Azərbayçan xalq cumhuriYYƏTİNİN 80 İLLİYİNİN
Yüklə 6,41 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Sədr
- Katib
- Heybətqulu
- Səslər
386
Layiheyi-qanuniyyənin üçüncü qiraəti gələcək iclasa qalır. Sədr - Növbədəki məsələ hökumət indidən təftişat və təhqiqat komisyonu təşkili barəsində. Məruzəçi Şəfi bəy Rüstəmbəyov. Şəfi bəy - Ayın 26-da hökumət idarəsində baş verən suiistemal və xəyanətlərin təftiş və təhqiqi üçün bir təftiş
[886 - 887] komisyonu təşkil olunur. Məlumi-alilərinizdir ki, bir çox yerlərdə xəyanətlər və cinayətlərin kəramətilə baş verməkdədir. Bu cinayətlərin qabağını almaq üçün hökumət bir təftişat və təhqiqat komisyonu əmələ gətirir, biri təftiş etmək üçün və o birisi də təhqiqat lazimiyyə yapıb suda vermək üçündü. Hökumətin fikri odur ki, cinayətlər və xəyanətləri suda vermədən əvvəl bu kimi işləri təftişat və təhqiqat komisyonuna həvalə etsin və təftişat, təhqiqatdan sonra müqəssirləri suda verməyə ixtiyarı olsun. Bu vaxtadək bu ixtiyar sudlarda idi, indi bir neçə qanunların ixtiyarını bunlara verilməlidir ki, bunlar qulluqçuları suda verə bilsinlər. Təftiş komisyonu ümum idarələri, postları, xidmətçiləri evlərə belə girib təftiş etməyə ixtiyarı vardır. Rusiyada belə qanun yoxdur ki, böylə işlər müfəttiş ixtiyarına verilsin, bu ixtiyarlar okrujnoy sudlarda idi. Rusiyada ancaq sənət təftişi var idi. Bu zakonlarda Rusiyanın əvvəlinci dumunda idi, bunu da Zaqafqariya seymi ləğv etmişdi. Çünki onu Rusiya padşahı öz xahişi ilə əmələ gətirmişdi. İndi Ədliyyə nazirimiz yeni bir qanun yazmışdır ki, parlaman gərək onu qəbul etsin. Bu günlərdəki kağızlar təftiş olunurdu. Ona keçmişdə silistdə baxa bilməzdilər, ancaq okrujnoy sudlar baxarlardı. Bu ixtiyar da indi verilir təftişat və təhqiqat komisyonuna. Bir neçə işlər də vardır ki, təftişat komisyonunun onlara baxmağa ixtiyarı yəqindir. Məsələn ədliyyə məmurları və natoryuslar kimi. İndi onlar da verilir Sudebni palata. Bu vaxtadək təftişat komisyonu 4 adamdan ibarətdir ki, əlan orada işləməyir. İndi ədliyyə naziri təklif edir ki, 8 adam olsun və məvacib əvəzinə onlara sutoçnı verilsin. O şəxslər ki, hökumətə qulluq edirlər, onlara suçotnı az verilsin, onlar ki, hökumət məmuriyyətində deyildirlər, onlara çox verilsin bu layihəni təshihsiz qəbul edib parlamanın qəbulunda təklif edir. Sədr - Bu qanun barəsində kim danışmaq istərdi. danışmaq istəyən yoxsa 2-ci qiraətə keçməyi səsə qoyuram. Etiraz yoxdur. Oxu. Katib - Əvvəlinci maddəni oxuyur. Sədr - Birinci maddə xüsusunda kim danışmaq istərdi. Danışmaq istəyən yoxsa, səsə qoyuram. Birinci maddəyə etiraz yoxdur. Birinci maddə qəbul olunur. 2-ci maddəni oxuyunuz. Katib - 2-ci maddəni oxuyur. [887 - 888]
bərabər, etiraz yoxdur. Qəbul olunur. Sədr - 3-cü maddəni oxuyunuz. Katib - 3-cü maddəni oxuyur. Sədr - 3-cü maddəyə etiraz yoxdur. 3-cü maddə qəbul olunur. 4-cü maddəni oxuyunuz. Katib - 4-cü maddəni oxuyur. Sədr - 4-cü maddənin xüsusunda kim danışmaq istər? Etiraz da yoxdur? 4-cü maddə qəbul olunur. 5-ci maddəni oxuyunuz. Katib - 5-ci maddəni oxuyur. Sədr - 5-ci maddəyə etiraz yoxdur? 5-ci maddə qəbul olunur. 6-cı maddəni oxuyunuz. Katib - 6-cı maddəni oxuyur. Sədr - 6-cı maddəyə etiraz varmı? 6-cı maddə qəbul olunur. Əgər müsaidə versəniz yerdə qalan 7, 8 və 9-cu maddələri kələn iclasa qalsın. İndi növbədə "İttihad" fraksiyasının sualıdır. (Katibə) Əhməd, oxuyunuz. Katib - Oxuyur. Sədr - Nakaz üzrə söz imza edənlərdən birincinindir. Qarabəyli Qara bəy. Səslər - Rusca... Rusca... Tərcümə ediniz. Katib - Sorğunu ruscaya tərcümə edir. Sədr - Söz Qara bəy Qarabəylinindir. O olmadığından ikinci imza edənə verilir. Heybətqulu Məhəmmədbəyovundur. O da yoxdur. Həmdulla əfəndi buyurunuz. Beş adam imza atmışdır. Biri gərək danışsın. (Heybətqulu daxil olur). Heybətqulu əfəndi, buyurun.
müsəlmanları haqqında bir neçə kəlmə söz söyləməkdir. Mən və o fraksiya ki, mən ona mənbusam, heç bir vaxt bizim fikrimizdə olmayıb ki, bu iki [888 - 889] millətin münasibətini razjiqat eyləyək. Bu olmayıb. Biz həmişə də bu fikirdə onlarla mübarizə etmişik. Şimdi, onu deməliyəm ki, İrəvan quberniyasında olan müsəlmanların halı çox təhlükəlidir. Bir yer yoxdur ki, müsəlmanlar tərəfindən erməni hökumətindən narazılıq bizə çatmasın. Neçə gündür ki, böyük Vedidə və kiçik Vedidə yenə dava başlanıbdır. Bu dava nə cür başlanub, nə cür gedir
387
işim yoxdur. heç yerdə görünməmiş bir hökumət var, öz məmləkətində, öz təbəələrlə müharibə eləsin. Ermənilər bizdə asudə yaşayırlar. Gəncədə müsəlmanlar necə yaşayırlar, ermənilər də öylə yaşayırlar. Səslər - Sağ ol. Qasım bəy - Amma mən bilmirəm niyə İrəvanda müsəlmanlar öylə yaşamırlar. Və erməni hökuməti bir tədbir görmür ki, müsəlmanların halını yüngülləşdirsin. Aldığımız məlumata görə kiçik Vedi ermənilər tərəfindən dağılmışdır. Budur teleqraf təzə gəlib, hüzurunuza ərz edim. (Teleqrafı oxuyur rusca) Bunu deməkdə məqsədim o deyil ki, bu iki millətin arasını qatışdıram. Bu yox, ola bilməz. Biz heç vaxt bu iki millət arasında qan düşmək tərəfdarı olmamışıq. Ancaq, nəzərinizi buna cəlb etməyə məcburam ki, İrəvan müsəlmanlarının halı xeyli fəna və təhlükəlidir. Bir yer yoxdur xəbər gəlməsin ki, incidirlər. Naxçıvanda və qeyri yerlərdə müsəlmanları hədsiz incidirlər. Gərək hər bir hökumət öz cəmaətinin asudə olması üçün çalışsın. Amma nə cür olubsa Ermənistanda eylə deyildir. Özüm oradan kənaram gələnlərin dediklərində işim yoxdur. Amma bir fakt deyəcəyəm. Müsəlmanlar sistematiçeski İrəvan quberniyasından qaçırlar.Mənim qardaşım da oradan qaçıb. Yazıq bir sakit adamdır. heç kəs ilə işi olmaz. Bunu hüzurunuza ərz etməkdən məqsədim odur ki, özüm oradanam və borcumdur deyim. Ola bilər ki, bu işlərin gələcəkdə ağır nəticələri ola bilər ki, bunun nəticələri bizim məmləkətdə də zühur etsin. Bunun qabağını almaq üçün bizim də dövlət ya parlaman erməni hökuməti ilə ya qeyrilə nə növ eyləyirsə eyləsin, ancaq tədbirlər görsün. Bunun qabağını almaq üçün bir mera görsün. Yoxsa belə başına buraxmaq olmaz. Bu saat Vedi ermənilər tərəfindən bombardıman edilir. Burası 30 parakənddir. Böylə getsə hamı dağılar. Və təhlükənin nəticəsi nə ola bilər. [889 - 890]
İclas saat 3.15 dəqiqədə qapanır.
Yüklə 6,41 Mb. Dostları ilə paylaş:
|