Azərbaycanda ipoteka sistemi : real vəZİYYƏTİn təHLİLİ VƏ TƏKMİLLƏŞDİRİLMƏSİ İSTİqaməTLƏRİ
Yüklə 0,65 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Rəşad Həsənov, MA, Gülnar İsmayılova, MSc, Fərhad Bayramov
- Ev kreditləşməsində Türkiyə təcrübəsi
AZƏRBAYCANDA İPOTEKA SİSTEMİ REAL VƏZİYYƏTİN TƏHLİLİ VƏ TƏKMİLLƏŞDİRİLMƏSİ İSTİQAMƏTLƏRİ
Rəşad Həsənov, MA, Gülnar İsmayılova, MSc, Fərhad Bayramov
Səhifə 61 / 91
Tikinti Yığım Cəmiyyətləri İnsanların şəxsi ev sahibi olmasına imkan yaradır;
1948-ci ildən bugünə kimi Tikinti Yığım Cəmiyyətləri 1 trilyon avro həcmində kredit ayırıb;
Bu qurumlar maliyyə sisteminin stabilləşməsinə, iqtisadi tərəqqiyə və dövlət gəlirlərinin formalaşmasına təsir edir;
Həmçinin mənzil bazarında qiymətlərin həddindən çox yüksəlməsinin qarşısını alır və eyni zamanda yeni iş yerlərinin açılmasına şərait yaradır;
Bu model vasitəsiylə əhalinin mənzillə təmin olunması həm sektorda dövlətin yükünü azaltmaqda və həmçinin əhalinin rihaf halının yaxşılaşmasına xidmət göstərir. Alman modeli davamlı olaraq insanların evlə təmin edilməsinə dəstək verir ki, bu da inşaat sektorununda stabil inkişafını təmin edir.
AZƏRBAYCANDA İPOTEKA SİSTEMİ REAL VƏZİYYƏTİN TƏHLİLİ VƏ TƏKMİLLƏŞDİRİLMƏSİ İSTİQAMƏTLƏRİ
Rəşad Həsənov, MA, Gülnar İsmayılova, MSc, Fərhad Bayramov
Səhifə 62 / 91
Ev kreditləşməsində Türkiyə təcrübəsi Ümumlikdə ipoteka kreditlərini dünya ölkələrində verilmə şərtlərinə nəzər salsaq, aşağı faizli, uzunmüddətli və ilkin ödənişlə bağlı yüngülləşdirilmiş variantlar təqdim edilməkdədir. Qonşu ölkələrdən Türkiyənin ipoteka sistemi daha əlverişli hesab edilə bilər. Belə ki, bu sistemin əsas üstünlüyü əhalinin gəlirlərinə uyğun olaraq
qruplara ayırmasıdır. Əhalinin maddi təminatından asılı olaraq ilkin ödəniş, faiz və ödəmə müddəti təyin edilir. Türkiyədə ipoteka şərtləri bankların üzərinə götürdüyü risk portfelindən asılı olaraq dəyişir. Banklar fərqli şərtlərlə və fərqli faizlə kredit təklif edir. Ümumi olan tələblərə isə kredit almaq istəyən şəxsin sabit gəlirli olması və “Kredi notu” üzrə yoxlamadan keçməsidir. Kredit almaq istəyənlər əvvəlcə banklar tərəfindən keçirilən “kredit notu” üzrə yoxlamadan keçir. Bu zaman müraciət edənin keçmişdə və hazırkı borc səviyyəsi yoxlanılır. Belə ki, keçmişdə olan borc öhdəliyini vaxtında verib verməməsi, hazırda yüksək miqdarda borcunun olub olmaması yoxlanılır. Türkiyədə vətəndaşların kredit bilgiləri rəsmi qurum olan AZƏRBAYCANDA İPOTEKA SİSTEMİ REAL VƏZİYYƏTİN TƏHLİLİ VƏ TƏKMİLLƏŞDİRİLMƏSİ İSTİQAMƏTLƏRİ
Rəşad Həsənov, MA, Gülnar İsmayılova, MSc, Fərhad Bayramov
Səhifə 63 / 91
Kredi Kayıt Bürosunda saxlanılır. Kredit xətti üzrə ödənilməmiş borclar isə Türkiyə Cümhuriyyəti Mərkəzi Bankının qara siyahısında qeyd olunur. Kredit üçün müraciət edərkən bütün banklar həmin məlumatları əldə edə bilər və ilk yoxlama olaraq bu metoddan istifadə edirlər. Müştərinin keçmişdə borc öhdəliyi üzrə hər hansı qanun pozuntusu olsa banklar ilk mərhələdə həmin şəxsə kredit verməkdən imtina edir. Amma bəzi banklar müəyyən güzəştlərə gedə bilər.
Əksər banklar alınan əmlak dəyərinin 25%-i həcmində ilkin ödəniş tələb edir. Bununla yanaşı bankların ilkin ödəniş tələb etmədən, əmlak dəyərinin 100%-i həcmində ipoteka krediti verməsi qadağan edilmir. Lakin, bu riskli əməliyyat hesab olunduğu üçün, krediti almaq istəyən şəxs özünə yaxud da yaxınlarına məxsus olan başqa bir evi girov qoymalıdır. Gələcəkdə kreditin ödənilməməsinə görə girov qoyulan ev bankın mülkiyyətinə keçir. Türkiyədə ipoteka krediti faizləri maliyyə bazarlarında formalaşır. Hazırda orta faiz dərəcəsi 4.5 % -dir. Kredit faizləri 2.5%-5.7% arasında dəyişir. İpoteka kreditinin müddəti 30 ilə qədər ola bilər. İpoteka kredtilərinin verilməsindən başqa əhalinin sosial rifahını yüksəltmək və bu zaman başlıca rol oynayan mənzil probleminin həlli məqsədi ilə Türkiyədə ölkəmiz üçün də cəlbedici sayılacaq toplu konut inşaatı kimi xüsusi üsuldan istifadə edilir. Bu məqsədlə Türkiyədə 1984 -cü ildən etibarən Toplu Konut ve Kamu AZƏRBAYCANDA İPOTEKA SİSTEMİ REAL VƏZİYYƏTİN TƏHLİLİ VƏ TƏKMİLLƏŞDİRİLMƏSİ İSTİQAMƏTLƏRİ
Rəşad Həsənov, MA, Gülnar İsmayılova, MSc, Fərhad Bayramov
Səhifə 64 / 91
Ortaklığı İdaresi Başkanlığı fəaliyyət göstərir. Qurumun əsas məqsədi aztəminatlı əhalini mənzillə təmin etmək, məktəb, xəstəxana, kitabxana, məscid, idman kompleksləri kimi ictimai təsisatların tikintisini həyat keçirməkdir. Qurum gəlir səviyyəsinə görə müxtəlif kateqoriyalara ayrılan vətəndaşlara evləri inşa edir və uzunmüddətli kredit imkanları yaradır. Qurumun maliyyələşməsi dövlət tərəfindən həyata keçirilir. Öncədən satılan evlər üzrə ödənişlər isə Toplu Konut İdarəsinin təkrar maliyyələşməsinə və imkanlarının artırılmasına xidmət edir. Bu variantın cəlbediciliyi ondan ibarətdir ki, TOKİ-i görülən işlərdə kommersiya marağı güdmür və qiymətlər sadəcə inşaat xərclərinə uyğun müəyyən edilir. Beləliklə vətəndaş evi əmlak bazarının komisyonları və yaxud da inşaat ərazisindəki bazar qiymətlərindən qaynaqlanan qiymət artımı olmadan əldə edir. Yəni, o daha ucuz qiymətə və məqbul şərtlərlə ev sahibinə çevrilir. Bu variant dövlət üçün də iqtisadi səmərə daşıyır. Belə ki, sadəcə maya dəyərinə başa gələn evlərin ailələrə verilməsi, nəticədə ayrılan bəlli vəsait hesabına daha çox vətəndaşın problemini həll edilməsinə şərait yaradır.
TOKİ-i tərəfindən evlə təmin edilmənin ayrı-ayrı əhali kateqoriyaları üzrə oxşar və fərqli tələbləri var. Oxşar tələblərə ev almaq üçün müraciət edənin Türkiyə Cümhuriyyətinin vətəndaşı olması, layihənin inşa edildiyi inzibati ərazi vahidində qeydiyyatda olmasını və yaxud da
Yüklə 0,65 Mb. Dostları ilə paylaş:
|