsi. 3-cü qiraət. Məruzəçi Rəsulzadə; 8) Şəhərlər mənfəətinə idxal və ixrac olunan yüklər-dən alınan müvəqqəti vergi nizamnaməsi haqqında qanun layihəsi, məruzəçi Ağabəyov; 9) Nazir müavinlərinə yeni maaş təyini haqqında qanun layihəsi. Məruzəçi Ağabəyov; 10) Hökumət əndində xüsusi təftişat və təhqiqat komisyonunun təşkili haqqında. Məruzəçi Şəfi bəy Rüstəmbəyov; 11) Sənaye şəhadətnamələri qiymətlərinin artırılması haqqında. Məruzəçi Rüstəmbəyov; 12) Spirt məhsulatından alınan aksiz vergisi miqdarının artırılması haqqında. Məruzəçi Ağabəyov; 13) Azərbaycan cümhuriyyəti sərhədlində mühafizə bölgüsü təsis haqqında. məruzəçi Ağabəyov; 14) Tövci vergisinin artırılması ilə bərabər torpaq gəlir və məxaric smetasının və torpaq vergisi miqdarlarının təmdidi haqqında layiheyi-qanuniyyə; 15) "İttihad" fraksiyasının hökumətə sualı. Daxil olmuş layiheyi-qanuniyyələrdən seçkiyə dair kağızlar ki, Gəncədən Hacı Qasım oğlu Molla Əhməd və Cavanşir uyezdindən doktor Ləmbəranskinin barəsindədirlər, göndərilir mandat komisyonuna, iki layiheyi-qanuniyyə daxil olmuşdur: biri İrəvanda bulunan ümuri-xeyryyə naziri vəkili və iradəsi üçün istənilən 177000 manat və 5-ci qanuniyə layihəsi gedir maliyyə və büdcə komissionuna. Rus və slavyan obşestvosundan heyəti rəyasət naminə böylə bir kağız gəlmiş. (Oxuyur). Kağız verilir mandat komisyonuna. Xariciyyə nəzarətindən bu məzmunda bir məktub gəlmiş. (Oxuyur). Məsələdən şəksiz və şübhəsiz xəbəriniz var. hər 2 tərəf, xah ermənilər, xah müsəlmanlar daima bir-birindən şikayət edirlər. Ermənistan daima şikayət edir ki, Azərbaycanda ermənilərə əziyyət verilir, Azərbaycan da habelə şikayət edir ki, Ermənistanda müsəlmanlara əziyyət verilir. Buna görə Azərbaycan hökuməti Ermənistan hökumətinə təklif etmişdir ki, bu barədə bir təhqiqat komisyonu təşkil edilsin. O səbəbə hər iki tərəfdən müştərək bir təhqiqat komisyonu əmələ gətirmək üçün Ermənistanın razı olduğuna görə bu kağız gəlib 2 nəfər bizdən əza seçməyi təklif edirlər. İndi görək o iki nəfəri seçəsiniz. Əgər lazım görsəniz tənəffüsdə intixab edərsiniz və ya inki verilsin divani rəyasətə. Səslər - Verilsin divani-rəyasətə. Sədr - Etiraz yoxsa qəbul olunur. Sədr - İclasımızın günü və saatını dəyişdirmək barəsində təklif var. Məlumunuzdur ki, indiyə qədər iclaslarımız həmişə saat 11-ə təyin olunub. 12 və 1-də ancaq açılır. İclasların vaxtı da düşür istiyə və işləmək qeyri-mümkün olur. Ona görə divani-rəyasət təklif edir, iclaslar bundan belə axşam saat yeddidə başlansın caharşənbə və bazar günləri. Etiraz yoxsa qəbul olunsun. Səslər - Şənbə və caharşənbə günləri... Şənbə, caharşənbə. Sədr - Şənbə, caharşənbə deyirlər. Çaharşənbə günü təyin etməkdə məqsəd odur ki, iclasdan sonra üzvlərdən bağa gedənlər varsa, gedə bilsinlər. Buna etiraz yoxdumu? Səslər - Etiraz var, etiraz var. Sədr - Bazar günü və caharşənbə günlərini qəbul edənlər əllərini qaldırsınlar. Qəbul olunur. Onu da əlavə edirəm ki, təyin olunmuş günlərdə üzvlər yarım saat gec gəlsələr, gözləməyib iclası açıb, qapayacağam. Növbədəki məsələ.
[877 - 878]
bazar və caharşənbə günləridir. Yerdən təklif edirlər ki, şənbə və caharşənbə günləri olsun. Səsə qoyuram. Kim iclasın axşama təyin olunması tərəfdarı isə əlini qaldırsın. (Əllər qalxır). Əksəriyyət rəylə qəbul olunur. İndi divani-rəyasət təklif edir ki, bazar və caharşənbə günləri olsun. Səslər - Ayrı-ayrı səsə qoyunuz. Sədr - Ayrı-ayrı qoyuram. əvvəl divani-rəyasətin təklifini səsə qoyuram. Kim qəbul edirsə rica edirəm əlini qaldırsın. (Əllər qalxır). Əksəriyyət rəylə təklif qəbul olunur. Parlamanın qərarı ilə iclaslar həftədə iki gün
Yüklə 6,41 Mb. Dostları ilə paylaş:
|