Azərbaycanda ipoteka sistemi : real vəZİYYƏTİn təHLİLİ VƏ TƏKMİLLƏŞDİRİLMƏSİ İSTİqaməTLƏRİ
Yüklə 0,65 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Rəşad Həsənov, MA, Gülnar İsmayılova, MSc, Fərhad Bayramov
- İpoteka faizləri yüksəkdir
- Aylıq annuitet ödəniş məbləği çoxdur
- -İlkin ödəniş məbləği çoxdur
- “ilkin ödəniş”
AZƏRBAYCANDA İPOTEKA SİSTEMİ REAL VƏZİYYƏTİN TƏHLİLİ VƏ TƏKMİLLƏŞDİRİLMƏSİ İSTİQAMƏTLƏRİ
Rəşad Həsənov, MA, Gülnar İsmayılova, MSc, Fərhad Bayramov
Səhifə 71 / 91
sənədlərin sayının azaldılması vacibdir. Çünki, bir çox hallarda vətəndaşlar bu maneələrdən keçə bilmir. -İpoteka faizləri yüksəkdir Yuxarıda ipoteka kreditlərinin verilməsində beynəlxalq təcrübəyə diqqət etdik. Normal və daha çox sosial əhəmiyyətli ipoteka siyasəti həyata keçirilən ölkələrdə ipoteka faizləri 2.8%-4.5% arasında olduğu halda Azərbaycanda dövlət maliyyəsi hesabına verilən kreditlərin faizinin 8%, özəl banklar tərəfindən təklif olunan kommersiya ipotekasının faizləri isə 10%-12% arasında olması heç də normal hal deyil. Belə ki, 8%-lə 25 illik müddətə 50 min manat ipoteka götürən vətəndaş aylıq 386 manat olmaqla banka təxminən 115 min manat və yaxud da 65 min manat əlavə pul ödəməlidir. Göründüyü kimi, kreditin faizi əsas məbləğin 130%-nə bərabərdir. Əgər nəzərə alsaq ki, ölkəmizdə ipotekaya müraciət edən vətəndaşların böyük bir qismi az gəlirli ailələrdir və bu yolla həyatını qaydasına salmaq istəyir, krediti götürdükdən sonra alınan faiz vətəndaşın ömrünün 12-15 ilinə başa gəlir. Başqa sözlə orta aylıq əməkhaqqı 400 manat olan azərbaycanlı ömrünün 1/5-ni (orta ömür nəzərdə tutulur) və ya 13.5 ilini tələb edilən faizin məbləğini ödəmək üçün işləməlidir. Belə olduqda ipoteka siyasətinin ədalətliliyindən danışmaq olarmı? AZƏRBAYCANDA İPOTEKA SİSTEMİ REAL VƏZİYYƏTİN TƏHLİLİ VƏ TƏKMİLLƏŞDİRİLMƏSİ İSTİQAMƏTLƏRİ
Rəşad Həsənov, MA, Gülnar İsmayılova, MSc, Fərhad Bayramov
Səhifə 72 / 91
Digər tərəfdəndə sadə bir hesablama aparsaq görərik ki, adi ipoteka kreditlərində aylıq ödəniş məbləğinin 166 manatı əsas borcdan silindiyi halda 220 manatı faizlərin ödənilməsinə sərf edilir. Qeyd etdiyimiz kimi, 400 manat orta aylıq əmək haqqı olan ölkədə 220 manat məbləğində ipoteka faiz xərci kifayət qədər böyük rəqəmdir. -Aylıq annuitet ödəniş məbləği çoxdur İpoteka şərtlərinə uyğun olaraq 25 il müddətində adi ipoteka krediti götürən şəxsin aylıq ödənişi 386 manat, 30 illik güzəştli ipoteka krediti götürən şəxsin aylıq ödənişi isə 188 manat olur. Aylıq 386 manat məbləğində kredit ödənişi ölkə əhalisinin real gəlirləri ilə uyğun deyil. Əlbəttə ki, bu zaman vəziyyəti çətinləşdirən digər məqam müddətin uzun olmasıdır. Yəni vətəndaş 25 il müddətində daimi olaraq bu məbləği ödəməlidir. Bir sözlə mənzil problemini həll etmək istəyən vətəndaş uzunmüddətli problemin içinə yuvarlanır. Bu isə ipoteka kreditinin əsas fəlsəfəsini təşkil edən “aztəminatlı ailələrin sosial şəraitinin yaxşılaşdırılması” ideyasına ziddir. -İlkin ödəniş məbləği çoxdur Qeyd etdiyimiz kimi ipoteka krediti verilən zaman “Azərbaycan Respublikasının Mərkəzi Bankı nəzdində Azərbaycan İpoteka Fondunun vəsaiti hesabına ipoteka kreditlərinin verilməsi Qaydaları”-na uyğun olaraq alınan əmlakın dəyərinin 20% (adi ipoteka) və ya 15% (güzəştli ipoteka)-ni vətəndaş ödəməlidir. Vətəndaş tərəfindən yerinə AZƏRBAYCANDA İPOTEKA SİSTEMİ REAL VƏZİYYƏTİN TƏHLİLİ VƏ TƏKMİLLƏŞDİRİLMƏSİ İSTİQAMƏTLƏRİ
Rəşad Həsənov, MA, Gülnar İsmayılova, MSc, Fərhad Bayramov
Səhifə 73 / 91
yetirilən bu ödəniş “ilkin ödəniş” adlandırılır və əmlak satıcısının hesabına köçürülür. İpoteka prosesi zamanı yaranan digər xərcləri də nəzərə aldıqda vətəndaş 50 min manat məbləğində kredit götürdükdə təxminən 10-12 min manat ilkin ödəniş etməlidir. Onu da qeyd etmək lazımdır ki, qanunvericiliyə uyğun olaraq ilkin ödəniş faizini müəyyən edilməsi haqqı müvəkkil banklara verilib. Məhz bu səbəbdəndir ki, bir çox hallarda banklar ilkin ödəniş məbləğini əmlakın 25%-i dəyərində müəyyən edir. Bu isə 50 min manatlıq ipoteka krediti üçün ödənilməli olan ilkin ödəniş məbləğinin 15-17 min manata qədər artmasına səbəb olur. İlkin ödəniş məbləğinin daha çox tələb edilməsinin əsas səbəbi bankların öz fəaliyyətlərini sığortalamaq cəhdi kimi qiymətləndirilir. Nəticədə yeni qurulan gənc ailələr və yaxud da aztəminatlı ailələr bu qədər vəsaiti tapmaqda çətinlik çəkir. Reallıq isə ondan ibarətdir ki, ailənin bu qədər vəsaiti varsa əgər o, həmin məbləğə hazırkı qiymətlərlə 3 otaqlı təxminən 80 kv.metrlik fərdi yaşayış sahəsi inşa edə bilər və 25-30 il müddətində banklara faiz ödəmiş olmaz. İlkin ödənişin tələb edilməsi yalnız Azərbaycanda deyil əksər ölkələrdə var. Lakin, dövlətin maliyyə imkanlarını nəzərə aldıqda vətəndaşların rifahı naminə bu məbləği kifayət qədər azaltmaq olar. Bu zaman mümkündür ki, Türkiyə təcrübəsində olduğu kimi, əhali müxtəlif kateqoriyalara bölünsün və bu zaman 5%-10%-15% və 20%-lik ilkin ödəniş məbləğləri müəyyən edilsin. Yeri gəlmişkən onu da qeyd etmək lazımdır ki, bir çox neftlə Yüklə 0,65 Mb. Dostları ilə paylaş:
|